Kur sepeti

Pazartesi g&uuml;n&uuml; sabah Bloomberg-HT de dolar, Euro, borsa gibi verilerin yanı sıra bir de Sepet verisi yayımlanmaya başlandı. Yarım Dolar + Yarım Euro dan oluşan kur sepeti, piyasalarda en &ccedil;ok dikkat edilen veri olmaya başladı.Ge&ccedil;mişe d&ouml;n&uuml;p bakınca g&ouml;r&uuml;lecektir. Yaşanan her kriz, topluma yeni ekonomik kavram &ouml;ğretti. Toplumun geniş kesimlerinin, g&uuml;nl&uuml;k ekonomik gelişmelere ilgisi her ge&ccedil;en g&uuml;n daha da arttı.Bu değişimde 1989 yılındaki sermaye hareketlerinde yapılan serbestleşme &ouml;nemli bir etkendir. Bu olayla ekonominin dışa a&ccedil;ılma s&uuml;reci tamamlandı. Ancak, başta siyasiler olmak &uuml;zere, şirketler ve diğer ekonomik yapılanmalar yeni yapıyı yaşayarak &ouml;ğrenmeyi tercih ettiler. 94 KRİZİ VE PİYASA ANLAYIŞIİlk ders 1994 krizinde alındı. D&ouml;nemin Başbakanı, dışa a&ccedil;ık bir ekonomide faizin ne anlama geldiğini 5 Nisan Kararlarıyla, &ouml;ğrenmişti. Aslına bakarsanız bir &ccedil;oğumuzun durumu da pek farklı değildi. Borsanın ne demek olduğunu, serbest d&ouml;viz piyasasının nasıl &ccedil;alıştığını, tezg&acirc;h&uuml;st&uuml; piyasaların ne anlama geldiğini o g&uuml;nlerde &ouml;ğrendik.Anında veri yayımlayan bilgisayar sistemleriyle ilk o zaman tanıştık. Daha doğrusu piyasa ekonomisinde zamanın ne kadar &ouml;nemli olduğunu daha iyi &ouml;ğrendik. Reuters ekranına sahip olmanın b&uuml;y&uuml;k ayrıcalık sayıldığını anladık.1994 krizi, d&uuml;nyaya a&ccedil;ık ekonomide piyasaların ve ekonomik altyapının sağlamlığının &ouml;nemini hatırlattı. Ama tam olarak ders alınmadı. Gerekli yapısal değişimler yapılmadı. 2001 KRİZİ VE KAMU A&Ccedil;IĞIKamuoyu, b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığı, kamu borcu ve bankaların a&ccedil;ık pozisyonu gibi kavramları 2001 krizinde daha iyi &ouml;ğrendi.&Ouml;rneğin, 1996 yılında Ekonomi Muhabirleri Derneği nin d&uuml;zenlediği toplantıda, bir grup gazeteciye KİT lerin a&ccedil;ıklarından ve g&ouml;rev zararlarının, &ouml;zellikle kamu bankalarında, yarattığı sorunlardan bahsetmiştim. Konunun &ouml;nemini ve sistemin işleyişini anlatmakta &ccedil;ok zorlandığımı hatırlıyorum. Ama kriz patlak verince en &ccedil;ok konuşulan konuların başında g&ouml;rev zararları geliyordu.Bu defa yapısal reformların &ouml;nemi daha iyi kavrandı. Teknisyenler daha fazla dinlendi. D&ouml;nemin koalisyon h&uuml;k&uuml;meti b&uuml;y&uuml;k bir &ouml;zveriyle reformların &ccedil;oğunu hayata ge&ccedil;irdi. Yanı sıra hem &ouml;zel sekt&ouml;r hem de kamu kurumları ekonomiyi g&uuml;nl&uuml;k izlemeye &ouml;nem vererek, kurumsal yapılarını değiştirdiler. Gazetelerin ekonomi sayfaları arttı. Ekonomi kanalları televizyon d&uuml;nyasında biraz daha &ouml;nem kazandı. SON OLARAK KUR SEPETİSon gelişmeler sokaktaki insanı yeni bir kavramla tanıştırdı: Kur sepeti.Kanımca bu gelişmenin basit bir nedeni var. D&ouml;viz sepeti artık herkesi ilgilendiriyor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; TC Merkez Bankası nın verilerinde de &ouml;zetlendiği gibi, ekonominin Mayıs 2011 itibarıyla, 360 milyar dolar d&ouml;viz y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;ğ&uuml; a&ccedil;ığı var. Diğer bir deyimle, ekonomide rezervler dahil d&ouml;viz varlıkları, &ouml;demek durumunda olduğumuz y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;klerden &ccedil;ok az. Bu nedenle, ekonomideki d&ouml;viz y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;ğ&uuml; olan t&uuml;m oyuncular kur sepeti ni artık daha yakından takip ediyorlar. Yani, d&ouml;vize ilgisi, talebi olanların sayısı &ccedil;ok arttı.Kur artışları d&ouml;viz pozisyonu a&ccedil;ığı olanları doğrudan ilgilendirirken, dolaylı olarak kredi kullananlar i&ccedil;in de &ouml;nemli. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; aldıkları kredinin faiz d&uuml;zeyi bankanın kullanabildiği ucuz d&ouml;viz kaynaklarıyla doğrudan bağlantılı. Bir banka ne kadar uzun d&ouml;viz kaynağı bulabiliyorsa, kredi faizlerini o kadar aşağıya &ccedil;ekebiliyor. Kur sepeti yukarı giderse faizleri, maliyetler y&ouml;n&uuml;nden de etkileyecektir.Aslına bakarsanız yatırımcılar, Merkez Bankası nın kurları etkileyebilmek i&ccedil;in elinde &ccedil;ok fazla aracı kalmadığının farkındalar. Burada kritik soru şu: Sadece likidite kontrol&uuml;yle d&ouml;vize olan talep nereye kadar ertelebilir, nasıl azaltılabilir?Bunlara ve diğer sorulara yetkin cevap verilebilmesi i&ccedil;in kapsamlı bir program hazırlamakta fazla gecikilmemeli.