Tarım ve gıda etiği

Tarım ve gıda, son d&ouml;nemde olduk&ccedil;a sık şekilde kamuoyunun g&uuml;ndeminde yer alıyor. Sadece son birka&ccedil; haftada yaşanan sıcak gelişmelere baktığımızda bir tarafta ekmekte GDO skandalını, &ouml;te yanda Rusya ile devam eden tarım ambargolarını g&ouml;r&uuml;yoruz. Gıdada taklit ve tağşiş sorunu ise neredeyse g&uuml;ndemden hi&ccedil; d&uuml;şm&uuml;yor. &Uuml;reticinin girdi maliyetleri ve pazarlama başta olmak &uuml;zere yaşadığı sorunlar halen &ccedil;&ouml;z&uuml;lemezken, t&uuml;keticinin sağlıklı, kaliteli ve hesaplı gıdaya erişimi konusunda da sıkıntılar s&uuml;r&uuml;yor. Kamuoyunun kafası ise g&uuml;venilir gıdaya erişim konusunda haklı olarak karışık durumda. Tarım ve gıdanın g&uuml;venliği a&ccedil;ısından toprak, su ve tohumun geleceğine y&ouml;nelik kaygılar ise giderek artıyor. İşte b&ouml;yle bir ortamda &ouml;nceki hafta Ankara&rsquo;da &ouml;nemli bir kongre ger&ccedil;ekleştirildi. Uluslararası katılımlı T&uuml;rkiye 1&rsquo;inci Tarım ve Gıda Etiği Kongresi, Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi&rsquo;nde yapıldı. &Ccedil;ok istememize rağmen yoğun iş temposu nedeniyle kongreye katılamadık ancak Gıda M&uuml;hendisleri Odası Eski Başkanı Petek Ataman, kongre hakkında bizimle detaylı bilgiler paylaştı. Gıda ve ziraat m&uuml;hendisleri ile veteriner hekimlerin yanı sıra hukuk&ccedil;u, iktisat&ccedil;ı, ilahiyat&ccedil;ı, felsefeci ve şehir planlamacısı dahil farklı alanda &ccedil;ok sayıda yerli ve yabancı bilim insanının sunum yaptığı kongrede 15 &ccedil;ağrılı bildiri yanında 28 s&ouml;zl&uuml; bildiri ve 35 g&ouml;rsel (poster) sunum yer almış. Kongre başkanlığını Ankara &Uuml;niversitesi Eski Rekt&ouml;r&uuml; Prof. Dr. Cemal Taluğ&rsquo;un &uuml;stlendiği kongre sonrası 16 maddelik bir bildirge yayımlandı. Bildirge, yukarıda saydığımız sorunlar ve tartışmalar ışığında kamuoyunun tarım ve gıda konusundaki yaklaşımı a&ccedil;ısından &ouml;nemli tespitler ortaya koyuyor. İşte iki g&uuml;nl&uuml;k kongreden &ccedil;ıkan bildirge: 1- T&uuml;rkiye&rsquo;de; kamu kurumları, &ouml;zel sekt&ouml;r, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin oluşturduğu bir tarım ve gıda etiği konseyi&rsquo; bulunmaması &ouml;nemli bir eksiklik olarak vurgulandı ve bu konuda &ouml;zerk yapılı bir konseyin kurulması &ouml;nerildi. 2- Kongrede tarım ve gıda sisteminde &uuml;retici ile t&uuml;ketici arasındaki mesafenin kısaltılması &uuml;zerinde &ouml;nemle duruldu. Bunun, T&uuml;rkiye de gıda &uuml;r&uuml;nlerinde y&uuml;ksek olan t&uuml;ketici fiyatlarının makul d&uuml;zeylere d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesini, aynı zamanda &uuml;reticinin emeğinin karşılığını daha adil bi&ccedil;imde almasını sağlayacağı &uuml;zerinde g&ouml;r&uuml;ş birliği oluştu. 3- T&uuml;keticilerin bilgilenme hakkının mutlaka korunması ve geliştirilmesi, t&uuml;ketici eğitimine &ouml;nem verilmesi ve t&uuml;keticilere y&ouml;nelik bilgi kirliliğinin &ouml;nlenmesi i&ccedil;in gerekli &ccedil;alışmaların yapılması gerekliliğinin &ouml;nemle altı &ccedil;izildi. 4- G&uuml;venli, yeterli miktarda ve s&uuml;rekli gıdaya erişimin bir insan hakkı olduğu vurgulanarak; yoksullukla m&uuml;cadelenin esas y&ouml;nteminin yoksulların gıdaya ulaşım kapasitelerini ve olanaklarını geliştirmek olduğu belirtildi. Gereken durumlarda yapılması halinde, gıda yardımlarının insan onurunu g&ouml;zeten bi&ccedil;imde yapılması ve hi&ccedil;bir farklı &ccedil;ıkara hizmet amacı g&uuml;tmemesi &uuml;zerinde duruldu. 5- Tarım topraklarının ve meraların ama&ccedil; dışı kullanımının &ouml;nlenmesi, toprak erozyonuyla m&uuml;cadele edilmesi, toprak ıslahının geliştirilmesi, tuzlanma ve &ccedil;oraklaşmanın durdurulması, toprak kirliliğinin &ouml;nlenmesinin yaşamsal &ouml;nemi vurgulandı. 6- Sulama y&ouml;netimi alanındaki &ccedil;ağdaş gelişmelerin T&uuml;rkiye de de ivedilikle hayata aktarılması &ouml;nerildi. 7- Yasa ve y&ouml;netmeliklerde yer alan yerel ve atalık tohumların yaşayarak korunmasını engelleyici h&uuml;k&uuml;mlerin kaldırılması &ouml;nerildi. Biyolojik &ccedil;eşitliliğin her anlamda korunması vurgulandı. 8- T&uuml;rkiye de tarımın iklim değişikliğine uyumu alanında &ccedil;ok daha hızlı hareket edilmesi &uuml;zerinde g&ouml;r&uuml;ş birliği oluştu. 9- T&uuml;rkiye de tarım ve gıda &uuml;retim faaliyetlerinin doğa dostu bir anlayışla geliştirilmesi i&ccedil;in her t&uuml;rl&uuml; &ouml;nlemin alınması, &ouml;zellikle teşvik ve desteklemelerde bunun olmazsa olmaz bir koşul haline getirilmesi benimsendi. 10- Yerel t&uuml;ketimin teşvik edilmesinin, k&uuml;resel iklim değişikliğini &ouml;nleme ve karbon ayak izini azaltma m&uuml;cadelesi a&ccedil;ısından yararı olacağı ortaya kondu. 11- Tarım iş&ccedil;ilerinin sosyal g&uuml;vencelerinin sağlanmasının ve &ccedil;alışma koşullarının iyileştirilmesinin tarım etiğinin &ouml;ncelikli konularından birisi olduğu &uuml;zerinde g&ouml;r&uuml;ş birliği sağlandı. Adil ticaretin &ouml;nemi vurgulandı. 12- Gıdada her t&uuml;rl&uuml; taklit ve tağşişin &ouml;nlenmesi i&ccedil;in; (a) gıda denetimlerinin artırılması, (b) gıda denet&ccedil;ilerinin bağımsızlığının sağlanması, (c) gıda &uuml;retiminde istihdamı zorunlu personel olarak g&ouml;rev yapmakta olan meslek disiplinlerinin g&ouml;revlerini bağımsızca yapacakları ortamların oluşturulması ve (d) kamunun bu alanda meslek kuruluşları ve sivil toplumla işbirliği yapmasının &ouml;nemi vurgulandı. 13- Anadolu insanın değerleriyle &ccedil;atışan gıda kayıpları ve israfının en aza indirilmesini sağlayacak bir planlama yapılması &ouml;nerildi. 14- Tarım ve gıda etiğinin y&uuml;ksek&ouml;ğretim sisteminde daha geniş ve etkin olarak yer alması, bu alanda lisans&uuml;st&uuml; eğitim programları a&ccedil;ılması ve akademik birimler kurulması &ouml;nerildi. 15- Tarım ve gıda alanında bilimsel araştırmalara kamunun daha fazla yatırım yapmasının ve fon ayırmasının &ouml;neminin altı &ccedil;izildi. Bunun (a) toplumsal ve &ccedil;evresel alandaki araştırmaların gelişmesini sağlayacağı ve (b) araştırmacılara bağımsızlık sağlayarak araştırma etiğini olumlu etkileyeceği belirtildi. 16- Katılımcılar tarafından, 1 inci Tarım ve Gıda Etiği Kongresi; doğa dostu, s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir ve adil bir tarım ve gıda sisteminin temel bileşenlerinden olan etik duyarlılığın T&uuml;rkiye de gelişmesinde tarihi ve &ouml;nc&uuml; bir adım olarak nitelendirildi. Tarım ve gıda etiği konusu bundan sonraki d&ouml;nemde daha sık g&uuml;ndeme gelecek ve karşımıza &ccedil;ıkacak. Bunun en somut ve sıcak &ouml;rneğini GDO tartışmalarında yaşadık ve yaşamaya devam edeceğiz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com.tr

Tarım ve gıda etiği

Diğer Yazılar