İran rejimi ülkedeki bazı ekonomik ve sosyal sıkıntıların sebebi olarak Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın politikalarını göstermeye çalışırken, Ahmedinejad'ın da buna karşın önümüzdeki dönemde muhtemel Cumhurbaşkanı adayı olan ve rejimin desteklediği isimlere yönelik sert eleştirilerde bulunması dikkati çekiyor.

İran'da son dönemde uluslararası yaptırımlarla beraber yaşanan yüksek enflasyon gibi ekonomik sorunlar ve iç politikadaki başarısızlık iddiaları, İran Dini Lideri Ayetullah'ın desteklediği bazı kurumların başındaki isimler ile Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'ı son günlerde sıkça karşı karşıya getirdi.

Ahmedinejad, yasaların uygulanması ve icraatlara ilişkin, İran Dini Lideri Ayetullah'ın arkasında olduğu iddia edilen Meclis Başkanı Ali Laricani ve Yargı Erki'nin başında olan kardeşi Ayetullah Muhammed Sadık Laricani ile yaşadığı görüş ayrılılığıyla ön plana çıktı.

Önceki gün mecliste konuşan Ahmedinejad, Meclis Başkanı Laricani'nin yakınlarını ''yasal olmayan taleplerde bulunmakla'' suçlamış, Laricani de Ahmedinejad'ı, ''yasalara uymamak, keyfi davranmak ve çevresindeki bazı isimleri yasalar karşısında korumakla'' itham etmişti.

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney ise halkın duygularını tahrik ederek ihtilafa neden olanların, ülkeye ihanet içinde olduklarının bilinmesi gerektiğini vurgulamıştı.

Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Şahin, konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ahmedinejad ile Laricani kardeşler arasında yaşanan gerginliğin perde arkasında, İran rejiminin bulunduğunu öne sürdü.

İran rejiminin, iç politikada halkın rahatsızlık duymasına neden olan başarısızlıkların sebebi olarak Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'ı göstermeye çalıştığını dile getiren Şahin, ''Görünürde tartışmalar Ahmedinejad ile Meclis Başkanı arasında olsa da aslında asıl gerginlik rejim ile Ahmedinejad arasında yaşanıyor'' dedi.

Ahmedinejad'ın, görev süresinin bu dönem dolduğunu, İran Anayasası'na göre üst üste 3. kez aday olamayacağını belirten Şahin, ''Ancak Ahmedinejad özellikle rejimin adamlarıyla yaşadığı sürtüşmeden dolayı, rejim karşıtları arasında ciddi bir karşılık buldu ve kendisini destekleyen önemli bir kitle var. Bu durum, İran Dini Lideri Ayetullah'ı rahatsız etmiş gibi görünüyor. Bu yüzden İran rejimi, Ahmedinejad'ı önümüzdeki dönemde yeniden Cumhurbaşkanlığı'na aday olamasa da tamamen siyasetin dışına atmak istiyor. Ahmedinejad da Şiilik inancına göre doğrudan Dini Lideri eleştiremediği için arkasında olduğu isimlere yönelik sert eleştirilerde bulunuyor'' şeklinde konuştu.



-Cumhurbaşkanlığı seçimlerine doğru, kritik adımlar

İran'da, 14 Haziran'da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde, adaylar için ''Kum Medresesi mezunu olma'' şartı getirildiğine işaret eden Şahin, ''Ahmedinejad Kum mezunu değildi. Bundan sonra Kum mezunu olacak cumhurbaşkanlarının rejime daha çok bağlı olacağı düşünülüyor. Bu da Dini Lider Ali Hamaney'in bütün ipleri elinde toplaması anlamına gelir'' ifadelerini kullandı.

İran'da özellikle gençlerin giderek rejimden uzaklaştığını, bu durumun iç politikada büyük kaygıya neden olduğunu ifade eden Şahin, şunları kaydetti:

''İran gençliği, her gün farklı bir tarafa gidiyor. İran rejimi gençliği kaybetmiş durumda. Bu nedenle İran rejimi bir taraftan yanı başındaki Suriye rejimini de destekleyerek bu ülkedeki değişimin ne kadar zor olduğunu kendi halkına göstermeye çalışıyor. Bu şekilde yaparak aslında halkına, böyle bir girişiminizde siz daha kötü olursunuz mesajını vermeye çalışıyor. Sonuç olarak, İran rejimi, kendi yerini daha da sağlama almak için her türlü tedbiri almaya çalışıyor.''



-''İran'daki politik tartışmalar kontrolden çıkmış gibi''

Ortadoğu Uzmanı Gül Atmaca da İran'da Laricani kardeşler ile Cumhurbaşkanı Ahmedinejad arasında uzun süreden beri bir gerginlik olduğunu, ancak son yaşananlarla birlikte politik tartışmaların kontrolden çıkmış gibi göründüğünü ifade etti.

Ahmedinejad ile Dini Lider Hamaney'in arkasında olduğu Laricani kardeşler arasında düşünce olarak fark olmadığına işaret eden Atmaca, ''Ahmedinejad, Ayetullah Ali Hameney'in öğrencilerindendir. Dolayısıyla aralarında beslendikleri kaynak olan düşüncelerinde esasında bir farklılık söz konusu değildir. Ancak cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yaklaşmasıyla birlikte muhtemel adaylardan Ali Laricani'nin destekçisi Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney arasında bir gerginliğin yaşanması da doğaldır'' ifadelerini kullandı.

Ahmedinejad'ın, seçimlerde aday olmasa bile kendi ekibinden birini destekleyeceğini dile getiren Ahmedinejad, ''Seçimler öncesinde, Ahmedinejad rejime karşı büyük bir rahatsızlığı olan gençlerin gönlünü kazanmaya çalışıyor'' dedi.

İç politikadaki gerginliğin, cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaştıkça daha da artabileceğini, ancak binlerce yıllık politika kültürü olan İran'ın bu süreci atlatabileceğini ifade eden Atmaca, ''Karşımızda binlerce yıllık politika kültürü olan bir ülke var. Dolayısıyla İran için, ''İran birbirine düştü, dışarıya karşı zayıflar, dış politika bundan yara alır'' demek için çok erken. İç politikadaki ayrışma, İran'ı dışarıda kolay lokma yapmaz'' şeklinde konuştu.



-İran'ın iç politikasındaki ayrışmanın ABD'deki yansımaları

İran'ın iç politikasında yaşanan ayrışma, yabancı ülkelerin basınında, özellikle ABD'de de yakından takip ediliyor.

ABD'nin önemli gazetelerinden Washington Post'da yayınlanan bir makalede, Laricani kardeşler ve Ahmedinejad arasındaki gerginlik, ''Bu gerginlik, İran siyasetinde muhafazakarlığa dair gerilimleri öne çıkardı'' şeklinde değerlendirildi.

İran'daki dini çevrelerinin güçlü desteğini kazandığı belirtilen Ali Laricani'nin, 2005-2007 yılları arasında, nükleer müzakereci olarak performansıyla fazla puan topladığına değinilen makalede, ''Kimi uzmanlara göre, Hamaney ile ilişkileri, nükleer konularda Washington ile yapılacak görüşmelerde, Laricani'yi Ahmedinejad'dan daha yetkili kılabilir'' ifadeleri yer aldı.

AA