Türkiye'nin 125 milyar euro ek tasarruf yapması gerekiyor

Avrupa’nın mevcut çalışan nüfusu, emeklilik dönemi tasarruflarını artırmadığı sürece, emekli olduğunda önemli ölçüde gerilemiş bir hayat standardıyla karşı karşıya kalacak. Alternatifler ise, “emeklilik dışı gelirlere dayanmak, geç emekli olmak ya da emeklilik döneminde de çalışmak…”

Türkiye’deki düşük istihdamın, nüfusun bir kısmının gelir eksikliği nedeniyle tasarruf edememesine ve devletten emeklilik geliri elde edememesine sebep olduğu görüldü.

TÜRKİYE'NİN HER YIL 125 MİLYAR EURO EK TASARRUF YAPMASI GEREKİYOR

Araştırma; Türkiye’de 2017 ile 2057 yılları arasında emekli olacak nüfusun, var olan hayat standartlarını emeklilik dönemlerinde de devam ettirebilmesi için, her yıl 125,2 milyar Euro ek tasarruf yapması gerektiğini ortaya koyuyor. Bu rakam da, her bireyin yıllık 3.200 Euro ya da ayda 266 Euro ek tasarruf yapması anlamına geliyor. 2016 yılı ortalama yıllık kişi başı emeklilik tasarruf açığına bakıldığında, emeklilik yaşına yakın bir bireyin (60 yaş) yılda 8.000 Euro ek tasarruf yapması gerekirken; 20 yaş grubundaki bir bireyin 1.000 Euro ek tasarruf yapmasının yeterli olacağı göze çarpıyor. 2010 yılında yapılan aynı araştırmada ise, ülke olarak yapmamız gereken yıllık ek tasarruf 91 milyar Euro; kişi başına düşen tasarruf açığı ise 2.400 Euro çıkmıştı. Ayrıca, emeklilik yaşına yakın bir bireyin yılda yapması gereken ek tasarruf 3.200 Euro; 20 yaş grubundaki bir bireyin ise 500 Euro olarak açıklanmıştı.

MERAL EREDENK KURDAŞ: SORUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN PAYDAŞLAR HAREKETE GEÇMELİ

“Türkiye gibi birçok ülke, gelecekteki büyük tasarruf açığına şimdiden dikkat etmeli ve derhal önlemler almaya başlamalı. Ayrıca, Avrupa ve Türkiye giderek yaşlanıyor. Bu gerçek açığın daha da artacağı anlamına geliyor. Bu rapor, yüz milyonlarca insanın emeklilik maaşlarının, rahat bir emeklilik yaşamalarını sağlamaya yeterli olmayacağını gösteriyor. Rapor, her ülkeden her yaştan insanın emeklilikleri için daha fazla tasarruf etmeleri gerektiğini ortaya koyuyor. Bu sorunun çözümü için, konunun tüm paydaşları üstlerine düşen sorumluluğu yerine getirmeliler. Türkiye’de devlet bireysel emeklilik sistemine yüzde 25 oranında katkı sağlıyor. Dünyada eşi benzeri olmayan bu desteğin devam etmesini çok önemsiyoruz” dedi.

Araştırma, emeklilik dönemi tasarruf açıklarının kıta genelinde toplam 2 trilyon Euro’ya dayandığını gösteriyor. Emeklilik tasarruf açığı veren ülkeler arasında ilk sırayı 461 milyar Euro ile Almanya alırken, İngiltere, 365 milyar Euro’luk açıkla ikinci ve Fransa ise 241 milyar Euro ile üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye 125,2 milyar Euro ile beşinci sırada bulunuyor. 2010 yılında yapılan araştırmada emeklilik dönemi tasarruf açığı kıta genelinde toplam 1,9 trilyon Euro çıkmıştı. Almanya’nın açığı 468, 8 milyar Euro, İngiltere’nin açığı 379 milyar Euro ve Fransa’nın açığı ise, 243,5 milyar Euro çıkmıştı. 2010’dan beri İrlanda ve İspanya gibi bazı ülkelerde emeklilik dönemi tasarruf açığı yükseliyor.

Bir ülkedeki açığı artıran nedenler arasında, düşük düzeyli emekli maaşları, emeklilik maaşındaki artışın çalışan maaşlarındaki artışın gerisinde kalması ya da düşük yıllık gelir sigortaları getiri oranları sayılabilir. 2010’dan bu yana Almanya, Fransa, İngiltere ve Polonya gibi ülkelerdeyse, emeklilik dönemi tasarruf açığı düşüyor. Bir ülkenin açığı kapatmasına yardımcı olan nedenler içinde, emeklilik maaşlarındaki artış, bireysel emeklilikte tasarruf yapanların sayısındaki artış ya da bireylerin emekliliklerini ertelemelerine yol açan artan emeklilik yaşı sayılabilir.

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA'YLA KIYASLANDIĞINDA AÇIĞI EN FAZLA OLAN ÜLKE TÜRKİYE

Emeklilik dönemi tasarruf açığı ülkelerin 2016 Gayri Safi Milli Hasıla’sı ile kıyaslandığında ise sıralama tamamen değişiyor. Bu durumda Türkiye, Gayri Safi Milli Hasıla’sının yüzde 19’una denk gelen açığı ile ilk sıraya çıkıyor. Türkiye’yi yüzde 17’lik oranla İspanya, yüzde 15 ile Almanya takip ediyor. Avrupa Birliği’nin toplam emeklilik dönemi tasarruf açığı ise, tüm bölgenin Gayri Safi Milli Hasıla’sının yüzde 13’üne denk geliyor.

DÜŞÜK İSTİHDAM ORANI TASARRUF AÇIĞININ EN ÖNEMLİ NEDENİ

Düşük istihdam oranı, özellikle ülkemiz için, emeklilik tasarrufu açığını olumsuz etkileyen başlıca faktörler arasında yer alıyor. Araştırma, hem Avrupa Birliği’nde, hem de Türkiye’de 15 – 64 yaş arasındaki bireylerin çalışma oranlarını da irdeliyor. Sonuçlara göre, bu yaş gurubundaki AB nüfusunun yüzde 66’sı, Türkiye nüfusunun ise yüzde 50’si istihdam ediliyor. Bu oran erkekler bazında bakıldığında AB’de yüzde 71, Türkiye’de ise yüzde 70. Konu kadınlara gelince aradaki fark bir hayli açılıyor. AB’deki kadınların yüzde 60’ı, Türkiye’deki kadınların ise sadece yüzde 30’u istihdam ediliyor.

AVRUPA DA TÜRKİYE DE YAŞLANIYOR

AB ülkeleri bağlamında, emeklilik için bir “Avrupa Kalite Standardı”nın oluşturulması gerekiyor. Ayrıca bir Avrupa Emeklilik Tasarruf Hedefi oluşturulması gerekiyor.

Türkiye’de, tasarrufu teşvik için ulusal önlemlerin gözden geçirilmesi ve tüm vatandaşlara düzenli emeklilik bildirimlerinin ulaştırılması gerekiyor. Vergi teşviklerinin öncelikli uygulamaya alınması ve kurumsal katılımları artıracak teşviklerin ele alınması gerekiyor.

Analizler, hem Avrupa hem de ülkemiz için, gayrimenkul, menkul kıymetler vs. hiçbir önlemin tek başına bu açığı tümüyle kapatamayacağını gösteriyor. Bireysel emeklilik tasarruflarının artırılması, tasarruf edebilecek bireyler için en uygun çözüm olarak gösteriliyor.

Raporda, daha etkili bir tasarruf kültürü yaratmak ve bireylerin emeklilik planlarını kendilerinden emin bir şekilde yapabilmelerini sağlamak için sigorta sektörü ve hükümetler arasında sağlam bir işbirliği yapılması çağrısında bulunuluyor.

HİÇBİR ÇÖZÜM TEK BAŞINA YETERLİ DEĞİL

Araştırma, bireylerin gayrimenkul alımı ve benzeri yatırımlar gibi çabalarının açığı kapatmada yeterli olmadığını, tek başına hiçbir alternatifin, sorunu çözmeye gücünün yetmeyeceğini gösteriyor. Sadece politik önlemlerin bile açığı tek başına kapatamayacağını vurgulayan Kurdaş, sözlerine şöyle devam etti:

Araştırma sonuçlarıyla ilgili kısa bir projeksiyon da sunan Kurdaş, bu araştırmayı 2010 yılında da yapmış olduklarını hatırlatarak, sözlerini şöyle tamamladı: “6 sene önce bu araştırmayı yaparken sorunun düzeyini tespit etmeyi, atılacak adımları belirleyebilmeyi, farkındalık yaratabilmeyi ve ilgili paydaşları aksiyona davet etmeyi hedeflemiştik. 6 sene sonra ise, nereden nereye gelindiğini ortaya koyduk. Raporda da görüleceği gibi, bazı ülkelerde tasarruf açığında küçük düşüşler yaşanmasına rağmen; başta Türkiye ve İspanya olmak üzere, bazı ülkelerde açık artmakta ve tüm Avrupa, hala ciddi bir emeklilik tasarruf açığı ile karşı karşıya. Raporun yapılması gerekenler kısmında, ‘Hükümetler OECD tarafından da savunulan otomatik katılıma olanak sağlamayı ve daha yüksek birikim seviyelerini teşvik etmeyi sunmayı düşünmeliler.’ diyoruz.”

BES’TE OTOMATİK KATILIM SORUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BİR ADIM

“Otomatik Katılım sistemi; ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya gibi birçok ülkede uygulanıyor ve hiçbir ülkede, yüzde 25 gibi yüksek bir devlet katkı payı bulunmuyor; bunu da çok önemsiyoruz. Otomatik Katılımı, geniş kitlelerin kolay bir biçimde BES’e dâhil olmalarını ve ülkemizde tasarruf açığının azaltılmasını sağlayacak önemli bir uygulama olarak değerlendiriyoruz. İngiltere’nin otomatik katılımı kullanması sonucunda 6,5 milyon kişi daha emeklilik dönemi için birikim yapmaya başladı ve 2010’dan bu yana İngiltere’de açığın düşmesine katkı sağladı."Otomatik katılımın tam anlamıyla başarılı olması için işveren katkısının da çok önemli bir etken olduğunu düşünüyoruz. Yurt dışındaki başarılı örneklerde, işveren katkısının olması kritik başarı faktörü olmuştur. Ülkemiz için yeni süreçte, konunun tüm paydaşları üstlerine düşen sorumluluğu yerine getirmeliler.”

10 YILDA 90 MİLYAR TL'LİK VARLIK BÜYÜKLÜĞÜ

Tasarruf açığını kapatmada BES’in en kritik etkenlerden biri olduğunu sözlerine ekleyen Kurdaş; “Bireysel Emeklilik Sistemi’nde, Eylül ayı sonu itibariyle, 6 milyon 485 bin katılımcı ve yaklaşık 50,9 milyar TL katılımcı fon tutarı büyüklüğüne ulaşıldı. Otomatik Katılım’ın getireceği en büyük ivme, BES pazarının iki kattan fazla genişlemesi olacak. Ülkemizde, toplam yaklaşık 18 milyon ücretli çalışan var. Bunun 13 milyonu 45 yaş altında. Kamu tarafından yapılan tahminlerde yeni sistemde, 10 yıllık dönemde 90 milyar TL'lik toplam varlık büyüklüğüne ulaşılması bekleniyor. Temel amaç benzer ülkelere nazaran oldukça düşük olan toplam tasarruf oranını yükseltmek” dedi.

Habertürk