İçerideki uygulamaların başarısı dışarıya bağlı

Amerika dan &Ccedil;in e, Almanya dan T&uuml;rkiye ye d&uuml;nya piyasaları tepetaklak oldu.Olayı tetikleyen S&amp;P nin ABD nin kredi notunu d&uuml;ş&uuml;rmesi. Bundan birka&ccedil; ay &ouml;nce b&ouml;yle bir şeyin olacağı s&ouml;ylenseydi, g&uuml;ler ge&ccedil;erdim. Bunu da g&ouml;rd&uuml;k. Artık d&uuml;nyada risksiz yatırım aracı kalmadı diyebiliriz. Not d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n&uuml;n para ve sermaye piyasalarına &ccedil;ok geniş etkisi olacak.Amerikan kredi notunun bu kadar yaygın etki g&ouml;stermesinin bir nedeni de Avrupa daki bor&ccedil; sorunu olan &uuml;lkeler arasına İspanya ve İtalya nın katılması. Hen&uuml;z diğerlerinin dertlerine &ccedil;are bulunamamışken, yenilerin listeye eklenmesi moralleri biraz daha bozdu. PİYASALAR LİKİDİTE ARTIŞINA ENDEKSLENDİŞimdi herkes &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerilerini tartışıyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB), istemediği halde piyasalardan Portekiz, İspanyol ve İtalyan kamu k&acirc;ğıtları almaya devam ediyor. Nerede duracağı, piyasalara ne kadar likidite vereceği belli değil.Aynı yaklaşım, Amerikan Merkez Bankası ndan da (FED) bekleniyor. Bu yazının yazıldığı saat itibarıyla, bazı ekonomistler FED in de &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; parasal genişleme programını ilan etmesini d&ouml;rt g&ouml;zle bekliyorlardı.Bizim Merkez Bankası da yurtdışında işlerin bozulacağı ve piyasalara daha fazla para verileceğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor. Buna bağlı olarak cari a&ccedil;ığın finansmanının &ccedil;ok fazla sorun yaratmayacağını varsayıyor. Dolayısıyla, dışarıdaki olumsuzlukların T&uuml;rkiye ekonomisini &ccedil;ok fazla etkilememesi i&ccedil;in faizleri d&uuml;ş&uuml;k tutmayı ve ekonomiyi canlandırıcı &ouml;nlemler gerektiğini belirtiyorlar. İ&Ccedil;ERİDE B&Uuml;Y&Uuml;ME NE KADAR YAVAŞLAR?Burada durup birka&ccedil; soru soralım. D&uuml;nya bu kadar belirsizlikle boğuşurken, i&ccedil;erideki d&uuml;ş&uuml;k faiz ortamında, kim neden yeni yatırım yapacak ve kim nasıl daha fazla t&uuml;ketmeyi d&uuml;ş&uuml;necek? Yanı sıra b&uuml;y&uuml;yen ekonomide cari a&ccedil;ık sorunumuz olmayacak mı? D&uuml;ş&uuml;nsenize, dışarıda, okyanusta tsunami oluşmuş. Sirenler dalganın gittik&ccedil;e yaklaştığını haber veriyor. Merkez Bankası da benzer bir tehlikeye işaret ediyor. Ama bizim limandaki mendireğin ortasında b&uuml;y&uuml;k bir delik var. Yetkililer tamir edebilecek ara&ccedil;larımız var diyorlar. Var da delik b&uuml;y&uuml;k, kapatmaya yetecek kadar yeterli ara&ccedil; var mı, orası tartışmalı.TC Merkez Bankası; Korkmayın FED ve ECB parasal genişlemeye devam edecekler. D&uuml;nyada d&ouml;viz bollaşmaya başlayınca bize de yeteri kadar kaynak gelecek. Bu nedenle cari a&ccedil;ığın finansmanında sorun &ccedil;ıkmayacak demeye getiriyor. Beklenti o ki; bu arada d&ouml;viz sepeti yeni seviyesine oturacak, b&ouml;ylelikle ihracat ucuzlarken, ithalat pahalılaşacak ve orta vadede cari a&ccedil;ık azalacak.Umut olmasa hayat devam etmez.Ancak yabancı yatırımcı b&uuml;y&uuml;meyen ekonomiye kolay kolay yeni para getirmez. O zaman bazı sorulara daha net cevaplar vermek lazım: a) B&uuml;y&uuml;me nasıl olacak? b) Dış dinamikler &ccedil;ok bozuk olduğuna g&ouml;re b&uuml;y&uuml;meyi i&ccedil;erisi mi sağlayacak? c) İ&ccedil;eride yatırımcı ve t&uuml;keticinin gelirleri mi artacak yoksa yeniden bor&ccedil;lanarak mı ekonomik aktivitelerini artıracaklar? d) Kim bor&ccedil; verecek? e) B&uuml;t&ccedil;e dengeleri nasıl etkilenecek? D&uuml;şen vergi gelirleri hangi &ouml;nlemlerle y&uuml;kseltilecek? f) D&ouml;viz y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;kleri, &ouml;nceki yıllara g&ouml;re daha fazla olan reel sekt&ouml;r&uuml;n sorunları ne olacak? vs. &Ccedil;ok soru sorduğumun farkındayım. Ancak, biraz empati yapın ve size d&ouml;viz getirmesini beklediğiniz yabancı yatırımcının yerine kendinizi koyun. D&uuml;nyadaki yangının yayıldığı bir ortamda, yukarıdaki sorulara yanıt bulmadan T&uuml;rkiye ye para getirir miydiniz? Ayrıca, ekonomik sorunlara şimdi bir de Suriye konusu eklendi. Sınır komşumuz olan bir &uuml;lkeyle siyasi ve askeri sıkıntılar &ccedil;ıkması olasılığı, bir ay &ouml;nce sıfırdı. Şimdi, en azından konuşulmaya başlandı. Riskler listesine eklendi.Bu ortamdan &ccedil;ıkış i&ccedil;in yapılması gerekenler belli. Yeter ki teknik kapasite ve niyet olsun.