KUTAY KORAP
Küresel emtia fiyatlarında değerli metallerden, tarım ve enerji emtialarına kadar birden fazla ürünün fiyatlarında ciddi artışlar gözlemleniyor. Merkez bankalarının faizleri tarihin en düşük seviyesinde tutması ve hükümetlerin ekonomileri canlandırma adına uyguladıkları devasa teşvik paketleri, toparlanmaya hazırlanan ekonomilerde talep artışına neden oluyor.
23 ürünü kapsayan Bloomberg Emtia Endeksi hafta başında yüzde 1,6 yükseldi ve 2013 yılının Mart ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. 2020 yılı Mart ayında 4 yılın en düşüğünden toparlanan endekste artış bu dönemde yüzde 67’ye ulaştı.
Emtia grupları enerji, metal ve tarım kategorilerine ayrıldığında yıl başından bu yana enerji ürünlerinde artış ortalama yüzde 30, metal ürünlerde yüzde 10 olurken tarımsal ürünlerde yüzde 3 ile yüzde 20 arasında artış kaydedildi.
Enerji sektörünün içerisinde bulunan ABD ham petrolü, Brent petrol ve doğalgaz fiyatlarında ciddi oranda prim izlendi. Özellikle petrol cephesinde aşılama etkisi ve arz-talep dengesindeki bozulmalar fiyatları yukarı çekerken, kurumların yıl sonu tahminlerinde de revizeler gerçekleşti.
Yılbaşından beri yüzde 30 artan ABD ham petrolü ve Brent fiyatlarında bundan sonraki süreçte pandeminin seyri ve OPEC’ten çıkacak kararların etki yaratması bekleniyor. Doğalgaz cephesinde ise soğuk hava koşulları ve fabrikaların tekrardan üretim bantlarını eski kapasitelere yakın çalıştırması talebi artırıyor.
Doğalgaz girdisi kullanan sektörler de gelişmeleri yakından takip ediyor. Bir yetkili Bloomberg HT'ye dair yaptığı değerlendirmede fiyat gelişmelerine dair şunları belirtti: Küresel doğalgaz fiyatlarında, özellikle aşı üretimine yönelik gelişmelerin görülmeye başlanmasıyla kaydedilen, ardından gelen olumlu haber akışlarıyla devam eden artışları biz de takip ediyoruz. Fiyat artışındaki gerekçeyi doğrudan ve kalıcı talep bazlı olarak yorumlamaktansa, mevsim etkileri ve küresel soğuk hava koşullarının yanında olumluya dönen geleceğe yönelik talep beklentisi olarak yorumlamanın daha anlamlı olacağına inanıyoruz. Küresel LNG üretiminde bakım onarım çalışmaları sebebiyle kaydedilen düşüşün, Japonya’nın geçici süreli ek talebiyle aynı döneme rastlaması LNG fiyatlarında artışa sebep olmuş bu da bir miktar talebin spot piyasaya yönlenmesiyle doğalgaz fiyatlarına etki etmiştir.
Bloomberg Emtia Endeksi 8 yılın zirvesinde
Metal cephesinde bakır öne çıkıyor
Enerji emtialarından sonra en sıcak emtia grubu metaller oldu. Bu tarafta alüminyumdan bakıra, demir cevherinden nikele birçok emtiada yıl başından bu yana yüzde 10 fiyat artışı yaşandı. En yakın vadede bakır fiyatları 9 bin doların üzerine çıkarken 1 ay üst üste fiyatı yükseldi. Özellikle hükümetlerin altyapı harcamaları, yeşil ve temiz enerji yatırımları ve otomotiv sektöründeki elektrikli araç pazarının hareketlenmesi fiyatlarda etki yarattı. Metallerin geneline bakıldığında Çin’den gelen kuvvetli ve ertelenmiş talebin fiyatlardaki artışın katalizörü olduğu görüldü.
Türkiye’deki durumu değerlendiren sektör yetkilileri demir cevheri fiyatlarında son 1 yılda oldukça dalgalı bir seyir olduğuna dikka çekti. Hammadde kullanımında demir cevherinin en büyük maliyet kalemlerinden biri olduğu aktarılırken, demir cevherinde büyük bir çoğunluğun hali hazırda yurtdışından temin edildiği ifade edildi.
Tarımsal emtiada yükselişe şeker öncülük ediyor
Tarım ürünleri tarafında ise yıl başından bu yana en fazla fiyat artışı yüzde 21 ile şekerde oldu. Şekeri yüzde 16 artış ile pamuk ve mısır takip etti.
Ulusal Pamuk Konseyi Sektör raporuna göre; yıl başından bu yana fiyatı yüzde 16 artan pamuğun 1,62 dolar/kg olacağı öngörüldü. Aynı rapora göre bir önceki sezon 1.873 TL/da ve 4,07 TL/kg-kütlü olan ülke ortalaması pamuk üretim maliyetleri 2020/21 sezonunda alan birimi başına yüzde 25, ürün birimi başına ise, ortalama tarla verimindeki düşmeye bağlı olarak, yüzde 26,3 oranında artarak 2.345 TL/da ve 5,14 TL/kg değerlerine yükseldi.