Avrupa Birliği (AB) ile İngiltere arasında Brexit sonrası gerçekleşen ticaret anlaşması müzakerelerinde balıkçılık konusundaki fikir ayrılıkları devam ediyor.
Her iki tarafta balıkçılık sınırlarının ötesinde avlanma konusunda kendi isteklerini kabul ettirmeye çalışıyor.
Brexit sonrası ticaret görüşmelerinde balıkçılık konusunda öne çıkan 5 satırbaşı:
1-İngiltere, gerçekleşen ticaret anlaşması müzakerelerinde bölge ülkelerinin balıkçılık aktivitelerinden toplam avdan aldığı payı gösteren ''Zonal Attachment'' uygulamasının değişmesini talep etti. Buna karşın Avrupa Birliği, İngiltere'nin balıkçılık aktivitelerinde erişim ve kota sayısının yıllık müzakerelere bağlı hale getirme çabasına karşı çıktı.
2- Balıkçılık müzakerelerinde yaşanan son gelişmelere göre, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın balıkçılıkla ilgili sunduğu planda AB’den, İngiltere sularında yakalanan balıkların değerinde yüzde 30 kesinti yapılmasını istedi. İngiltere öncesinde AB’nin yüzde 60 kesintiyi kabul etmesini talep ediyordu. AB’nin Cuma günkü pozisyonu ise yüzde 25 kesinti önermek yönündeydi. AB yetkilileri bu oranın Fransa ve Danimarka gibi ülkeleri ikna etmek için yeterli olmayacağını belirterek teklifi reddetti.
AB’nin, birliğe üye olmayan ülkelerle de balıkçılık konusunda anlaşmaları mevcut. Örneğin, AB’nin balık stoklarını ortaklaşa yönetmek ve Avrupalı balıkçıların balıkçılık faaliyetlerini gerçekleştirme hakkı Norveç ve Fraoe adaları ile ikili anlaşmalarla sağlanıyor.
3- İki tarafta müzakereler boyuca anlaşmanın sağlanamaması durumunda, 31 Aralık’ta geçiş sürecinin bitmesinin ardından AB botlarının İngiltere sularında avlanırken ne gibi haklara sahip olacağını tartıştı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, balıkçılık konusundaki görüşmelerin oldukça zor ilerlediğini söylediği açıklamasında, “Dürüst olmak gerekirse, bazen bu sorunu hiç çözemeyeceğimizi düşünüyoruz.” ifadesini kullandı.
4- İngiltere, ‘Ortak Balıkçılık Politikası’ gereği deniz sularını bölgelere ayırmak zorunda kalırken, sınırlamanın kendi balıkçılık endüstrisi için adil olmadığını öne sürdü.
Avrupa Ortak Balıkçılık haklarına göre, AB her üyesine balık tutma konusunda limitler uygular ve bu limitler balık stokları üzerinde kontrolü sağlamaya yönelik uygulamalardır. Bölgedeki balıkçılık faaliyetleri değer bazında dünyanın en değerli, üretim adetinde ise en büyük dördüncü alanına tekabül etmektedir. (Yakalama limitleri her yıl güncellenip, trade edilebilir.)
5- İşin ekonomik boyutuna bakılırsa; EUMOFA 2020 raporuna göre, 28 üyesi olan Avrupa Birliği'nin, 2019 yılından Çin'den sonra ihracat ve ithalat büyüklüğü 33.4 milyar euro olup, 8.55 milyon ton ile dünyanın en büyük ikinci bölgesi konumundadır. 2009-2018 yıllarında, dünyanın en büyük balık ve su ürünleri üreticisi olan Avrupa bölgesidir. Bölge 2018 yılında 5.3 milyon ton üretirken, 9.4 milyon ton ithalat ile toplamda 14.72 milyon ton üretmiştir. Bu rakamın 2.24 milyon tonu ise ihraç edilmiştir.
Hanehalkı harcamaları ve fiyatlarına bakıldığında ise; 2019 yılında AB'inde hanehalkı balık ve su ürünleri 56,6 milyar euro büyüklüğünde harcama gerçekleştirdi. İngiltere; İtalya, İspanya Fransa ve Almanya'dan sonra en fazla harcama yapan 5 ülke olarak yer aldı.
Balıkçılık, İngiltere'de toplam iş gücünün yüzde 0.1'ine tekabül ederken, ekonomiye katkısı 1.4 milyar sterlindir. Bir başka deyişle sektör İngiltere milli gelirinin yüzde 0,1'ini oluşturuyor.