Gerçekleşme ihtimali düşük kuyruk risklerini hedge etmenin maliyeti 2021’de rekor seviyeye tırmandı. Kuyruk risklerine karşı koruma sağlamanın maliyetini ölçen CBOE Çarpıklık Endeksi 2021 yılında ortalama 145,9 seviyesine ulaştı. En son 2017 yılında ortalama 134,8 seviyesine kadar ulaşan endeks 1990’dan beri en yüksek seviyeyi gördü.

CBOE yetkililerinin paylaştığı bir nota göre, endeksin ulaştığı en yüksek değer 2021’de 170,6 olurken bu seviyelere ulaşılması hedge için kullanılmak üzere S&P 500 opsiyonlarına olan ilginin arttığına işaret ediyor.

Yurtiçinde tüm dikkatler Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıklayacağı Aralık ayına ilişkin enflasyon verilerine çevrildi.

Öncü verileri analiz eden piyasa uzmanları enflasyonun 19 yılın zirvesine çıkacağını öngördü.

Bloomberg HT Araştırma Birimi tarafından 22 kurumun katılımıyla hazırlanan ankette Aralık ayı için yıllık enflasyon beklentisi yüzde 29,59 olarak kaydedildi.

Enflasyonun bu seviyeyi görmesi durumunda Türkiye'de yıllık enflasyon Kasım 2002'den bu yana en yüksek seviyeye çıkmış olacak.

Ankette yıllık enflasyona ilişkin en yüksek beklenti yüzde 37,3 olurken, en düşük beklenti ise yüzde 24 olarak gerçekleşti.

Ankette aylık enflasyon beklentisi ise yüzde 8,1 oldu. Aylık enflasyona ilişkin en yüksek beklenti yüzde 14,6 seviyesinde belirlenirken, en düşük beklenti ise yüzde 3,5 olarak kaydedildi.

Öncü göstergeler de hızlı artışa işaret etti

Kasım ayında Türkiye'de yıllık enflasyon yüzde 21,31 ile 3 yılın zirvesine çıkmıştı. Aralık ayına ilişkin öncü göstergeler de enflasyonda yüksek seviyelerin korunduğuna işaret etti.

Türk-İş'in Aralık ayı Açlık ve Yoksulluk Araştırması'na göre Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 25,75 ile rekor oranda artış kaydetti.

Gıda enflasyonunda yıllık oran ise yüzde 54,96 oldu.

Türk-İş'in araştırmasına göre süt, yoğurt, peynir grubunda; başta süt olmak üzere bütün markaların ürün çeşitlerinde yüksek oranda artış gerçekleşti. Sütte bir aylık artış yüzde 35,3 olarak hesaplandı. Bu ürün grubundan kaynaklanan fiyat artışlarının aile bütçesine getirdiği aylık ek yük 135 TL oldu.

Türk-İş ile birlikte öncü göstergelerden biri olarak kabul edilen İTO verileri de yükselişe işaret etmişti.

Hafta sonunda açıklanan İstanbul Ticaret Odası’nın Ücretliler Geçinme Endeksi aralık ayında yüzde 9,65 oranında aylık, yüzde 34,18 yıllık artış kaydetti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 13 Aralık'ta yapılan dördüncü doğrudan döviz müdahalesinde 3,12 milyar dolar sattığını açıkladı.

TCMB, geçen hafta 10 Aralık'ta yapılan üçüncü doğrudan döviz müdahalesinde 687 milyon dolar ve önceki hafta ise 3 Aralık'ta satım yönünde yapılan ikinci döviz müdahalesinde 504 milyon dolar sattığını açıklamıştı.

Merkez Bankası 3 Aralık'ta Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda da yaklaşık 51 milyon dolarlık işlem gerçekleştirmişti.

Daha önce Bloomberg HT’ye konuşan kaynaklar, Merkez Bankası'nın ilk doğrudan müdahale ile spot piyasaya yaklaşık 700 milyon dolarlık döviz satışı gerçekleştirdiğini belirtmişti. Öğlen yapılan ilk müdahale sırasında 500 milyon dolara yakın olan işlem büyüklüğü, öğleden sonra piyasanın sakinleşmesinin ardından yaklaşık 200 milyon dolar olarak devam etmişti.

TCMB aynı hafta 3 Aralık'ta döviz piyasasına ikinci müdahaleyi de gerçekleştirmişti. Bloomberg HT'ye konuşan kaynaklar ikinci müdahalede toplamda 300 milyon dolarlık, üçüncü müdahalede 500 milyon dolarlık, dördüncü müdahalede 2,5 milyar dolarlık ve beşinci müdahalede ise 2 milyar dolarlık satış yapıldığını belirtmişti.

İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı verilere göre, İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Aralık ayında 52,1 olarak gerçekleşti.

Ekim'de 51,2 olarak ölçülen manşet PMI Kasım'da 52 değerini almıştı. Endeks böylelikle 6 aydır büyümeye işaret ediyordu. PMI en son Mayıs ayında imalatta daralma olduğunu göstermişti. Endekste 50'nin üzeri seviyeler büyüme, altı ise daralma sinyali olarak değerlendiriliyor.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI aralık verilerine göre, maliyet baskıları aralıkta yüksek düzeyde seyrederken 10 sektörün altısında girdi fiyatları altı yıllık veri geçmişinin en sert artışını kaydetti. Satış fiyatları da yılı keskin artışlarla kapattı.

En hızlı yükseliş metalik olmayan mineral ürünler sektöründe yaşandı. Mayıs 2020’den beri ilk kez sektörlerin tümünde yeni siparişler azalma kaydetti. Yeni ihracat siparişleri ise 10 sektörün yedisinde büyüme kaydetti. İstihdam da genel olarak artmaya devam etti. Çalışan sayılarını artıran sektör sayısı aralıkta yediye çıkarken, en yüksek oranda yeni istihdam yaratan sektörler kimyasal, plastik ve kauçuk ile ana metal sanayi oldu.

Girdi maliyetleri endeks tarihinin en yüksek artışını kaydetti

Aralıkta faaliyet koşullarındaki iyileşmede etkili unsurlardan biri istihdam artışının devam etmesi oldu. İstihdam ağustos ayından beri en yüksek hızda artarken katılımcılar bu durumun genel olarak kapasite genişletmeye yönelik çabalardan kaynaklandığını belirtti.

Öte yandan güçlü enflasyonist baskıların faaliyetler üzerindeki olumsuz etkilerine bağlı olarak anketin diğer endekslerinde daha olumsuz bir tablo ortaya çıktı. Girdi maliyetleri, 2005 yılının ortalarında başlayan anket tarihinin en yüksek artışını kaydetti ve enflasyon oranı Eylül 2018’de gerçekleşen bir önceki rekor düzeyin de üzerine çıktı.

Maliyet yüklerini artıran başlıca faktör Türk lirasındaki değer kaybı

Firmalar, maliyet yüklerini artıran başlıca faktörün Türk lirasındaki değer kaybı olduğunu belirtti. Buna karşılık, imalatçılar satış fiyatlarını da rekor hızda artırdı. Fiyat artışlarının birçok müşteriyi caydırması sonucu toplam yeni siparişler üst üste üçüncü ay yavaşlama kaydetti. Bu durum, uluslararası talepteki iyileşmeye bağlı olarak artmaya devam eden yeni ihracat siparişlerine rağmen gerçekleşti.

Kasım ayındaki ılımlı artışın ardından üretim aralıkta yavaşlama gösterdi. Fiyat baskıları, üretimde de yavaşlamaya yol açan faktörler arasında yer aldı.

Firmalar maliyetleri kontrol altına almak ve talepteki ivme kaybına uyum sağlamak amacıyla satın alma faaliyetlerini yavaşlatırken aynı zamanda hem girdi hem de nihai ürün stoklarını azalttı.

Girdi temininde yaşanan zorluklar yaygın bir şekilde devam ederken tedarikçilerin teslimat süreleri anket geçmişinin ikinci en yüksek oranında arttı. Anket katılımcılarına göre, -bazı örneklerde fiyat dalgalanmalarının da etkisiyle- ham madde temininde yaşanan zorlukların yanı sıra nakliye sıkıntıları ve yurt dışından mal temininde karşılaşılan sorunlar da gecikmelerde rol oynadı.