15-21 Mart tarihleri arasında İzmir’de düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi sonuç bildirgesi yayımlandı.

Bildirge, onlarca ilke ve 200’ün üzerinde karardan oluştu.

Dördüncü bölümde yer alan Geleceğin Türkiyesi’nin İktisat Stratejileri başlığı altında, ülke ekonomisinin sağlıklı büyümesi için yol haritası çizildi.

Sonuç bildirgesine göre, iktisadi gelişimin de temel dayanağı olan hukukun üstünlüğü ilkesi koşullar ne olursa olsun kati şekilde güvence altına alınacak. Demokrasinin evrensel ilkelerine, hukukun üstünlüğüne dayalı ve doğa haklarını kapsayan yeni bir sivil anayasa hazırlanacak.

İnsan hakları ile doğa haklarının ortak bir yaşam kültüründe buluştuğu ekonomik ve sosyal koşullar desteklenecek.

"Bağımsız yargı sürdürülebilir bir iktisadi gelişme için zorunluluk"

İfade özgürlüğü, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri, kültürel ve manevi varlığın korunması, adalete erişim hakkı, bağımsız yargı, en temel sosyal ve siyasi haklar olarak sürdürülebilir bir iktisadi gelişme için zorunluluk. Bu haklar geleceğin Türkiyesi’inde her bir vatandaş için koşulsuz olarak güvence altına alınacak.

Ülkenin beşeri ve fiziksel kaynaklarının makro yönetimi ve planlaması için Stratejik Planlama Teşkilatı kurulacak. Bakanlıklar arası işbirliği ve veri paylaşımının hukuki temeli oluşturalacak.

Türkiye’nin yerel yönetimleri geleceğin iktisadının ana aktörleri olarak tanımlandı. Türkiye ekonomisi yerelden kalkınmanın üzerinde yükselecek.

Her bir vatandaşın karar mekanizmalarına katılımı sağlanacak, bu mekanizmalar desteklenecek, kamunun makro planlamaları katılımcılık anlayışıyla hazırlanacak. Yaşamın her alanında kamu, sivil toplum ve özel sektör birlikteliğine dayalı politikalar oluşturulacak. Gençlerin ve çocukların da karar mekanizmalarına aktif katılımı teşvik edilecek, bunun için gerekli mekanizmalar kurulacak.

Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayacak yasal düzenlemeler gerçekleştirilecek

Yerel yönetimlerin bütçe ve yetkileri artırılacak, merkezle ilişkileri yeniden tanımlanacak, salt temsili demokrasi yerine, hayatın her alanını kapsayan yerel yönetimler demokrasisi Belediyeler eliyle güçlendirilecek. Halkın yerelde kendi yaşamıyla ilgili kararlar alması sağlanacak.

Siyasal ve toplumsal yaşamın her alanında toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayacak yasal düzenlemeler gerçekleştirilecek. Kadınların siyasete ve istihdama katılımı, yönetim kademelerinde görev almaları için önündeki tüm engeller kaldırılacak. İstanbul Sözleşmesi yürürlüğe konulacak.

Devlet ekonomik düzenleyici ve denetleyici olmalı

Temsilde adaleti esas alan bir seçim sistemi oluşturulacak. Siyasi Partiler Kanunu katılımcı bir anlayışla yeniden düzenlenecek. Siyasi Etik Yasası çıkarılacak.

Devletin ekonomideki düzenleyici ve denetleyici gücü etkinleştirilecek. İktisadi gelişme hiçbir toplumsal kesimi dışarıda bırakmayacak, ekoloji ve ekonomi arasında ayrılığı ortadan kaldıracak şekilde yönetilecek.

Gelir ve servet eşitsizliği azaltılacak

Gelir ve servet eşitsizliğinin azaltılması için tedbirler alınacak ve hiçbir toplumsal kesimi geride bırakmayan bir iktisadi yaklaşım sağlanacak. Beşeri ve fiziki kaynakların daha etkin kullanılmasıyla küresel hasıladan alınan pay artırılacak ve bu suretle gelişen refahın toplumun tüm kesimleri arasında adil paylaşımı tesis edilecek.

Belirli bir dönemde bir gerçek kişinin servetindeki artış ve harcama tutarlarının beyan edilen gelirle mukayesesini esas alan vergi denetim mekanizmaları oluşturulacak. Vatandaşlık ve vergi ödeme bilincini zedeleyen geniş kapsamlı ve sürekli yinelenen vergi afları düzenlemelerine gidilmeyecek.

Toplam vergi gelirlerinin dağılımında; gelir üzerinden alınan vergilerin gider üzerinden alınan vergilere göre oransal olarak ağırlık taşıması sağlanacak.

Etkin vergi denetimi sağlanarak, gelir ve tasarruf artışının vergi beyanları ile uyumunu esas alan bir vergi denetim düzeni oluşturulacak, rantların ve kayıt dışının vergi alanı kapsamında alınması temin edilecek.

Enflasyonla mücadelede dar gelirli yurttaş korunacak

Vergilemede emek ve sermaye kazançlarının vergilenmesinde “ayırma nazariyesine” itibar edilmesi bir sosyal politika olarak benimsenecek.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başta olmak üzere ekonomi ile ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumların araç bağımsızlığı sağlanacak. Para politikalarını yürüten kamu kurumları arasında mutlak eşgüdüm sağlanacak.

Enflasyonla mücadelede bilimsel yaklaşımlar esas alınacak. Enflasyonla mücadele gibi kısa vadeli öncelikler yerine getirilirken dar ve orta gelirli yurttaşlar korunacak. Kamu kurumlarında israf engellenecek.

Teşvikler iktisadi gelişmeyi sağlayan işlere yönlendirilecek, kaynakların verimli bir şekilde kullanımı sağlanacak. İhracat ve teknolojiye yönelik yatırımlar, katma değeri büyüten teşvikler yaygınlaştırılacak. Teşvikleri doğru kullanmayan firmalar destekleme kapsamı dışına alınacak.

Çalışmak isteyen tüm kesimler işgücüne katılacak

Çalışmak isteyen tüm kesimler desteklenerek işgücüne katılım artırılacak. İstihdama erişim, işe alım süreçleri, görevde yükselme ve atamalarda bilgi ve deneyimin esas alındığı şeffaf bir sistem uygulanacak.

Sosyal güvenlik ve sağlık düzenlemeleri, aktüerya dengesi gözetilerek yurttaşların yaşam kalitesini geliştirecek şekilde yeniden yapılandırılacak. Sosyal desteklere erişim hızlandırılacak, herkese kendi maddi ve manevi varlığına uygun işlere sahip olma imkanı tanınacak.

Sosyal hareketliliği ve fırsat eşitliğini teşvik eden eğitim politikaları aracılığıyla 21. Yüzyıla uygun yetkinlikler ve beceriler kazanan gençlerin istihdama ve iyi işlere erişiminin önündeki tüm engeller kaldırılacak.

Eğitim sistemi; laik, demokratik ve eleştirel düşünmeyi esas alan bireysel yetenek ve becerileri destekleyici, ülkenin beşerî sermayesini ve entelektüel kapasitesini geliştirici bir yaklaşımla ele alınacak.

Rant değil insan ve doğa merkezli büyüme

İnsanca yaşamaya imkan veren ve yeni işler üreten iktisadi büyüme desteklenecek. Geleceğin Türkiye’sinin en önemli özelliği, rant değil, insan ve doğa merkezli kalkınma olacak. Ülke içinde ve dışında verimli iş birlikleri kurulacak. Katma değeri yüksek üretim ve ihracatı esas alan politikalar uygulanacak.

Yurtta ve dünyada barış dış politikanın temel ilkesi kabul edilecektir. Dış politika, toprak bütünlüğüne saygı, işbirliğine dayalı ve evrensel ilkelerle uyumlu bir şekilde barışçıl bir eksene oturtulacak. Anlaşmazlıkların barışçıl yollara çözümü esas alınacak.

Türkiye’nin güvenli bir üretim üssü ve uluslararası ticarette bir odak noktası olması için gerekli politika ve stratejiler uygulanacak.

KİT’lerde dinamizm geliştirilecek

Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) sektörlere dinamizm getirecek şekilde yeniden yapılandırılacak, özel sektör, sivil toplum ve KİT’lerin ortaklığına dayalı girişimler desteklenecek.

Mekansal planlar ile diğer ulusal ve bölgesel planlar arasında tam uyum sağlanacak. Türkiye’de yatırımların mekânsal dağılımı yeniden ele alınacak.

Nitelikli, dirençli konut politikası

Kapsayıcı bir konut politikası olmadan iktisadi kalkınma sağlanamaz. Türkiye’de yaşayan herkesin nitelikli, dirençli konutlarda barınma hakkı var. İkinci Yüzyılın Türkiyesi’nde kentsel dönüşüm projelerinde soylulaştırma, mülksüzleştirme politikalarına son verilecek ve doğa ile uyumlu sosyal konut politikası geliştirilecek.

Yeni bankacılık yaklaşımı

Türk Bankacılık Sistemindeki bankaların, plasman desenlerinde reel sektörün finansal ihtiyaçlarına dönük kararlar alması özendirilecek. Planlamayla belirlenmiş alanlara kaynak sağlayacak güçlü ve kamu sermayeli bir kalkınma bankası kurulmalı.

Hazırlıklar 8 ay sürdü

2022’nin Ağustos atından beri süren hazırlık sürecinde çiftçi, işçi ve sanayici-tüccar-esnaf grupları toplam dokuz paydaş buluşması gerçekleştirdi. Ardından Birbirimizden Razıyız, Doğamıza Dönüyoruz, Geçmişimizi Anlıyoruz ve Geleceği Görüyoruz başlıklı dört uzman toplantısında 200’den fazla uzman, paydaş buluşmalarında alınan kararlara katkılarını sundu.

Paydaş ve uzman toplantılarında görüşülenler, 3 farklı yüksek istişare kurulu toplantısında değerlendirildi. Kongre hazırlıkları kapsamında Gençlik Forumu ve Kadın Forumu’nun yanında Çocuk, Sokak İktisadı ve Eğitim Çalıştayları da düzenlendi. Tüm bu çalışmaların çıktıları sonuç bildirgesini şekillendirdi.

Yedi gün süren kongreye onlarca uzman isim katıldı

Akademisyen, iktisatçı, siyasetçi, bilim insanı, sendika ve kooperatif başkanı, tarihçi, yazar ve sanatçı birçok uzman 15-21 Mart’ta İzmir’de düzenlenen kongrede dinleyicilerle bir araya geldi.

Kongre Prof. Dr. Andrew McAfee, Sir Bob Geldof, Prof. Dr. Francis Fukuyama, mimar Hiroyuki Unemori, Prof. Dr. Ian Goldin, Joschka Fischer, Prof. Dr. Michio Kaku ve Prof. Dr. Vandana Shiva gibi dünyaca ünlü birçok ismi de İzmir’de buluşturdu.