24 Nisan Cuma günü Dubai'de uygulanan kısıtlamalarda bazı yumuşamalar açıklandı. 23 Nisan'ın 100.yılını kutlamanın gururunu yaşarken içimdeki çocuksu sevinç bir anlam kazandı. Dubai hükümeti Ramazanı'nın başlamasını müjdeler gibi bizleri gülümsetti. Sadece şu cümleyi bile ne kadar özlemişiz , saat 6 ve 22 saatleri arasında artık izin almadan çıkmak mümkündür. Ama bitmedi devamı var koruyucu maske takmak zorunludur (cezası 1000 dirham) ve sosyal mesafeye dikkat edilmelidir. Daha cok detayı var ama bunlara takılmayalım.

Bu haberin bize verdiği coşkuyla taktık maskelerı ve ailecek kendimizi disarı attık. Araba kulllanmak amma sıkıcı ve yorucuymuş. Tam bir 1,5 saat sonra eve döndüğümüzde hepimiz yorulmuştuk. Ama yürümekten değil belki de değişik şekiller görmekten ve biraz hava alabilmekten.. Yine de çok iyi geldiğini itiraf etmeliyim.

Henüz daha tam açılmak için erken olmakla beraber bu olay bize umut verdi. Bekleyip göreceğiz.

Peki ekonomi ne olacak; sosyal hayat ne olacak. Yeni normal nasıl olacak..

Dubai icin turizm, fuar ve kongre, ticaret olmazsa olmaz. Gerçi hiçbir ülke bu pandemiden etkilenmeden kurtulamayacak. Kimi az kimi çok. Ama Dubai özelinde hasarın daha büyük olduğunu şimdiden söylemek mümkün.

Petrol gelirlerinin uzun vadeli sürdürülebilir olmadığını gören Dubai hükümeti yıllar önce ekonomisini çesitlendirmeye karar vermiş ve Ortadoğu’daki Ticaret Merkezi olmayı basarmış bir şehir. Burayı daha önce hiç görmeyenler ve belki de Ortadoğu diye küçümseyenler burdaki sosyal yasamı, düzeni, binaları görünce ağzı açık kalabilir. Peki "Bu sürdürülebilir mi?" şimdi tam test zamanı.

Gelirlerinin sadece %15'i petrole dayalı Dubai şimdiye dek iyi gidiyordu. Şu andaki duruma bakarsak Emirates uçusları durmuş, oteller, AVM'ler kapanmış, fuarlar durmuş, çok önem verdikleri EXPO 2020 ertelenmiş ve burası için ölü sezon olan Ramazan ve yaza girilmiş durumda. Üstüne üstlük petrol fiyatları da son 20 yılın en düşük seviyesinde. Her ne kadar ekonomisi çeşitlenmiş olsa da Dubai'de en çok para harcayanlar yine Körfez bölgesinden gelen ve gelirinin çoğu petrol olan başta Suudiler olmak üzere Araplar. Son dönemde Çinliler ve Ruslar artmış olsada Covid-19 ile nasıl bir gelecek olduğu belli değil.

Bütçe açıklarının artacağı, kurun sorgulanacağı, işsizlerin artacağı, belirsizliğin çok olduğu bir döneme girdiğimiz kesin.

2008 krizinde Dubai’ye Abu Dahbi Hükümeti destek olmuştu. Şimdilik desteğe ihtiyaç yok ama tedbiri elden bırakmamak lazım.

Dünyada pek cok ülke harcamaları artarken S. Arabistan ve BAE’nin harcamaları azalttığının altını çizelim. Çok sert düşen petrol fiyatı ve giderek artan çevre bilinci, iklim değişikliği konusunda artan sesler fosil yakıtlara olan talep ve ilgiyi azaltacaktır.

Her tarafa yüksek binalar yaparak gayrimenkül arz fazlası yaratan Dubai şimdi bunu da sorgulayacaktır. Zaten bu krizin en büyük faydası da hem bireysel hem kurumsal hem de devletler olarak durup sorgulama imkanı tanıması oldu. Ders çıkarmak bizlere kalmış.

Bu pandeminin ne kadar süreceği ne kadar hasar burakacağı belli olmasa da Dubai için hesap biraz yüksek olacak. Ancak her kriz bir fırsat; belkide Dubai 2008’de olduğu gibi bu testten de basarıyla çıkacak. Büyüklerin dediği gibi zaman herşeyin ilacı..

Dubai’de yaşayan bir Türk olarak da bize de kurallara uymak, evde kalmak hem Türkiye hem Dubai ve tabiki dünya için en kısa sürede bu krizden kurtulmayı beklemek düşüyor.