Dünya Ekonomik Forumu'nda bu yıl Türkiye'ye en sert eleştiri Eurasia Grup Başkanı Ian Bremmer'dan gelmişti. Türkiye'ye sert eleştirisi ile dikkatleri çeken Ian Bremmer'la Davos'ta konuştum. Küresel politik risk konusunda uzman olan Bremmer, 2001 yılında Wall Street'in ilk küresel politik risk endeksi GRPI'yi (Global Political Risk Index) kurup finans piyasasına politik riski disiplin olarak resmen sokmuş oldu. Bremmer'ın gelişen ülke tanımı: "Siyasetin ekonomi kadar finans piyasalarına etki ettiği ülke"! Bremmer, "Türkiye'den sıkça söz ediliyor çünkü Türkiye gelişen ülkelerin yıldızı. Türkiye'nin neredeyse bütün mevcut yaraları kendi kendine oluştu" diyor. Ian Bremmer'ın HABERTÜRK okuyucuları için gönderdiği yanıtlara bakmanızda fayda var.
■ Türkiye'yi neden gelişen yerine gerileyen bir piyasa olarak adlandırdınız?
Yıllarca gözlemlenen kayda değer büyüme ve gelişmelerin ardından son aylarda Türkiye'nin politik ve siyasi kurumlarının bağımsızlığına karşı ciddi soru işaretleri oluşmaya başladı. Benzer trendi Putin yönetiminde Rusya'da ve Arjantin'de Kirchners adı altında da gözlemledik. Ancak son on senede Türkiye'nin ekonomik ve politik açıdan kat ettiği yolu, Ortadoğu'da nüfuzlu bir oyuncu haline gelişini, dinamik bir gelişen piyasa oluşunu ve Avrupa Birliği adaylığını da düşünecek olursak, bu aksaklıklar yatırımcılar için ciddi bir sürpriz oldu. Yargı bağımsızlığı konusunda atılan adımlar ve ekonomik problemlerin suçunu "faiz lobisi"ne atmak Türkiye'nin yönü ile ilgili yatırımcı güvenini keskin şekilde zedeledi. Bağımsız kurumlarla ilgili atılan sarsıcı adımların etkisini tersine çevirmek yıllar sürecek çalışmaları gerektirecek.
■ Son faiz kararıyla Merkez Bankası piyasaları yatıştırmak korumak adına gereğini yaptı mı?
Faiz kararı memnuniyetle karşılandı ancak problemler çok daha köklü. Başbakan Erdoğan Merkez Bankası üzerindeki olağanüstü politik baskısını sürdürmekte, bu da yatırımcıları bankanın gelecekte atacağı adımlar Türk ekonomisinin ihtiyaçlarına mı yoksa Başbakan Erdoğan'ın politik ihtiyaçlarına mı yönelik olacak tereddüdüne itiyor. Erdoğan, faiz artışına karşı olduğunu ve gelecekteki olası volatil durumlar ile yavaş büyümeden Merkez'i doğrudan sorumlu tuttuğunu açıkça ifade etti.
■ Türkiye 5 kırılgan ülke arasında en kırılgan olanı mı? Neden?
Türkiye'den daha derin ve ciddi problemleri olan pek çok gelişen ülke var. Ancak Türkiye'den sıkça söz ediliyor çünkü Türkiye gelişen ülkelerin yıldızı. Arjantin, Venezüella, Tayland ve Ukrayna'nın karşı karşıya olduğu problemler, Ankara ya da İstanbul'daki gelişmelerden daha hızlı çözüm gerektiriyor ve çok daha tehlikeli.
PROBLEMLER ENDİŞELENDİRİCİ
Ancak Türkiye şimdiki konumuna çok seri ulaştı, özellikle de geniş yelpazede ve farklı bölgelerde çeşitlendirdiği uluslararası ilişkileriyle pek çok avantaj sağladı. Erdoğan, Türkiye'nin ekonomik potansiyelinin ciddi bir bölümünü açığa çıkarma konusundaki yeteneklerini sergiledi ki Türkiye'nin problemleri, diğer yıldız olmaya çalışan gelişen ülkelerden çok daha önemli ve daha endişelendirici. Hindistan ve Brezilya'da, politik problemler ile engeller genellikle kendi krizini yaratan hükümetlerden ziyade resmi seviyedeki rahatlık veya yapısal çıkmazlardan kaynaklanıyor. Başbakan Erdoğan'ın dış güçleri suçlama şevkine rağmen, Türkiye'nin neredeyse bütün mevcut yaraları kendi kendine oluştu.
Kırılganlık açısından en kötü durum Ukrayna'da yaşanıyor
■ Gelişen ülkelerdeki son mini fırtına ardından en kırılganı hangisi?
Tayland'daki politik kutuplaşma çıkmaza sokuyor. Venezüella'nın ekonomik açıdan kötü yönetimi ülkeyi çok kötü bir şekle büründürüyor. Arjantin'in ekonomik politika beceriksizliği ciddi ölçüde sıkıntı yaratıyor. Ama en kötü durum Ukrayna'da yaşanıyor; Avrupa ile bir gelecek ya da yeniden oluşturulmuş Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kendine güvenli bir yer arasında seçim yapmak zorunda. Ukrayna hükümeti faturalarını ödeyemiyor. Ülkede çoğunluk Avrupa ile bütünlük çalışmalarına başlanmasını istiyor. Ancak Ukrayna'nın paraya şimdi ihtiyacı var. Aynı zamanda Rusya'nın ucuz enerji sağlamayı sürdürmesine de ihtiyacı var.
