Merkez Bankası ne yapmaya çalışıyor?

Son a&ccedil;ıklanan munzam karşılık artış kararı piyasalarda kafaları iyice karıştırdı. Hatırlamakta yarar var. Merkez Bankası ge&ccedil;en yıl sonunda, yurt dışında yaşanan belirsizlikleri, cari a&ccedil;ığı ve sıcak parayı &ouml;ne s&uuml;rerek yeni t&uuml;r kararlar aldı. Cari a&ccedil;ığı azaltmak i&ccedil;in banka kredilerindeki artışı yavaşlatmanın yararlı olacağını ileri s&uuml;rd&uuml;. Bu bağlamda, y&uuml;zde 5&rsquo;lerde olan munzam karşılıklar, aşamalarla y&uuml;zde 15&rsquo;lere kadar y&uuml;kseltildi. Cari a&ccedil;ık azaldı mı? Hayır. Aksine artmaya devam ediyor. D&ouml;viz kurunda son aylarda g&ouml;zlenen artışa rağmen, ithalatta bir azalma g&ouml;r&uuml;lm&uuml;yor. Şubat ayı b&uuml;t&ccedil;esindeki ithalden alınan KDV ve TİM verileri dış ticaret a&ccedil;ığının 8-9 milyar dolar civarında olacağını g&ouml;steriyor. Cari a&ccedil;ıkta buna bağlı olarak artacak. Diğer tarafta, banka kredilerinde yavaşlama var mı? O da yok. Aksine &ouml;zellikle d&ouml;viz kredilerindeki artışlar g&ouml;ze &ccedil;arpıyor. Merkez Bankası&rsquo;nın rakamlarına g&ouml;re d&ouml;viz kredileri, ge&ccedil;en yılın Ağustos ayıdan g&uuml;n&uuml;m&uuml;ze y&uuml;zde 39, Kasım ayından sonra ise y&uuml;zde 25 artmış. Kapasite kullanım oranları d&uuml;şmediğine g&ouml;re reel sekt&ouml;r, ithalatın finansmanı , işletme sermayesi veya yatırım yaptığı i&ccedil;in d&ouml;viz kredisi talep ediyor. D&ouml;vizi nereden buluyorlar diye sormayın. Biliyorsunuz bu &uuml;lkede sermaye hareketleri tamamen serbest. BDDK verilerine g&ouml;re, &ccedil;oğunluğu d&ouml;vizli işlemlerden oluşan t&uuml;rev finansal ara&ccedil;ların b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; 295 milyar dolara ulaştı. B&uuml;y&uuml;k bir rakam. Ama kaynaklarının bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;ne TCMB tarafından el konulan bankalar haklı. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde k&uuml;&ccedil;&uuml;lmeye katlanamayanlar, ucuz kaynak bulmak zorundalar. Yetmezse mevduat faizlerini y&uuml;kseltmeye başlayacaklar. Zaten DİBS faizleri y&uuml;zde 9&rsquo;lara dayandı. Mevduat faizleri de aynı d&uuml;zeye &ccedil;ıkar ve orada kalırsa, Merkez Bankası&rsquo;nın y&uuml;zde 6,5&rsquo;luk faizinin hi&ccedil; bir değeri kalmaz. Y&uuml;kseltilmesi ka&ccedil;ınılmaz olur. O zaman soralım: Merkez Bankası faizlerin y&uuml;kselmesini mi istiyor? Faizler y&uuml;kselince daha &ccedil;ok sıcak para girişi olmayacak mı? Sorular &ccedil;ok. Bu nedenle kafalar karışık. Kitap yasağı ve &uuml;lke notu Cumhuriyet tarihinde bir ilk ger&ccedil;ekleşti. Yayımlanmayan bir kitabın taslaklarına el kondu. Kopyaları da bilgisayarlardan silindi. &Ouml;rneklerini bulunduranlar bile su&ccedil; işlemiş sayılıcakmış. Allah g&ouml;stermesin, eğer tanımadığınız biri bilgisayarınıza elektronik posta ile bir kopya g&ouml;nderirse yandınız. Olayın siyasi veya hukuksal sonu&ccedil;ları &ccedil;ok tartışılacaktır. Ben ekonomik yanından, &uuml;lke kredi notuna olası etkisinden bahsedeceğim. Ne ilgisi var derseniz. Haklısınız &ccedil;ok bilinmez. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları, not verirken, ekonomik verilerden &ccedil;ok &uuml;lkenin sosyo-politik dengelerine, kurumsal yapılarına dikkat ederler. Burada mantık &ccedil;ok basittir. &Uuml;lkenin ekonomik sorunları olabilir. Onlar i&ccedil;in &ouml;nemli olan, y&ouml;neticilerin sorunların farkındalığı derecesidir. Teknik becerileri yeterli mi? &Ouml;nerileri var mı? Devletin kurumsal yapısı, karar alma ve uygulamada etkin &ccedil;alışıyor mu? Bu ve benzeri sorulara cevap ararlar. T&uuml;m &ccedil;alışmaların asıl amacı New York&rsquo;taki, Londra&rsquo;daki yatırımcıları, &uuml;lkedeki olası riskler hakkında bilgilendirmektir. Şimdi yabancıların yerine kendinizi koyun. Sabah gazetenizi okurken g&ouml;z&uuml;n&uuml;ze yatırım yaptığınız &uuml;lkeye ait haberler takılıyor. Bazı gazeteciler tutuklanmış. Arkadaşları y&uuml;r&uuml;y&uuml;şler yapıp, basına &ouml;zg&uuml;rl&uuml;k istiyorlar. Yayımlanmamış bir kitabın taslağı mahkeme kararıyla, polis tarafından toplanıyor. Bu ve benzeri olayları, yabancılara sadece hukuk &ccedil;er&ccedil;evesinde a&ccedil;ıklayamazsınız. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; onların hukuk sistemi, ifade &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;n&uuml; esas alır. Bu bağlamda, şimdi &uuml;lke notunun y&uuml;kseltilmemesine bahane olarak cari a&ccedil;ık ve enflasyonun yanına, başka bir gelişme daha eklenmiş oldu. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; kurumlar kriz &ccedil;&ouml;zmek, riskleri azaltmak yerine; sorun &ccedil;ıkarıyormuş izlenimi veriyor.