Etkin müdahale TL faizinin artmasını gerektirir

D&ouml;viz kurlarını y&ouml;netebilmek a&ccedil;ısından Merkez Bankası en g&uuml;&ccedil;l&uuml; d&ouml;nemlerinden birinde. Piyasanın Merkez Bankası na a&ccedil;ık piyasa işlemlerinden net borcu 60 milyar liranın &uuml;zerinde. Bu borcun vadesi de olduk&ccedil;a kısa. Bir g&uuml;n Merkez Bankası piyasaya bor&ccedil; vermiyorum dese, piyasa d&ouml;viz alacak TL bulamayabilir. Kurlar paldır k&uuml;ld&uuml;r d&uuml;şer. Ama, gecelik TL faizleri de fırlar.Merkez Bankası nın gelişig&uuml;zel bir bi&ccedil;imde her g&uuml;n bor&ccedil; verdiği piyasalara artık bor&ccedil; vermiyorum demesi elbette s&ouml;z konusu olamaz. B&ouml;yle bir tavır, Merkez Bankası nın g&uuml;venilirliğini yerle bir edebileceği gibi, &ouml;demeler krizi dahi &ccedil;ıkarabilir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi i&ccedil;in verilen bu &ouml;rnek &ccedil;ok u&ccedil;ta. Ama, Merkez Bankası nın d&ouml;viz kurları &uuml;zerindeki g&uuml;c&uuml;n&uuml; g&ouml;stermesi ve bu g&uuml;c&uuml;n kullanılması durumunda sonu&ccedil;ları a&ccedil;ısından &ccedil;arpıcı bir &ouml;rnek. SPEK&Uuml;LASYON K&Ouml;R&Uuml;KLENİYORTemmuz ayı sonunda dolar kuru 1.60 TL, Euro kuru 2.30 TL civarındaydı. Yarım dolar, yarım Euro dan oluşan d&ouml;viz sepeti 1.95 idi. Sonradan yapılan a&ccedil;ıklamalara g&ouml;re, kurların bu d&uuml;zeyi Merkez Bankası nın arzuladığı d&uuml;zeydi. Dolayısıyla, o d&ouml;neme kadar d&ouml;viz piyasasına ciddi bir m&uuml;dahale s&ouml;z konusu olmadı.Ağustos ayında kurlar arzulanan d&uuml;zeyin de &uuml;zerine &ccedil;ıkma eğilimi g&ouml;sterdi. Merkez Bankası piyasaya y&uuml;kl&uuml;ce d&ouml;viz satmaya başladı. Yalnızca ağustos ayında d&ouml;viz rezervleri 3.5 milyar dolar azaldı. D&ouml;viz satıldı, ama d&ouml;viz satımı karşılığında piyasadan &ccedil;ekilen TL, TL faizlerini hi&ccedil; oynatmadı. D&ouml;viz alarak elinden TL &ccedil;ıkaran piyasa bir başka yolla elinden &ccedil;ıkardığı TL yi yerine koydu. D&ouml;vize m&uuml;dahalenin TL faizlerini etkilemesi s&ouml;z konusu olmadı. Aldığı d&ouml;vizler karşılığında verdiği TL yi yeniden ele ge&ccedil;iren piyasa yeniden d&ouml;viz alımı i&ccedil;in gerekli kaynağı bulmuş oldu. Devirdaim makinesi icat edilmiş oldu.Piyasa neden d&ouml;viz almak istiyor? &Ccedil;ok &ccedil;eşitli nedenleri olabilir. Ama, bug&uuml;nlerde en &ouml;nemli neden s&uuml;regelen cari işlemler a&ccedil;ığının finansmanı i&ccedil;in yurtdışından yeterli d&ouml;viz girişinin olmaması. &Ouml;rneğin, &ouml;demeler dengesi verilerine g&ouml;re, ağustos ayında net dış kaynak girişi neredeyse sıfır oldu. Buna karşılık, 3.9 milyar dolar cari işlemler a&ccedil;ığı verildi. A&ccedil;ığın tamamı neredeyse d&ouml;viz rezervlerindeki azalmayla finanse edildi.D&ouml;viz kurları y&uuml;kseldik&ccedil;e, spek&uuml;latif d&ouml;viz talebi de şişebiliyor. Merkez Bankası nın d&ouml;viz m&uuml;dahalelerinin &ccedil;ok etkin olmadığını d&uuml;ş&uuml;nen yatırımcıların spek&uuml;latif d&ouml;viz talebi daha da şişebilir. Bu gelişmeler TL faizinin artmasına izin vermeden d&ouml;viz kurlarına m&uuml;dahale etmeye &ccedil;alışan Merkez Bankası nın işini daha da zorlaştırır. Bug&uuml;nlerde b&ouml;yle bir d&ouml;nemden ge&ccedil;iyoruz. Belki ger&ccedil;ek d&ouml;viz talebi azalıyor, ama spek&uuml;latif d&ouml;viz talebi artış eğiliminde. Bir ay &ouml;ncesine g&ouml;re şimdi daha y&uuml;ksek bir toplam d&ouml;viz talebi s&ouml;z konusu. GECELİK FAİZ ARTMALITemmuz ayı sonunda d&ouml;viz rezervleri 93 milyar dolardı. Eyl&uuml;l ayı sonunda 87.5 milyar dolara geriledi. İki ayda Merkez Bankası 5.5 milyar dolar d&ouml;viz rezervi kaybetti, ama d&ouml;viz kurları sepet bazında 1.95 ten 2.20 ye geldi. Bu rakamlar Merkez Bankası nın d&ouml;viz kurlarına yaptığı m&uuml;dahalenin etkinliğini sorgulatıyor. M&uuml;dahale yapmasaydı, kurlar daha da fırlardı. Doğru. Ama, m&uuml;dahale daha etkin olabilseydi, aynı d&ouml;viz satışıyla, kurların buralara kadar gelmesi de &ouml;nlenebilirdi.Ekim ayında 6 milyar dolar cari işlemler a&ccedil;ığı versek, bunun 1 milyar doları doğrudan yatırımlarla finanse edilse, 5 milyar dolar taze dış kaynağa ihtiyacımız olacak. Ayda ortalama 22 işg&uuml;n&uuml;nden, g&uuml;nde 225 milyon dolara ihtiya&ccedil; var. Yurtdışından gelmeyen d&ouml;viz i&ccedil;eriden karşılanacak. D&ouml;viz kurlarının artması bu kaynak ihtiyacını azaltır mı? Bir noktaya kadar evet. Ama, bu arada artan d&ouml;viz kurlarının spek&uuml;latif talebi k&ouml;r&uuml;klemesiyle piyasadaki toplam d&ouml;viz talebinin cari işlemler a&ccedil;ığının gerektirdiği d&ouml;viz miktarını ge&ccedil;mesi s&ouml;z konusu oluyor. Dolayısıyla, d&ouml;vizin beklenen getirisine g&ouml;re, TL nin g&ouml;reli getirisi artmak zorunda. Merkez Bankası gecelik faizin artmasına izin vermeli, hatta artışı k&ouml;r&uuml;klemeli. Korkmayın, artış ge&ccedil;ici olacaktır.