Gelecek 3 yılda büyüme iç talebe bağlı

Bug&uuml;n OVP&rsquo;nin b&uuml;y&uuml;me yaklaşımları &uuml;zerinde duracağım. Se&ccedil;imler d&ouml;nemine giren T&uuml;rkiye&rsquo;nin, sağlıklı bir b&uuml;y&uuml;me senaryosu/hik&acirc;yesi olması gerekiyor. Kamuoyu, karar alıcılar, yatırımcılar bu hik&acirc;yeye ne kadar inanırlar ve g&uuml;ven duyarlarsa yatırım ve t&uuml;ketim kararları o kadar sağlıklı olacaktır. B&Uuml;Y&Uuml;ME İ&Ccedil; TALEBE DAYANIYOR Ge&ccedil;en yıl y&uuml;zde 8.5 gibi hızlı performans sergileyen T&uuml;rkiye ekonomisinin b&uuml;y&uuml;mesi toplam nihai yurti&ccedil;i talep sayesindeydi. &Ouml;zellikle hane halkının ve reel sekt&ouml;r&uuml;n y&uuml;ksek bor&ccedil;lanmasına dayalı i&ccedil; t&uuml;ketimin b&uuml;y&uuml;meye &ouml;nemli katkısı olmuştu. Buna karşılık 2012&rsquo;de durum tam tersi. OVP rakamlarına dayanarak hesap yapan uzmanlara g&ouml;re, bu yıl net ihracat b&uuml;y&uuml;meye y&uuml;zde 3.3; yurti&ccedil;i talep eksi 0.1 katkı sağlıyor ve b&uuml;y&uuml;me y&uuml;zde 3.2 oluyor. Diğer bir deyimle, ge&ccedil;en yıldan tamamen farklı bir yapı g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Gelişmeler bu tahminleri b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de doğruluyor. Ancak resim 2013-2015 arasında tamamen değişiyor, &ouml;nceki yılın b&uuml;y&uuml;me senaryosunun benzeri bir durum &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Gelecek yıl, net ihracatın b&uuml;y&uuml;meye katkısı hemen hemen yok. B&uuml;y&uuml;menin hepsi yurti&ccedil;i talepten geliyor. 2014 ve 2015 yıllarında net ihracat hafif eksiye d&ouml;nmekle beraber, &ccedil;ok fazla değil. Diğer bir deyimle &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıl cari a&ccedil;ık fazla b&uuml;y&uuml;m&uuml;yor. Ama sonraki yıllarda yurtdışı tasarruflara, az da olsa ihtiyacımız olacakmış gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. UMUDUMUZ &Ouml;ZEL SEKT&Ouml;R Yurti&ccedil;i talebe kim katkı sağlayacak diye bakınca, karşımıza &ouml;zel sekt&ouml;r &ccedil;ıkıyor. Kamu, zaten bı&ccedil;ak sırtında duran dengelerini bozmamak i&ccedil;in, t&uuml;ketim ve yatırımını aşırı b&uuml;y&uuml;tm&uuml;yor. Reel artışlar bu yılın rakamlarına benziyor. Buna karşılık, 2012&rsquo;de yatırımlarını reel olarak azaltması beklenen &ouml;zel sekt&ouml;rden, gelecek 3 yılda y&uuml;zde 7 gibi y&uuml;ksek oranda yatırım performansı bekleniyor. Yatırımlar i&ccedil;in ihracata ev i&ccedil; t&uuml;ketime bakarak karar verilecektir. &Ouml;nce ihracata bakalım. Ortalama kurlar &uuml;zerinden giderek yapılan tahminler, kurun yıllar itibarıyla &ccedil;ok değişmediğini g&ouml;steriyor. Enflasyon hedefleriyle karşılaştırıldığında; kurlar, i&ccedil;erideki fiyatlardan daha az artıyor. Bunun maliyetlere olumsuz yansıması olur. Bu durumda ihracat pahalılaşırken, ithalat ucuzlayacak demektir. O zaman, &ouml;zel bir teşvik y&ouml;ntemi uygulanmazsa, ihracat i&ccedil;in bu kadar &ccedil;ok yatırım yapılmaz diyebiliriz. Acaba i&ccedil; t&uuml;ketimde beklentiler nasıl? Kamunun t&uuml;ketiminde bir değişim yok. Bu yılki kadar b&uuml;y&uuml;yecek. Ancak toplam t&uuml;ketimin i&ccedil;inde kamunun payı y&uuml;zde 20&rsquo;ler civarında. B&uuml;y&uuml;meye ivme kazandıran ve asıl t&uuml;ketmesi beklenen kesim &ouml;zel sekt&ouml;r, daha a&ccedil;ık bir deyimle hane halkı. Hane halkının t&uuml;ketimini artırması da birka&ccedil; fakt&ouml;r&uuml;n bir araya gelmesine bağlı. Birincisi ekonomide daha &ccedil;ok insanın iş bulması lazım. B&ouml;ylelikle harcayabilecekleri gelirleri &ccedil;oğalacak. OVP&rsquo;ye bakınca, tarım dışı sekt&ouml;rlerde, gelecek 3 yılda 1 milyon 600 bin kişinin iş bulacağı varsayılıyor. Dolayısıyla hik&acirc;yenin bu tarafında bir şeyler var denebilir. İkincisi, &ccedil;alışanların maaş ve &uuml;cretlerine enflasyondan fazla zam yapılması durumunda harcamaları olumlu etkilenecektir. Ancak bunun negatif enflasyonist etkisi de olacaktır. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml;s&uuml;, ge&ccedil;en yıl olduğu gibi &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıl da hane halkı hızla bor&ccedil;lanmasını ve dolayısıyla t&uuml;ketimini b&uuml;y&uuml;tecektir. İş d&ouml;nd&uuml; dolaştı yine kredilere geldi. Bir yandan reel sekt&ouml;r&uuml;n yatırımları i&ccedil;in, diğer taraftan hane halkının t&uuml;ketimi i&ccedil;in ucuz ve uygun şartlarda yeni krediler bulunması gerekiyor. Harcamalara dayalı gelir yapısı nedeniyle, b&uuml;t&ccedil;e dengesi bile buna bağlı. İşin ilgin&ccedil; tarafı, OVP bir yandan t&uuml;ketimin diğer yandan tasarrufların artmasını &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor. Bence bu tartışma Merkez Bankası&rsquo;nda biter.