'Finans okur yazarlığına' bir katkı

SPK Başkanı Sayın Vedat Akgiray T&uuml;rkiye nin mevcut ekonomik b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ile sermaye piyasalarının en az 500 milyar dolarlık bir b&uuml;y&uuml;meyi daha kaldırabileceğini, sermaye piyasasında fon arzının sağlanabilmesi amacıyla toplumda bir sermaye piyasası k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n&uuml;n oluşması, diğer bir ifade ile Finansal Okur Yazarlığın Artırılması amacıyla &ccedil;alışmalar yapılacağını belirtmiş.SPK ve İMKB nin halka arz seferberliği konusunda son aylarda g&ouml;sterdikleri &ccedil;aba dikkat &ccedil;ekiyor. Sermayenin tabana yayılması a&ccedil;ısından takdir edilecek bir &ccedil;alışma.Ancak, aynı zamanda &ccedil;ok titiz izlenmesi gereken bir faaliyet. &Ccedil;&uuml;nk&uuml;, halka arzlar bir yandan sermayenin halka yayılmasına yardımcı olurken aynı zamanda şirketlerin finansman ihtiyacını karşılıyor. K&uuml;&ccedil;&uuml;k yatırımcıların korunması amacıyla aşırı titiz olmak gerek.Bu bağlamda benim asıl &uuml;zerinde durmak istediğim konu, sermaye piyasalarına gelen fonlar ve onlara ilişkin bazı gelişmeler.D&Uuml;NYA VARLIK TOPLAMID&uuml;nyada y&ouml;netilen geleneksel varlık toplamı, 2009 sonu itibarıyla, 71 trilyon dolarcivarında. Bu toplamın 28 trilyon dolarlık b&ouml;l&uuml;m&uuml; emeklilik fonlarına ait. Sigorta şirketlerinin topladıkları primlerden oluşan varlıklar 20 trilyon dolar kadar. Kalanı Mutual Fon lara ait.D&uuml;nyadaki geleneksel varlık fonlarının yarısı Amerikalı yatırımcılara ait. İngiliz, Japon, Fransız ve Almanların varlıklarının toplamdaki payı y&uuml;zde 30 kadar.Bu fonların b&uuml;y&uuml;k bir kısmı sermaye piyalarında değerlendiriliyor. Amerikalılar emeklilik gelirlerini b&uuml;y&uuml;tebilmek i&ccedil;in birikimlerinin yaklaşık yarısını, hisse senelerine yatırıyorlar. Diğer bir deyimle, toplam 18 trilyon dolarlık emeklilik fonu yatırımının, 8-9 trilyon dolarlık b&ouml;l&uuml;m&uuml;, &ccedil;oğunluğu Amerika da olmak &uuml;zere, borsalarda.DAHA Y&Uuml;KSEK GETİRİ GEREĞİBuna rağmen emeklilik fonlarının en b&uuml;y&uuml;k sorunu, varlıklarının y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;klerini karşılamaması. &Ccedil;&uuml;nk&uuml;, başta Amerika olmak &uuml;zere, sanayileşmiş &uuml;lkelerde gittik&ccedil;e yaşlanan n&uuml;fus b&uuml;y&uuml;k sorun. Bu arada, Anglo-Sakson ekonomilerde, Kıta Avrupası ve bizde olduğu gibi merkezi emeklilik sistemleri yok. Her kurumun, şirketin ayrı emeklilik fonları var. Her g&uuml;n &ccedil;oğalan emeklilere yapılan &ouml;demeler artarken, fonlara yeni para girişi gerekenden az olduğu i&ccedil;in a&ccedil;ıklar b&uuml;y&uuml;yor. Amerika ve İngiltere de bir&ccedil;ok kamu emeklilik fonu şu anda batık durumda.Yanı sıra, son krizin etkisiyle 2008 yılında bu fonlar, yaklaşık 4 trilyon dolar para kaybettiler. B&ouml;ylelikle zaten k&ouml;t&uuml; olan fon dengeleri daha da bozuldu. &Ouml;nceleri kaynaklarının b&uuml;y&uuml;k bir kısmını Hazine k&acirc;ğıtlarına yatıran emeklilik fonları, faizlerin d&uuml;şmesi nedeniyle oradaki gelirler d&uuml;ş&uuml;nce, hisse senetlerine daha fazla yatırım yapmaya başladılar.A&ccedil;ıkların hızla azalmasına yardımcı olabilmek i&ccedil;in, başta FED olmak &uuml;zere merkez bankaları, piyasaları likiditeye boğarak varlık balonlarının, bu arada hisse senetleri fiyatlarının şişmesine destek&ccedil;i oluyorlar.Bununla beraber emeklilik fonlarının a&ccedil;ıkları &ouml;ylesine b&uuml;y&uuml;k ki, kendi &uuml;lkelerinde yeteri kadar y&uuml;ksek gelir bulamayan fonlar, paralarının bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml;, bizim gibi sıcak paradan rahatsız olmayan &uuml;lkelere y&ouml;neltiyorlar.Gelen para İMKB ye de giriyor. TC Merkez Bankası nın yayımladığı Uluslararası Net Yatırım Pozisyonu verilerine g&ouml;re, yurtdışında yerleşiklerin aldıkları hisse senedi toplamı 64 milyar doları ge&ccedil;miş. Bazı uzmanlar İMKB de işlem yapanların y&uuml;zde 70 inin bıyıklı, bıyıksız yabancılar olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor.G&ouml;r&uuml;nen o ki, bizim sermaye piyasamızda, şimdilik sermayenin yurti&ccedil;inde tabana yayılması amacına tam olarak ulaşılamamış. Ama İMKB Amerikalı emeklilerin zararlarının kapatılmasına katkı sağlıyor. Florida kıyılarında daha uzun tatil ge&ccedil;irmelerine yardımcı oluyor.