"Doğalgazın keşfi" cari dengeyi nasıl etkiler?
Doğalgazın keşfi, Rusya ile dış ticaret açığının kapanma ihtimalini getirirken, ileriki yıllarda genel dış ticaret açığının kapanmasında yeterli olmayabilir
Erol Oytun ERCAN
Türkiye’nin doğalgaz keşfi, çıkarılıp kullanılabilmeye başlandıktan sonra, Rusya ile dış ticaret açığını azaltmak için son derece faydalı olabilir, fakat genel dış ticaret açığını kapatmaya yetmeyebilir.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez bulunan 320 milyar metreküplük gazın, yaklaşık 65 milyar dolar değerinde olduğunu belirtti. Türkiye'nin yıllık doğalgaz tüketiminin 45-50 milyar metreküp olduğuna dikkat çekerek keşfedilen bu rezervin 7-8 yıllık ihtiyacı karşılayabileceğini söyleyen Bakan Dönmez, " Biz doğalgaz ve petrole yıllık 40 milyar dolar seviyesinde ödeme yapıyoruz. Bunları da azaltacağız ve cari açığa pozitif katkısı olacak" diye ekledi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise "İşin ekonomik boyutu itibarıyla, bugün teknik süreci değerlendirdikten sonra çok net şunu ifade edebilirim ki mevcut keşif ve potansiyelle birlikte ülkemizin gündeminden cari açık konusunu artık kaldırdığımızı söyleyebiliriz, cari fazlayı ve döviz fazlasını konuşacağımız yeni bir sürece girdiğimizi elhamdülillah görmüş oldum" dedi.
Bakan dönmezin söylediği rakamlar üzerinden kaba bir yıllık dağıtım yapıldığında, keşfedilen doğalgazın ekonomiye yıllık katkısı 8-9 milyar dolar civarında oluyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) Başkanı Fatih Birol, Karadeniz'de bulunan doğalgaz rezervine ilişkin Bloomberg HT'ye yaptığı değerlendirmede, Karadeniz'de bulunan rezervin değerinin 80 milyar dolar olduğunu söyledi. Rusya'dan alınan doğalgazda önemli bir indirim gerçekleşebileceğini söyleyen Birol, "Rezervi çıkarmak için 6 milyar dolarlık yatırım gerekebilir" dedi.
Türkiye'nin Rusya ile ticaret açığı 18,16 milyar dolar
Türkiye’nin en önemli ikinci ticaret partneri olan Rusya ile 2019 yılındaki ticaret hacmi 28,06 milyar dolar. Türkiye, doğalgazın da içinde bulunduğu mineral yakıtlar grubu olan, 27 numaralı dış ticaret fasıl grubu dahilinde Rusya’dan 14,57 milyar dolarlık ürün ithal ediyor. Bu veriler değerlendirildiğinde Türkiye’nin Rusya’dan ithal ettiği ürünlerin yarısından fazlasının doğalgaz ve yakıt türevleri olduğu anlaşılıyor.
Türkiye'nin 2020'nin Ocak-Haziran dönemindeki dış ticaret açığı 23.87 milyar dolar, Haziran ayı dış ticaret açığıysa 2.85 miyar dolar olarak gerçekleşti. Rusya'ya ise aynı 6 aylık Ocak-Haziran döneminde 6.16 milyar dolar dış ticaret açığı verdi.
Türkiye 2019 yılında Rusya’ya karşı 18,16 milyar dolar dış ticaret açığı vermişti.Fakat Türkiye ihtiyacı olan doğalgazın, 2019 yılında, sadece %33,61’ini Rusya’dan ithal etmiş. Azerbaycan’dan ihtiyacının %21,20’sini, İran’dan ise ihtiyacının %17,11’ini ithalat ile karşılamıştı. Türkiye Azerbaycan’a karşı 1,23 milyar dolar ticaret fazlası verirken, İran’a 1,35 milyar dolar ticaret açığı veriyor.
Türkiye’nin 2019 yılı için genel dış ticaret açığınınsa 29,5 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde, bunda Rusya ve ithal edilen doğalgazın büyük bir payının olduğu anlaşılabilir. Fakat Rusya ve İran'a karşı karşı tüm ticaret açığı kapatılsa bile, genel ticaret açığının azaltılmasında etkili olmak ile birlikte, bu Türkiye'yi cari fazla veren bir ülke konumuna getirmeyecektir.
Sonuç olarak, bu rakamlar dikkate alındığında, bulunan gazın tutarı oldukça önemli ancak genel ticaret açığını şimdilik karşılamak ve Türkiye'yi cari fazla veren bir ülke konumuna getirmek için yeterli değil.