Çin'in Wuhan Kentinde başgösteren ve yakın bölgeleri de etkisi altına alan Korona Virüs, ne kadar tehlikeli?

Virüs "endemik" boyuttan çıkarak, "Epidemik" hatta "Pandemik" boyuta taşınır mı?

Çin dışındaki bölge ülkeleri ne kadar tehdit altında?

BM neden "uluslararası acil durum" ilan etmedi?

Korona Virüs'e karşı aşı ne kadar zamanda geliştirilebilir?

Bu soruları artırabiliriz. Ama şimdilik bu kadarına yanıt vermeye yarayacak bir araştırma yayımlandı bugün. Göttingen Üniversitesi'nden Prof. Dr. Xiaohua Ya başkanlığındaki bir bilimsel araştırma ekibinin bugün(24 Ocak) yayımladıkları matematiksel modelleme, bu sorulardan bazılarına yanıt oluşturuyor.

Prof. Dr. Xiaohua Ya, 2 olasılık üzerinden 3 ayrı matematiksel modelleme yapıyor.

Olasılık teoremlerinden biri hastalığın orijini Wuhan'ın %100 karantina altına alınması durumunda ortaya çıkabilecekleri, diğeri ise karantinanın %80 olarak uygulanması durumunda olabilecekleri öngörüyor.

Önce bir rahatlatıcı bilgi verelim: Karantina olasılık oranları ne olursa olsun;  virüs, mayıs ortasından en geç Mayıs sonundan itibaren tehlike olmaktan çıkıyor. Bu tarihe kadar vereceği hasar+can kaybı) ise 3 senaryo halinde işleniyor.

 

Senaryo: 1

 

Tarih                                                      Enfekte kişi sayısı                                        Ölüm Vakası Sayısı

__________________                             _____________________                           _______________

23 Ocak 2020                                                   1060                                                               18 

30 Ocak 2020                                                   1462                                                               59

29 Şubat 2020                                                  2089                                                              240

31 Mart 2020                                                    2388                                                              297

30 Nisan 2020                                                   2515                                                              321

 

 

 

Senaryo: 2

 

Tarih                                                      Enfekte kişi sayısı                                         Ölüm Vakası Sayısı

__________________                             ______________________                           ____________________

23 Ocak 2020                                                    639                                                                  18

30 Ocak 2020                                                    858                                                                  50

29 Şubat 2020                                                 1118                                                                 180

31 Mart 2020                                                   1324                                                                 217

30 Nisan 2020                                                  1380                                                                 231

 

 

Senaryo: 3

 

Tarih                                                       Enfekte kişi sayısı                                          Ölüm Vakası Sayısı

___________________                          ___________________________                   _________________________

23 Ocak 2020                                                     10 546                                                                8 

30 Ocak 2020                                                     16 468                                                               99

29 Şubat 2020                                                    28 233                                                             695

31 Mart 2020                                                      36 351                                                             994

30 Nisan 2020                                                     41 372                                                            1179

 

 

Tablolara bakınca, 3. senaryonun en uç ihtimalleri öngördüğünü; 1 ve 2 numaralı senaryoların ise bugün itibariyle elde edilen verilerle daha uyumlu olduğunu görürüz. Bu 3. senaryonun çalışmayacağı anlamına gelmiyor. Şu sebeple; Veri akışının sağlıklı ve sağlam olup olmadığını bilmiyoruz; seyahat ve benzeri yollarla virüsün taşınımı konusunda da veriye sahip değiliz.

Çin tıp otoritelerinin Korona Virüs sırasında sergiledikleri bir başarı var, o başarı 1 ve 2 numaralı senaryoları daha öne çıkıyor. Çinli doktorlar, virüsün "tanı" yöntemini geliştirdiler. Yani, her hapşıran, aksıran, ateşi çıkan kişiyi "Korona Virüs" tanısıyla hastanelere taşımayacaklar. %100 isabetle Korona Virüs tanısı konulan hastaları karantina ve tedavi altına alacaklar.

Aşı meselesi ise biraz farklı. Bu gibi durumlarda varyant oluşturarak, yeni hastalık yapma kabiliyeti(virülans) kazanan virüslere karşı aşı geliştirilmesi en iyimser tahminle 6 ay-1 yıl zaman alabiliyor. Virüsün, sonraki yıllarda, Çin'de veya başka ülkelerde de ortaya çıkabileceği varsayımıyla aşı üretimi yapılabilir. 3. senaryonun doğrulanması durumunda, aşı üretimine hız verilebileceğini öngörebiliriz. Ancak, BM'nin henüz uluslararası acil durum ilanı yapmamış olması, 1 ve 2 numaralı senaryoların çalıştığına bir işaret sayılabilir.