Dış açık eylülde 6,7 milyar dolar oldu

Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde yüzde 72,7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, bu yılın aynı döneminde yüzde 62,7'ye geriledi.

Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 73 milyar 89 milyon dolarlık ihracat, 100 milyar 519 milyon dolarlık ithalat yapılmıştı. 2009 yılı Ocak-Eylül döneminde dış ticaret açığı 27 milyar 430 milyon dolar, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 72,7 düzeyindeydi.

-EYLÜL AYI VERİLERİ

TÜİK'e göre, bu yıl Eylül ayında ihracat, 2009'un aynı ayına göre yüzde 5,5 artarak 8 milyar 950 milyon dolar, ithalat yüzde 25,3 artarak 15 milyar 650 milyon dolar oldu.

Dış ticaret açığı da bu dönemde yüzde 67,3 artışla 6 milyar 700 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 57,2 düzeyinde gerçekleşti.

Geçen yıl Eylül'de 8 milyar 481 milyon dolarlık ihracat, 12 milyar 485 milyon dolarlık ithalat yapılmıştı. Söz konusu ayda dış ticaret açığı 4 milyar 4 milyon dolar, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 67,9 olmuştu.

Verilere göre, Eylül'de, Ağustos ayına göre yüzde ihracat 4,7, ithalat ise yüzde 1,4 arttı.

TÜİK verilerine göre, 2009 ve 2010 Eylül ayları itibariyle dış ticaret rakamlarındaki gelişme şöyle:

.

. (Milyon Dolar)

. EYLÜL Değişim Ocak-Eylül Değişim

. 2009 2010 Yüzde 2009 2010 Yüzde

. ------ ------ ----- --------- ------- -------

İhracat 8,481 8,950 5,5 73,089 81,884 12,0

İthalat 12,485 15,650 25,3 100,519 130,523 29,8

Dış denge -4,004 -6,700 67,3 -27,430 -48,639 77,3

Karşılama oranı-yüzde 67,9 57,2 - 72,7 62,7 -

Türkiye'nin ithalatının yüzde 70'den fazlasını oluşturan ara malı ithalatı, Ocak-Eylül döneminde yüzde 32 artarak 94 milyar 134 milyon dolara ulaştı.

Aynı dönemde, ithalatın yüzde 14,5'ini oluşturan sermaye malı ithalatı ise yüzde 24 artarak 18,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

TÜİK'in Eylül ayı itibariyle geçici dış ticaret verilerine göre, Ocak-Eylül döneminde tüketim malları ithalatı da yüzde 26,7 artarak, 17 milyar 65,9 milyon dolara yükseldi.

Ekonomik faaliyetlere göre ithalat kalemleri incelendiğinde, bu dönemde, tarım ve ormancılık sektörü ithalatının yüzde 44,9 artması dikkati çekti. Sektörde, ilk 9 ayda 4 milyar 785 milyon dolarlık ithalat yapıldı.

Ocak-Eylül döneminde, imalat sektörü ithalatı yüzde 29,8 artarak 102,3 milyar dolar, madencilik ve taşocakçılığı sektörü ithalatı yüzde 20,1 artarak 18 milyar dolara çıktı.

İçinde petrolün de bulunduğu mineral yakıtlar-yağlar ve müstahzarları ithalatı yüzde 25,6 artarak 27 milyar dolar, kazan, makina ve cihazlar ithalatı yüzde 21,4 artarak 14,8 milyar dolar, demir ve çelik sektörü ithalatı yüzde 45 artarak 11,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Elektrikli makina, aksam ve parçaları ithalatı yüzde 21,7 artarak 10,4 milyar dolara yükseldi.

Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet sektöründe, Ocak-Eylül döneminde 8 milyar 593 milyon dolarlık ithalat, 10 milyar 61 milyon dolarlık ihracat yapılırken, net, 1 milyar 468 milyon dolarlık döviz girişi gerçekleşti.

Ocak-Eylül döneminde, en fazla ithalat artışı, yüzde 73,4 ile pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat ithalatında gerçekleşti ve geçen yılın 9 aylık döneminde 1,4 milyar dolar olan sektörün ithalatı 2,4 milyar dolara çıktı.

Bu dönemde, 6 milyar 742 milyon dolarlık kazan ve makina, 6,2 milyar dolarlık demir ve çelik, 5,6 milyar dolarlık örme giyim eşyası ve aksesuarları ihracatı yapılırken, metal cevheri, cüruf ve kül ihracatının yüzde 106,7 artarak 928 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesi dikkati çekti.

-ÇİN'E İHRACAT, İRAN'DAN İTHALAT ARTTI

Ocak-Eylül döneminde, BM'nin yaptırımları ile gündeme gelen İran'a, Türkiye'nin ihracatının yüzde 39,5 artarken, bu ülkeden ithalatın yüzde 130,7 artması dikkati çekti.

TÜİK verilerine göre, İran'a ihracat, geçen yılın aynı dönemlerine göre Eylül'de yüzde 56 artarak 228,6 milyon dolara, Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 39,5 artarak 1 milyar 978 milyon dolara çıktı.

Türkiye'nin İran'dan ithalatı ise Eylül'de yüzde 145 artarak 769,2 milyon dolara, Ocak-Eylül döneminde yüzde 130,7 artarak 5 milyar 360 milyon dolara yükseldi.

Ocak-Eylül döneminde İran ile ticarette, 3 milyar 382 milyon dolar açık verildi.

Türkiye'nin en fazla dış ticaret açığı verdiği ülkelerden biri olan Çin'e yönelik ihracat, Ocak-Eylül döneminde yüzde 54,5 artarak 1 milyar 639 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, ithalat yüzde 38,2 artarak 12 milyar 287 milyon dolara ulaştı ve bu ülke ile dış ticarette 10,6 milyar dolar açık verildi.

Yine Türkiye'nin en fazla dış ticaret açığı verdiği ülkelerden olan Rusya'ya, bu dönemde ihracat yüzde 43,6 artarak 3,2 milyar dolara çıkarken, bu ülkeden ithalat, yüzde 10,5 artarak 15,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti ve ikili ticarette 12 milyar lira açık oluştu.

Türkiye'nin dış ticaretinde ilk sıralarda yer alan Almanya'ya, Ocak-Eylül döneminde 8,1 milyar dolar ihracat, bu ülkeden 12,1 milyar dolarlık ithalat yapıldı ve yaklaşık 3,9 milyar dolarlık ticaret açığı verildi.

Ülke grupları itibariyle dış ticaret verileri incelendiğinde, ihracatın yüzde 46'sının yapıldığı AB'ye ihracatın yüzde 14,8 artarken, bu ülkelerden ithalatın yüzde 25 artarak 50 milyar 365 milyon dolara yükseldiği ve AB ile 9 aylık ticarette 12 milyar 554 milyon lira açık verildiği belirlendi.

AB dışındaki ülkelere bu dönemde yapılan ihracat yüzde 9,8 artarak 42,5 milyar dolara yükselmesine karşın ithalattaki artış yüzde 33,6 oldu ve 79,5 milyar dolara ulaştı.

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ülkelerinden ithalat, bu dönemde yüzde 88,3 artarak 9,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşirken, bu ülke grubunun toplam ithalat içindeki payı yüzde 4,9'dan yüzde 7,1'e çıktı. Bu ülke grubunun toplam ihracat içindeki payı da yüzde 5,8'den yüzde 6,4'e yükseldi.

TÜİK verilerine göre, 2009 ve 2010 Ocak-Eylül ayları itibariyle ihracat ve ithalatın mal gruplarına göre değişimi şöyle:

. İTHALAT OCAK-EYLÜL DEĞİŞİM İHRACAT-OCAK-EYLÜL DEĞİŞİM

. 2009 2010 yüzde 2009 2010 yüzde

. ------ --------- ------- ------- -------- ------

Sermaye malı 15,268 18,936 24,0 7,866 8,534 8,5

Ara malı 71,317 94,134 32,0 36,207 40,708 12,4

Tüketim malı 13,470 17,065 26,7 28,596 32,217 12,7

Diğerleri 462 385 -16,5 419 425 1,5

TOPLAM 100,519 130,523 29,8 73,089 81,884 12,0