Annesi ve babası Stanford Üniversitesi’nde hukuk profesörü olan Sam Bankman-Fried, 1992 yılında doğdu. 2010’da MIT’de fizik bölümünde okumaya başladı. 2013’te bir finans şirketi olan Jane Street Capital’de stajyerlik yapmaya başladı.
KRİPTO PARA
Başından sonuna FTX krizi
Sıfırdan milyarderliğe, oradan parmaklıklar arkasına... Bir dönem kriptonun dahi çocuğu olarak anılan Sam Bankman-Fried sektörün geleceğini riske atan bir krize imza attı. Hızlı ilerleyen macerası aynı hızla gerileyen Bankman-Fried'in yarattığı krizin kilometre taşlarında sektör adına da çok kritik gelişmeler yer aldı. İşte kriptonun son dönemdeki en büyük krizi FTX olayının önemli gelişmeleri...
1
33
2
33
1- 2014’te fizik ana dalından ve matematik yan dalından mezun olduktan sonra, Jane Street Capital’de yatırım fonlarını alıp satarak profesyonel kariyerine başladı.
3
33
2017’de Jane Street Capital’dan ayrıldı ve kısa süreliğine bir hayır kurumu olan Centre for Effective Altruism’de çalıştı. Kasım 2017’de Centre for Effective Altruism’den ayrıldı ve orada çalışırken tanıştığı Tara Mac Aulay ile birlikte bir finans şirketi olan Alameda Research’ü kurdu.
4
33
Bu dönemde ABD ve Güney Kore arasında “kimchee premium” olarak bilinen, Bitcoin fiyatında yüzde 30’a varan bir fark bulunuyordu. Japonya ile ABD arasında ise bu fark yaklaşık yüzde 10’du. Güney Kore wonunu dolara çevirmeyi zorlaştıran kısıtlamalar nedeniyle, Bankman-Fried’in yüzde 90’ına sahip olduğu Alameda Research, Japonya ve ABD arasındaki Bitcoin fiyat farkını gözüne kestirdi ve arbitraj yapmaya başladı. Şirket bu yöntemle daha sonra günde 25 milyon dolara varan kârlılığa ulaştı.
5
33
2018’de Hong Kong’a taşındı ve Alameda Research’ün ana merkezini de Hong Kong’a taşıdı. Mayıs 2019’da Gary Wang ile birlikte, futures exchange’in kısaltması olan FTX adındaki kripto varlık alım satım platformunu kurdu.
6
33
FTX’in kuruluşundan 6 ay sonra, dünyanın en büyük kripto varlık alım satım platformu Binance, yaklaşık 100 milyon dolar karşılığında FTX’in yüzde 20 hissesini aldı.
7
33
FTX, Mart 2021’de bir basketbol takımı olan Miami Heat’in salonunun isim haklarını 135 milyon dolar karşılığında satın aldı. Salonun ismi “FTX Arena” olarak değişti.
8
33
Temmuz 2021’de FTX, 18 milyar dolar değerleme ile 60 farklı yatırımcıdan 900 milyon dolar yatırım aldı. Aynı dönemde Bankman-Fried, Binance’in FTX’deki yüzde 20 hissesini yaklaşık 2,1 milyar dolara satın aldı.
9
33
1- Eylül 2021’de FTX’in ana merkezi Hong Kong’dan, vergi cenneti olarak tanınan Bahamalar’ın başkentine taşındı.
10
33
1- Ocak 2022’de FTX, 32 milyar dolar değerleme ile 400 milyon dolar yatırım aldı. 2022 içinde Bankman-Fried’in kişisel varlığı, yaklaşık 26,5 milyar dolar ile tepe noktasına ulaştı.
11
33
6 Kasım 2022’de Binance’in CEO’su Changpeng Zhao, Twitter’dan yaptığı duyuruda “Geçtiğimiz yıl Binance’in FTX’deki yatırımından, dolar ve FTT cinsinden yaklaşık 2,1 milyar dolar elde etmiştik. Yakın zamanda ortaya çıkanlardan ötürü, elimizdeki tüm FTT’yi satma kararı aldık” dedi.
12
33
7 Kasım’da Changpeng Zhao, Twitter’da yaptığı açıklamada “LUNA’nın çöküşünden öğrendiklerimizi uyguluyoruz. Kimseye karşı değiliz, fakat sektördeki diğer oyunculara karşı lobi faaliyetinde olan insanları desteklemeyeceğiz” dedi.
13
33
8 Kasım’da Changpeng Zhao, Twitter’da yaptığı açıklamada “FTX bizden yardım istedi. Platformun kayda değer boyutta bir likidite sorunu mevcut. FTX’i tamamen satın almak için bağlayıcı olmayan bir anlaşma imzaladık” dedi. Açıklamanın ardından FTX’in kendi jetonu olan FTT yüzde 80’i aşan bir değer kaybı yaşadı.
14
33
1- Bu tarihte yaklaşık 15,2 milyar dolar kişisel serveti olduğu tahmin edilen Bankman-Fried, bir günde 14,6 milyar dolar kaybetti. Milyarder unvanını kaybeden Bankman-Fried’in adı, Bloomberg Milyarderler Endeksi’nden de silindi.
15
33
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu SEC ile Emtia Vadeli İşlem Sözleşmeleri Komisyonu CFTC, FTX hakkında soruşturma başlattı.
16
33
Binance, platformun finansal durumu ve başlatılan soruşturmalar nedenleriyle FTX’i satın almaktan vazgeçtiğini duyurdu.
17
33
Bu gelişmelerle birlikte kripto piyasası sarsıldı. Bitcoin iki yılın ardından ilk defa 16 bin doların altına düştü.
18
33
1- Bankman-Fried yaptığı açıklamada, FTX’in 8 milyar dolar sermaye açığı olduğunu ve platforma nakit enjeksiyonu gerçekleşmemesi durumunda iflas başvurusunda bulunmak zorunda kalacaklarını söyledi.
19
33
Bankman-Fried’in, Binance’in vazgeçtiği anlaşmadan önce arasında OKX’in de olduğu birçok platformla anlaşma sağlamak için görüştüğü ortaya çıktı.
20
33
Tron ağının kurucusu olan Justin Sun yaptığı açıklamada “FTX platformu üzerinde TRX, BTT, JST, SUN ve HT varlığı bulunanların arkasında durmak için, FTX ile birlikte bir çözüm arayışı içerisindeyiz” dedi. Açıklamanın ardından, Tron ağının kripto parası olan TRX’in değeri, FTX platformu üzerinde anlık olarak yaklaşık 7 sentten 2,4 dolara yükseldi.
21
33
Bahamalar Maliye Bakanlığı’nın alt kurumu olan Bahamalar Menkul Kıymetler Komisyonu’ndan yapılan açıklamada, FTX’in Bahamalar’daki alt şirketi olan FTX Digital Markets’a ait varlıkların dondurulduğu açıklandı. Bu sırada FTX US’in, uluslararası FTX’in finansal problemlerinden etkilenmediği açıklanmasına rağmen, platformda işlemlerin durdurulacağı konusunda uyarı verildi.
22
33
1- FTX, FTX US ve Alameda Research’ün iflas işlemlerini başlattığı açıklandı.
23
33
Sam Bankman-Fried görevinden istifa etti. Platformun yeni CEO’su John J. Ray III oldu.
24
33
Changpeng Zhao Financial Times’a verdiği röportajda, kripto piyasasının 2008'deki finansal çöküşe benzer bir krizle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulunurken, gelecek haftalarda daha fazla şirketin başarısız olabileceğini ve FTX'teki erimenin tam etkisinin henüz hissedilmediğini belirtti.
25
33
Changpeng Zhao Twitter’da, Binance’in son dönemde FTX platformunda yaşanan olayların ardından gelen olumsuz etkileri azaltma ve likidite sorunu yaşayan fakat güçlü olan projelere yardım amaçlı bir fon oluşturma çalışmaları olduğunu açıkladı. Zhao açıklamasında “Kripto bir yere gitmiyor. Biz hâlâ buradayız. Haydi tekrar inşa edelim” ifadelerini kullanırken, Bitcoin yaklaşık yüzde 6 artış gösterdi.
26
33
FTX’in yarattığı endişe diğer platformları da etkiledi. Crypto.com platformunda “yanlışlıkla” gerçekleştiği açıklanan 400 milyon dolar değerindeki Ether transferi şüphe uyandırırken, platformun jetonu CRO bir haftada yaklaşık yüzde 43 değer kaybetti.
27
33
Türkiye'de Mali Suçları Araştırma Kurulu, FTX.com ticari unvanıyla faaliyet gösteren platformun ilişkili olduğu gerçek ve tüzel kişiler nezdinde inceleme başlatıldığını duyurdu.
28
33
Daha önce FTX ile yaptığı 400 milyon dolarlık kredi anlaşması sayesinde kurtulan BlockFi’ın, kripto piyasasındaki düşüş nedeniyle iflas başvurusunda bulunacağı bildirildi.
29
33
Bahamalar Menkul Kıymetler Komisyonu, FTX’in Bahamalar’daki alt şirketi olan FTX Digital Markets’ın kripto varlıklarına el koyduğunu açıkladı. FDM, FTX grubunun geri kalanı ile birlikte ABD’de iflas işlemlerini başlatmış olmasına rağmen, komisyon ABD’de başlatılan iflas işlemlerinin, Bahamalar’da yer alan FDM’i kapsamadığını belirtti.
30
33
FTX hesabında 175 milyon dolarının kalmasının ardından çekim işlemlerini durduran dijital varlık aracı kurumu Genesis, fon olmadan iflas edeceği konusunda uyarıda bulundu. Şirketin 1 milyar dolarlık fon arayışında olduğu belirtildi.
31
33
FTX Group’un iflas belgelerinde FTX ve diğer iştiraklerinin, toplamda 1,24 milyar dolar varlığı olduğu, ayrıca en büyük 50 alacaklıya toplamda 3,1 milyar dolar borçlu oldukları ortaya çıktı.
32
33
Bankman-Fried çalışanlarına yolladığı özür mektubunda, iflasın hemen öncesinde 60 milyar dolar büyüklüğündeki teminatın 9 milyar dolara kadar gerilediğini açıklarken, bunun gerekçesi olarak ise kredi sıkışmasını, kripto varlık satış dalgasını ve bankaya hücum edilmesini gösterdi.
33
33
Son olarak, ABD’nin suç duyurusunun üzerine Bahamalar polisi tarafından tutuklanan Bankman-Fried’in, ABD’ye iade edilmesi bekleniyor.