Suçlu yine açığa satış

Avrupa borsaları haftaya &ouml;yle sert satışlarla başladı ki bazı &uuml;lkelerde kamu otoriteleri hemen tedbir almaya kalktılar. Avrupa nın bu aralar en korkulan iki &uuml;lkesi olan İtalya ve İspanya derhal borsalarda a&ccedil;ığa satış işlemlerini yasakladılar. İtalya da banka ve sigorta şirketlerinde ge&ccedil;erli olacak olan yasak bir hafta s&uuml;recek. İspanya daha riskli olduğu i&ccedil;in t&uuml;m hisse senetlerinde a&ccedil;ığa satışı 3 ay s&uuml;reyle durdurmuş oldu.İtalya borsasını yansıtan MIB endeksi g&uuml;n i&ccedil;inde y&uuml;zde 5.2 d&uuml;ş&uuml;yorken gelen kararla g&uuml;n&uuml; y&uuml;zde 2.76 d&uuml;ş&uuml;şle kapattı. İspanya daki durum daha da &ccedil;arpıcı. IBEX endeksi y&uuml;zde 5.5 d&uuml;şm&uuml;şken a&ccedil;ığa satışın yasaklanması ile g&uuml;n y&uuml;zde 1.1 d&uuml;ş&uuml;şle tamamlandı. Demek ki alınan tedbirler hemen etkisini g&ouml;stermiş oldu. İşin ironik tarafı, Almanya da DAX endeksinin y&uuml;zde 3.18 d&uuml;şmesiydi.A&ccedil;ığa satışı yasaklamak ger&ccedil;ekten işe yarıyor mu? Kısa vadede belki evet. Ama uzun vadede piyasanın temel kurallarından birinin değiştirilmiş olması piyasaya zarar veriyor. &Ccedil;ok acil durumlarda kullanılması, piyasa katılımcılarına bir nefes aldırması, piyasa oyuncularına daha sağlıklı d&uuml;ş&uuml;nmeleri i&ccedil;in bir zaman payı bırakması bakımından yararlı olabilir ama uzun s&uuml;reli yasaklar piyasada ge&ccedil;ici rahatlama yaratsa da sonradan sıkıntısı daha şiddetli oluyor.T&uuml;rkiye de a&ccedil;ığa satış kuralı k&acirc;ğıt &uuml;zerinde var g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Ancak bizdeki a&ccedil;ığa satış kuralı fiilen işe yaramayan bir kural. Bizim borsamızda bilinenin tersine likidite &ccedil;ok sığ olduğu i&ccedil;in 400 civarındaki hisselerden a&ccedil;ığa satış yapılabilecek olanların sayısı 10 u ge&ccedil;miyor. A&ccedil;ığa satış i&ccedil;in emrinizin a&ccedil;ığa satış olduğu belirtilerek aracı kuruma iletilmesi gerekiyor &ouml;ncelikle. Ardından borsaya emir iletilirken farklı bir renkte girilen satış emrinin a&ccedil;ığa satış olduğu belirtiliyor ve b&ouml;ylece t&uuml;m piyasa emrinizin a&ccedil;ığa satış olduğunu anlıyor.Dediğimiz gibi sığ hisselerden biriyse piyasanın kurtlarının sizi sıkıştırması ve &uuml;&ccedil;-beş kat yukarıdan a&ccedil;ığınızı kapattırması s&ouml;z konusu. Edeceğiniz zararı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;n. Yetmedi. D&uuml;nyanın bir&ccedil;ok &uuml;lkesinde kaldırıldığı halde bizde devam eden up-tick kuralı nedeniyle en son ger&ccedil;ekleşen fiyat veya daha &uuml;st fiyattan işlem yapmanız gerekiyor. Yani borsacı deyimiyle aktif değil, pasif işlem yapabilirsiniz. Adeta bu kurallarla işlem yapmayın demek isteniyor. Kazara a&ccedil;ığa satış yapabildiniz diyelim, 2 g&uuml;n sonra takas y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;ğ&uuml; i&ccedil;in a&ccedil;ığa sattığınız tutarda &ouml;d&uuml;n&ccedil; hisse bulmanız gerekiyor.Bunun i&ccedil;in &ouml;d&uuml;n&ccedil; piyasası olması lazım ve hisseyi oradan kira bedelini &ouml;deyerek bulmanız gerek. Ama adı var kendi yok bir &ouml;d&uuml;n&ccedil; piyasamız olduğu i&ccedil;in bu bakımdan da a&ccedil;ığa satışınız engellenmiş oluyor. Bu kuralları aşabilseniz dahi bu sefer en b&uuml;y&uuml;k otoritenin &ouml;zkaynak kuralına takılıyorsunuz. Y&uuml;zde elli olan &ouml;zkaynak bulundurma oranı y&uuml;zde 70 e &ccedil;ıkarıldığı i&ccedil;in hi&ccedil; işlemi yapmaya kalkışmayın, attığınız taş &uuml;rk&uuml;tt&uuml;ğ&uuml;n&uuml;z kurbağaya değmiyor.Borsa y&ouml;netimi cesaret edip up-tick kuralını ve emri belirtme kuralını değiştiremiyor. Takasbank yıllardır &ouml;d&uuml;n&ccedil; piyasayı kurup &ccedil;alıştıramıyor (ki sırf bu y&uuml;zden borsa işlem hacminin yarısına yakın bir hacim Londra da ger&ccedil;ekleşiyor), SPK da kriz d&ouml;neminde haklı olarak koyduğu kuralı kaldırmıyor. İşin aslına bakılırsa piyasa oyuncularının hepsinin hoşuna gidiyor a&ccedil;ığa satışın olmaması.Piyasaların s&uuml;rekli y&uuml;kselmesi herkesin işine geliyor. B&ouml;yle olduğu i&ccedil;in, denetimsiz bol kredinin olduğu ama a&ccedil;ığa satışın yasak olduğu tek bacakla &ccedil;alışan bir piyasamız var. A&ccedil;ığa satışı bilmeyen, &ouml;ğrenemeyen yatırımcılara bir de vadeli işlemler ile kaldıra&ccedil;tı işlemler dayatılıyor. Ne diyelim, hayırlısı.