Küresel durgunluğa giden yol: Pandemi ve petrol savaşları

&Ccedil;in in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya &ccedil;ıkan Kovid-19 un d&uuml;nya genelinde bulaştığı kişi sayısı 135 bine yaklaştı. Her ne kadar &Ccedil;in de g&ouml;r&uuml;len vaka sayısı azalsa da salgının ABD ve Avrupa da giderek yaygınlaşması konunun ciddiyetini ortaya koyarken, şimdiye kadar hem h&uuml;kumetler hem de merkez bankalarının aldığı tedbirler, k&uuml;resel ekonomideki panik havasını dağıtamadı. Salgını &ouml;nlemek i&ccedil;in yapılan her harcamanın ileriye d&ouml;n&uuml;k b&uuml;t&ccedil;ede sıkılaşma riskini doğurması, halihazırda manevra alanı daralan h&uuml;kumetleri ve merkez bankalarını zora sokuyor. Diğer taraftan salgından etkilenen bireylerin harcamalarının azalması da i&ccedil; talepte d&uuml;ş&uuml;ş sorununu beraberinde getiriyor. Kovid-19 sonrası h&uuml;k&uuml;metlerin koruyucu ekipman, tarama, tanı testleri ve hastane kapasitelerini artırıcı y&ouml;ndeki sağlık alanındaki harcamaları b&uuml;t&ccedil;ede ek y&uuml;k oluştururken, başta turizm ve hava yolu sekt&ouml;r&uuml; olmak &uuml;zere ticari faaliyetleri etkilenen ve likidite sıkıntısı &ccedil;eken şirketlerin destek verilmemesi halinde batma ihtimalinden s&ouml;z ediliyor. &Uuml;lkelerin gerek kendi i&ccedil;inde gerekse diğer &uuml;lkelerle ger&ccedil;ekleştirdiği ekonomik faaliyette g&ouml;zlenen bu daralma, azalan turizm gelirleri ve emtia bazlı ihracat gelirlerindeki potansiyel d&uuml;ş&uuml;şle birleştiğinde sermaye piyasalarında da kayıpların derinleşmesi ka&ccedil;ınılmaz oldu. - Tarihin en sert d&uuml;ş&uuml;ş&uuml; yaşandı Ticaret savaşının ardından yorgun d&uuml;şen piyasalar, Kovid-19 salgını ve petrol şokunun ardından gelişen sermaye girişlerinde ani duruş riski ile tarihin en sert d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n&uuml; yaşadı. Bu gibi durumlarda g&uuml;venli liman olarak g&ouml;r&uuml;len altın gibi varlıklarda da likidite endişeleriyle sert değer kaybı g&ouml;r&uuml;ld&uuml;. Sadece bu hafta, Rusya da RTS endeksi y&uuml;zde 23 &uuml;n &uuml;zerinde d&uuml;ş&uuml;ş yaşarken, Almanya, Fransa ve İngiltere başta olmak &uuml;zere Avrupa borsalarında da kayıplar y&uuml;zde 20 nin &uuml;zerinde ger&ccedil;ekleşti. ABD de borsalarında ise tarihin en hızlı d&uuml;ş&uuml;şleri g&ouml;r&uuml;ld&uuml; ve Dow Jones, S&amp;P 500 ve Nasdaq endekslerinde ortalama y&uuml;zde 18 kayıp yaşandı. Sadece bu hafta, Rusya da RTS endeksi y&uuml;zde 23 &uuml;n &uuml;zerinde d&uuml;ş&uuml;ş yaşarken, Almanya, Fransa ve İngiltere başta olmak &uuml;zere Avrupa borsalarında da kayıplar y&uuml;zde 20 nin &uuml;zerinde ger&ccedil;ekleşti. ABD de borsalarında ise tarihin en hızlı d&uuml;ş&uuml;şleri g&ouml;r&uuml;ld&uuml; ve Dow Jones, S&amp;P 500 ve Nasdaq endekslerinde ortalama y&uuml;zde 18 kayıp yaşandı. Uluslararası piyasalarda altının onsu ge&ccedil;en haftaki y&uuml;zde 5,2 lik kazancını geri verirken, Aralık 2012 den bu yana en y&uuml;ksek seviye olan 1.700 dolardan d&uuml;ş&uuml;şe ge&ccedil;ti ve yeniden 1.600 doların altına indi. Brent petrol&uuml;n varil fiyatı ise ocakta y&uuml;zde 15, şubatta y&uuml;zde 11,1 gerilemesinin ardından mart ayında tarihinin en sert d&uuml;ş&uuml;şlerinden birini kaydetti. Fiyatlar, 9 Mart ta tarihin en sert d&uuml;ş&uuml;şlerinden birini kaydederek 31,1 dolara kadar gerilerken, 13 Mart itibarıyla aylık bazda da y&uuml;zde 30 un &uuml;zerinde azalışla 33-34 dolar bandında bulunuyor. - Fed yetersiz kaldı, Trump devreye girdi Merkez bankalarının koronavir&uuml;s ve petrol şoku ile sarsılan piyasalara ilk likidite m&uuml;dahalesi, vir&uuml;s&uuml;n ortaya &ccedil;ıktığı &Ccedil;in den geldi. &Ccedil;in Merkez Bankası (PBoC), piyasalardaki panik havasını dağıtmak i&ccedil;in devreye girerek, piyasaya &ouml;nce 1,2 trilyon yuan likidite enjekte etti, 7 ve 14 g&uuml;nl&uuml;k ters repo faiz oranlarında da indirime gitti. Banka daha sonra piyasaya 400 milyar yuanlık daha likidite sağladı. PBoC, 1 yıl vadeli faizi 10 baz puan, 5 yıl vadeli faizi ise 5 baz puan indirerek sırasıyla y&uuml;zde 4,05 ve y&uuml;zde 4,75 e d&uuml;ş&uuml;ren banka, son olarak zorunlu karşılıkları da bazı bankalar &ouml;zelinde 0,5 baz puan azaltarak y&uuml;zde 1 e &ccedil;ekti. Vir&uuml;s&uuml;n Avrupa ve ABD ye yayılarak k&uuml;resel ticarette milyar dolarları aşan kayıplara neden olacağı beklentilerinin artması sonrasında ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası ndan (ECB) da birbiri ardından a&ccedil;ıklamalar geldi. Fed, 17-18 Mart taki A&ccedil;ık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı &ouml;ncesi, politika faiz oranını 3 Mart ta 50 baz puan indirerek y&uuml;zde 1-1,25 aralığına &ccedil;ekti. S&ouml;z konusu karar, FOMC un 2008 k&uuml;resel krizinden bu yana ilk kez planlı toplantıları &ouml;ncesi aldığı faiz kararı oldu. Faiz indirimine karşın piyasalardaki oynaklığın artması ve kayıpların derinleşmesi &uuml;zerine New York Fed, Kovid-19 salgını nedeniyle olağandışı dalgalanmaların g&ouml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; piyasalara toplam 1,5 trilyon dolarlık likidite vereceğini a&ccedil;ıkladı. Banka, 12 Mart ta ger&ccedil;ekleştirdiği 3 ay vadeli repo işlemiyle piyasaya 500 milyar dolarlık likidite sağlarken, cuma g&uuml;n&uuml; de 3 ay ve 1 ay vadeli 2 repo işlemiyle piyasaya 500 er milyar dolarlık likidite enjeksiyonu yapılacağını bildirdi. Fed in hamlelerinin piyasalardaki d&uuml;ş&uuml;şe yeterince engel olamaması sonrası, ABD Başkanı Donald Trump ulusal acil durum ilan ederken, salgınla m&uuml;cadele kapsamında 50 milyar dolara kadar fonun erişime a&ccedil;ılacağını duyurdu. - G&ouml;zler Japonya Merkez Bankası nda D&uuml;nya Sağlık &Ouml;rg&uuml;t&uuml; tarafından Kovid-19 salgınının yeni merkezi olarak ilan edilen Avrupa da, ECB faizlerde herhangi bir değişim yapmamasına karşın, yıl sonuna kadar ge&ccedil;ici 120 milyar avroluk ek varlık alımı planladığını ve Avro B&ouml;lgesi finansal sistemine destek i&ccedil;in ge&ccedil;ici uzun vadeli refinansman operasyonları (LTRO) sağlanacağı duyurdu. ECB Başkanı Christine Lagarde, faizlerde alt sınırda olunmadığı ve ihtiya&ccedil; duyulduğunda indirime gidileceğini de vurgularken, Vir&uuml;s &uuml;retimi yavaşlatacak, talebi azaltacak. İddialı ve koordineli mali politika yanıtına ihtiya&ccedil; var. ifadeleri ile konunun politika y&ouml;nlendirmesi a&ccedil;ısından takip edileceği mesajını verdi. &Ouml;te yandan İngiltere Merkez Bankası (BoE), olağan&uuml;st&uuml; toplantıyla, politika faiz oranını 50 baz puan indirerek y&uuml;zde 0,25 e d&uuml;ş&uuml;rd&uuml;. Japonya Merkez Bankası (BoJ) ise hen&uuml;z bir aksiyon almamasına karşın, 18-19 Mart ta ger&ccedil;ekleştirdiği toplantıda piyasa operasyonları ile uzun vadeli kıymetleri kullanarak bol likidite sağlayacakları sinyalini verdi.

Küresel durgunluğa giden yol: Pandemi ve petrol savaşları

Öne Çıkanlar