Merkez Bankası'nın kripto parayla ödemeyi yasaklayan düzenlemesi kripto para piyasasında büyük yankı uyandırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıklamasını takiben gelen bu düzenleme kripto varlıkların Türkiye'de sınırlanmasına yönelik yeni bir hamle olarak algılandı.
Peki bu düzenleme ne anlama geliyor? İşte 6 soruda düzenlemenin detayları...
1- Merkez Bankası neden böyle bir adım attı?
Türkiye'de bir zamandır kripto varlıklara yönelik düzenleme sinyalleri söz konusuydu. Bu konudaki ilk açıklamalardan biri Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'dan gelmişti. Elvan, bu alanda düzenleme yapılacağına işaret etmişti. Elvan'ın açıklamalarını takip eden dönemde Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan konuyla ilgili açıklama gelmişti. Bu açıklamada MASAK'ın piyasa aktörlerinden bilgi talep edebildiğini, bunun da MASAK'ın görev ve sorumlulukları dahilinde olduğunu belirtti.
Açıklamada şu ifadeler kullanılmıştı: "Son yıllarda gündemde yer alan kripto varlıklar, özellikleri itibarıyla kullanıcılarına bazı kolaylıklar sağlıyor olsa da, anonim bir yapıda olmaları dolayısıyla suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı faaliyetlerinde de yoğun olarak kullanılabilmektedir.
MASAK’ın görev ve yetkileri çerçevesinde ve bu suçlarla mücadele kapsamında kripto varlık alım-satım platformları gibi alanlarda faaliyet gösteren aktörlerden bilgi talep edilebilmektedir. Yapılan çalışma da MASAK’ın görev ve sorumlulukları içerisinde bulunmaktadır."
Merkez Bankası'nın bu yönetmeliği MASAK'ın bu hamlesinden günler sonra geldi. Merkez Bankası böyle bir düzenlemeye neden ihtiyaç duyulduğunu açıklayan duyurusunda gelecekte oluşabilecek telafisi mümkün olmayan mağduriyetlere dikkat çekti. Açıklamada gerekçeye ilişkin şu ifadeler kullanıldı:
Son dönemde, söz konusu varlıkların ödemeler alanında kulanılmasına ilişkin çeşitli girişimlerin oluşmaya başladığı gözlenmiştir. Bu varlıkların ödemelerde kullanılmasının, yukarıda bahsedilen sebeplerle işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan yöntem ve araçlara karşı güven zaafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği değerlendirilmektedir.
2- Düzenleme ne içeriyor, hangi işlemleri yasaklıyor?
Resmi Gazete’de yer alan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yönetmeliğine göre kripto varlıklar ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak.
Yönetmeliğe göre kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak
Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyecek, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacak.
Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyecek.
Yönetmelik 30 Nisan tarihinde yürürlüğe girecek.
3- Düzenlemeyle Borsalarda alım-satım işlemlerine yasak geliyor mu?
Düzenlemeye ilişkin sosyal medyaya da yansıyan ilk tepkiler kripto paraların alım-satımına yönelik yasak geldiği şeklinde algılandı. Fakat düzenlemede böyle bir yasak söz konusu değil.
Genel olarak kripto varlık alım-satımına aracılık eden platformlara yönelik olarak Ödeme Hizmetleri Kanunu veya bu Yönetmelik kapsamında bir düzenleme yapılmamış ve bu kapsamda ilgili platformların kripto varlık alım-satım işlemlerine aracılık etmelerine ilişkin bir yasak söz konusu değil.
4- Borsalara ödeme kuruluşlarından transfer yasaklandı mı?
Yönetmelikte ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlık alım satımı hizmeti sunan platformlardan yapılacak fon aktarımına aracılık edemeyecekleri belirtildi. Bu nedenle yürürlük tarihi olan 30 Nisan 2021’den itibaren kripto varlık alım satımına aracılık eden platformlardan para gönderirken ödeme ve elektronik para kuruluşlarından yararlanma sınırlanmış oldu. Bu işlemlere ilgili platformların anlaşmalı olduğu diğer kuruluşlardan devam edilmesi söz konusu.
Bloomberg HT’ye konuk olan Blockchain Türkiye Platformu Yönetim Kurulu Üyesi ve TÜSİAD Teknoloji Hukuku Grubu Başkanı Av. Dr. Çiğdem Ayözger Öngün, Resmi Gazete'de yayımlanan TCMB yönetmeliğine göre, Türkiye'de ödemelerde kripto varlıkların doğrudan ya da dolaylı olarak kullanılmasını engelleyen kararı değerlendirdi.
Öngün konuya ilişkin olarak, "TCMB bu düzenlemeyle, elektronik para kuruluşlarının ve ödeme kuruluşlarının aracılık faaliyetlerinde kripto para kullanımını yasaklamış oldu. Bu engel 30 Nisan’da yürürlüğe girecek. Düzenleme bütün bankacılık sistemi için verilen bir karar değil, sadece fintech’ler için geçerli. Karar ile ödeme kuruluşu lisansıyla kripto para alanında inovatif fikirleri olanların önü kapandı. Yasaklayıcı her düzenleme inovasyonun önünde engeldir.” ifadelerini kullandı.
5- Dünyada bu yönde hangi uygulamalar söz konusu
Bazı ülkeler de kripto paralara karşı daha sert bir düzenleyici tutum takınarak piyasaları kontrol altında tutarken, kendi merkezi dijital paralarını geliştirmek için çalışıyor.
Örneğin, Çin blokzincir ve dijital para teknolojisine büyük bir önem verirken, kripto paralara karşı daha farklı bir tutum takınıyor. Geçmişte birçok kripto para arzını yasaklayan ya da durduran Çin, aynı zamanda ülkedeki birçok kripto para borsasının da kapanmasına neden olmuştu.
Tüm bu yasaklara rağmen kendi merkezileştirilmiş dijital parasını yaygınlaştırmak istemesinden dolayı Çin blokzincir ve dijital para teknolojisine yönelmek istiyor. Çin belirli bölgelerde kendi merkezileştirmiş dijital parasının denem kullanımlarına başlarken ve salgın sürecinde bunları harcama çekleri dağıtmak için kullandı. Ülke kripto paralara karşı tutumunu yasal zeminde hala değiştirmiş değil.
Hindistan ise Mart ayı başında yaptığı bir açıklamada, kripto paraları yasaklamayı planladığını söylemişti. Yapılan açıklamada, Bitcoin gibi özel kripto paraların yasaklanacağı belirtilirken, bu sürede dijital paralar için yasal bir çerçevenin oluşturulacağı vurgulanıyordu.
6- Kamuoyunda nasıl yankılandı?
Kararın Resmi Gazete'de açıklanmasını takiben sosyal medyada düzenlemeye tepkiler yükseldi.
Karara ana muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu tepki de gösterdi. CHP lideri Kılıçdaroğlu Twitter’dan yaptığı açıklamada “Bu konunun tüm paydaşları ile oturup, istişarelerde bulunacağım” dedi.
— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) April 16, 2021
