Advertisement
HABERLER ABONE OL

SADİ KAYMAZ/BLOOMBERG HT ASYA TEMSİLCİSİ

Avrupa’da üretimi tehdit eden elektrik darboğazı Çin’de de etki göstermeye başladı, elektrik kısıntıları en az 15 eyalete yayıldı.

Çin’in en önemli üretim merkezleri arasında yer alan bölgeler sanayi ve imalat tesislerinin elektrik kullanımına ardı sıra sınırlamalar getiriyor.

Jiangsu, Zhejiang ve Guangdong gibi ihracat üslerinde yoğunlaşan kısıntıların yurtdışı siparişlerin teslimatını geciktirmesi ve üretici fiyatları enflasyonuna ivme kazandırmasından endişe ediliyor.

Nomura analistlerinden Ting Lu’ya göre, piyasalar Evergrande’ye odaklandığı sırada önemli bir arz şoku ihtimalini hafifsiyor, hatta gözden kaçırıyor.

Sebepleri neler?

Uzmanlar Çin’in iklim değişikliğine karşı daha kararlı adımlar attığı dönemde, doğalgaz ve kömür fiyatlarında aşırı artışlar yaşandığına dikkat çekerek elektrik arzının esneklik gösteremediğine dikkat çekiyor.

Öte yandan yüksek seyreden hammadde ve emtia fiyatlarının metal, cam, çimento ve çelik gibi enerji yoğun sektörlerde üretim iştahını artırdığı, bu yüzden güç talebin canlandığı belirtiliyor.

Hangi sektörleri etkiliyor?

Hafta borunca halka açık işlem gören şirketlerin kamuoyunu aydınlatma platformuna yaptığı bildirimler yakından takip edildi. Ülkenin en büyük metal üreticilerinden Yunnan Aluminum Co., çıktı kısacağını açıkladı.

Kısıntıların tarım ve hayvancılık için kilit öneme sahip tesisleri etkilemesi kısıntıların ciddiyetine işaret ediyor. Pekin’e komşu liman kenti Tianjin’de yerel yönetim, bazı soya ezme tesislerinin bir haftalığına üretime ara vermesini istedi. Pekin yönetimi nezdinde ekonomik önceliklerin başında tarımsal arz güvenliği geliyor.

Şanghay’ın arka kesiminde yer alan Jiangsu eyaleti bazı çelik fabrikalarını geçici olarak durdururken, bazı kentlerde sokak lambalarını söndürdü. Elektronik, tekstil ve oto parça üretiminin merkezlerinden Zhejiang eyaletinde 160’tan fazla tesisten üretime ara vermesi istendi.

Kuzey Kore sınırında yer alan ve ağır sanayi tesislerini barındıran Liaoning eyalet yönetimi, 14 kentten acil tasarruf tedbirleri alınmasını istedi. Eyalet yönetimi, yükselen kömür fiyatlarına dikkat çekti.

Ana enerji kaynağı kömür

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde elektrik ihtiyacının yüzde 56’sına kömür kaynaklık ediyor.

Zhengzhou Emtia Borsasında el değiştiren aktif termal kömür kontratı yalnızca Eylül ayının ilk üç haftasında yüzde 40 yükseldi. Mart ayının başında 600 yuan dolayında işlem gören kontratlar aradan geçen 7 ayda ikiye katlandı.

Yaz aylarında meydana gelen sel gibi doğal afetler ile maden kazalarını takiben başlatılan sıkı denetimler de kömür çıkarımını yavaşlatırken, rekor navlun Endonezya gibi ülkelerden taşıma maliyetlerini artırdı. Çin yönetiminin Kovid’e karşı uyguladığı Sıfır Tolerans Politikası da ana ihracatçılardan Moğolistan’dan kamyon geçişlerini aksatıyor.

Öte yandan, Pekin ile Canberra arasında yaşanan gerilimden ötürü Avustralya’dan ithalata örtülü ambargo uygulandığı biliyor.

Çin’in bu kış için enerji güvenliğine ilişkin artan korkusu, dünyanın en büyük ithalatçılarından biri olan bu ülkeyi sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatında Avrupalı rakiplerine kıyasla daha yüksek fiyat vermeye sevk etti ve bu durum, zaten sıkışık olan enerji piyasasında tedirginliğe neden oldu.

Devlete ait China Petroleum & Chemical Corp. ya da bilinen adıyla Sinopec, konu hakkında bilgiye sahip traderlara göre, Kasım-Mart döneminde teslim alınmak üzere, en az 13 kargoluk LNG alımı ile son ayların en büyük satın almalarından birini gerçekleştirdi.

Bu alım Avrupa gösterge fiyatının oldukça üzerinden yapıldı ve bu durum Çin’in, enerji krizinin derinleşmesi ile birlikte yakıt için daha fazla para ayırmaya istekli olduğunu gösteriyor.

Elektrik enerjisi darlığı etkisini fabrikalardan sonra konutlarda da hissettirmeye başladı ve ülkenin kuzey bölgelerinde yaşayanlar halihazırda elektrik kesintileri ile karşılaşıyor. Bu durum sosyal istikrarsızlık ve ekonomik yavaşlama gibi riskleri beraberinde getiriyor.

Çin’de fabrikalar ülkeye doğrudan ithal edilen doğalgazın büyük kısmını ya ham madde ya da ısınma amaçlı kullanıyor. Doğal gaz ülkede elektrik üretiminde, kömür ve suya nazaran daha düşük bir paya sahip.

Doğalgaz fiyatları, Avrupa’dan Asya’ya, kuzey yarıkürede kış dönemi yaklaşırken, küresel ekonomik toparlanmanın yanında arz sıkıntılarından da dolayı güçlü bir artış gösterdi. Çin’in hızla büyüyen talebi küresel darlığın daha da artmasına yol açmakta ve ilave spot alım, doğalgaza aç Avrupa için düşük ithalat ile sonuçlanacak.

Sinopec’in alımı, Çin’de devlete ait firmaların fiyatların yaz döneminde güçlü artışlar göstermeye başlaması ile birlikte spot alımlarını geçici olarak durdurmasından dolayı piyasada bazılarını şaşırttı. Çin’in piyasaya geri dönüşü Asya’daki diğer alıcıları da ürkütebilir ve fiyatlardaki olası artışlar öncesi arzı garantiye almak isteyenlerin panik alımlarını getirebilir.