Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayı verisiyle enflasyon sepetinde değişikliğe gittiğini de açıkladı.

Buna göre içerisinde kira bedelleri, doğalgaz ve elektrik faturalarının yer aldığı konut harcamalarının sepetteki ağırlığı oranı yüzde 15,36'dan yüzde 14,11'e çekildi. Geçen yıl hesaplamada 415 maddenin fiyat değişimine bakılırken bu sayı 2022'de 409'a indirildi.

Enflasyon sepetinde konut harcamalarının oranı düşürülürken alkollü içecekler ve tütünün ağırlığı da yüzde 4,88'den yüzde 4,31'e indi.

Haberleşme de azaldı

İçerisinde cep telefonu bedeli, telefon ve internet faturalarının yer aldığı haberleşmenin payı da yüzde 4,64'ten yüzde 3,78'e düşürüldü. Buna karşılık ulaştırma harcamalarının ağırlığı yüzde 15,49'dan yüzde 16,79'a yükseldi. Lokanta ve oteller kaleminin ağırlığı da yüzde 5,91'den yüzde 7,11'e çıktı. Giyim ve ayakkabının ağırlığı yüzde 5,87'den yüzde 6,42'ye güncellendi.

Mısır özü yağı yok

Altın, yatırımcıların cuma günü açıklanacak tarım dışı istihdam verisine odaklanmasıyla üç günlük yükselişin ardından yatay bir seyir izliyor. Gram altın ise küresel altın fiyatları ve dolar/TL’deki yükselişle 783 TL seviyesinde bulunuyor.

Çarşamba günü açıklanan ABD özel sektör istihdam verisi 13 ayın ardından ilk defa düşüş kaydetti. Aralık 2020’den sonra ilk defa Ocak ayında 301 bin azalan ADP özel sektör istihdamındaki bu düşüşte Omikron varyantının etkili olduğu düşünülüyor.

Altın yatırımcıları özel sektör istihdamının beklentilerin bir hayli altında kalması sonrasında gözlerini cuma günü açıklanacak tarım dışı istihdam verisine çevirdi.

ABD’de tarım dışı istihdamdaki artış son 5 ayın 4’ünde beklentilerin altında kaldı. Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin Ocak ayı için beklentisi ise 199 binlik bir artış kaydedileceği yönünde.

Ons altın fiyatı

Ons altın geçen haftayı Ağustos ayından bu yana en kötü performansıyla kapattıktan sonra yeni haftaya da düşüşle başlamıştı. Fed’in daha agresif bir sıkılaşma döngüsü izleyebileceğine dair beklentilerle baskılanan değerli metal, dolar rallisinin durmasından destek bularak haftaya yükselişle başlamıştı.

Altın yatırımcılarının ADP özel sektör istihdam verisinden son tarım dışı istihdam verisine odaklanmasıyla kazançlarını koruyan ons altın, perşembe günü 1.806 dolar civarında bulunuyor.

Gram altın fiyatı

Gram altın Dolar/TL ’nin geçen hafta 13,45-13,65 arasında dalgalanmasına rağmen küresel altın fiyatlarındaki düşüşle gerilemişti. Yeni haftaya da küresel altın fiyatlarının etkisiyle başlayan gram altın, dolar kurunun da 13,28’den 13,49’a kadar tırmanmasıyla perşembe günü 784 TL civarında bulunuyor.

Bitcoin, Nasdaq'da yaşanan düşüşler sonrasında son iki haftadaki en yüksek seviyesinden geriledi. Teksas’taki Bitcoin madencilerinin soğuk havalardan dolayı operasyonlarını durdurmasının da fiyatlardaki düşüşte etkili olduğu düşünülüyor.

Nasdaq’taki düşüşte Facebook’un çatı şirketi Meta ve Spotify’da seans sonuna doğru yaşanan düşüşler etkili oldu. Nasdaq vadelileri perşembe günü sabah saatlerinde yüzde 2 civarında düşüş kaydetmiş durumda.

Meta’nın analist beklentilerinin altında bir dördüncü çeyrek bilançosu açıklamasıyla şirketin hisselerini yüzde 18 civarında düşürürken, Spotify hisseleri de şirketin beklentilerin altındaki abone hedefleri nedeniyle yüzde 23 düşerek son iki yıldaki kazançlarını geri verdi.

Nasdaq ve Bitcoin arasındaki korelasyon son haftalarda tüm zamanların zirvesine çıkarken, teknoloji ağırlıklı endekste yaşanan düşüş kripto para piyasalarını da baskıladı. Bitcoin’in fiyatı 39 bin dolar sınırından 36 bin 900 dolara kadar geriledi.

Teksaslı kripto para madencisi Riot Blockchain, eyalete yaklaşan soğuk hava dalgasından dolayı sistemdeki elektrik tüketimini azaltmak amacıyla Bitcoin operasyonlarını geçici bir süre için durdurdu. Geçen yıl Teksas’ta yaşanan soğuk hava dalgası sonrasında eyalet çapında büyük elektrik kesintileri yaanmıştı.

Asya piyasalarındaki kripto para hisseleri de Bitcoin'deki düşüşle beraber geriledi. İştirakleri arasında kripto borsaları da bulunan Japon Monex Group'un hisseleri yüzde 4,5 düşüş kaydederken, SBI Holding'in hisseleri yüzde 2,3 civarında düştü.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun Nisan ayında zirveye ulaşacağını ama yüzde 50’yi geçmeyeceğini belirtirken bu yıl Türk lirasının istikrara kavuşacağını söyledi.

Bakan Nebati Japon Haber ajansı Nikkei’ye verdiği röportajda, “Enflasyonda yüzde 50 seviyelerini göreceğimizi düşünmüyorum. Umarım yanılmam” dedi.

Türkiye’nin önemli bir enflasyon sorunuyla karşı karşıya kalacağını fakat dünyadaki diğer ülkelerin de aynı sorundan mustarip olduğunu belirten Nebati, “Ocak ayında enflasyonun yükselmesini ve belirli bir süre yüksek seviyelerde kalmasını bekliyoruz. Yaz aylarında enflasyonun toparlanma kaydetmeye başlamasını ve Aralık ayında ise baz etkisinden dolayı keskin bir şekilde gerileyeceğini düşünüyoruz” diye ekledi.

"Türk lirasında daha fazla değer kaybı yaşanmasını beklemiyoruz"

Türk lirasındaki daha fazla değer kaybı yaşanmasını beklemediklerini söyleyen Nebati, göreve başladığı tarihteki döviz kurları ile yıl sonundaki döviz kurları arasında herhangi bir dengesizlik olmayacağını dile getirdi.

2021 yılındaki büyümenin yüzde 10-11 civarında orta vadeli ekonomi programı hedeflerinin yukarısında geldiğini vurgulayan Nebati, 2022 yılında büyümenin orta vadeli ekonomi programı hedefleriyle uyumlu bir şekilde yüzde 5 civarında olmasını beklediklerini ifade etti.

"Hazine ve Merkez Bankası izleyici kalmaz"

Kur korumalı mevduat enstrümanı duyurulmadan önce Merkez Bankası’nın doğrudan ve dolaylı müdahalesi olduğunu kabul eden Nebati, enstrüman duyurulduktan sonra hiçbir müdahale olmadığını vurgulayarak “Duyurudan sonra olmuşsa bile bunlar sadece küçük dokunuşlardır” dedi.

Nebati, “Bundan dolayı bir merkez bankamız, kamu kurumlarımız ve ekonomi yönetimimiz var. Gerektiğinde müdahale edebilmek için. Gerekli olduğu takdirde tüm enstrümanları kullanırsınız. Hazine ve Merkez Bankası izleyici kalmaz” diye ekledi.

Nebati, kur korumalı mevduat programının ne kadar devam edeceğiyle ilgili “İhtiyaç olduğu sürece devam edeceğiz ve zirve noktasına ulaştığını düşündüğümüz zaman durup bir karar vereceğiz” dedi.

"Yatırımcılara takvimimizde faiz artırımı olmadığını söyleceğiz"

Nebati, gelecek hafta pazartesi ve salı yatırımcılarla buluşmak için Londra’ya gideceğini söyledi.

Londra’dan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Birleşik Arap Emirlikleri ziyaretinde eşlik edeceğini belirten Nebati, oradan da G20 zirvesi için Jakarta’ya geçeceğini dile getirdi.

Londra ve Bahreyn’i birer kez daha ziyaret edeceğini söyleyen Nebati, “Baharda Japonya, Çin ve Singapur’u ziyaret ederek Avrupa, Körfez ve Doğu Asya turunu tamamlayacağım” dedi.

Nebati, “(Yatırımcılara) izlediğimiz politikalardan geri dönüşün olmayacağını ve takvimimizde faiz artırımı olmadığını söyleceğiz. Bunu konuyla ilgili en yetkili otoriteden duyduklarından emin olacağız. Nasıl bir ekonomiyle karşılaşacaklarını şeffaf bir şekilde anlatacağız” diye devam etti.

Ocak ayında tüketici fiyat endeksi önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 48,69 arttı.

Böylelikle enflasyonda Nisan 2002'den bu yana en yüksek seviye görüldü.

TÜİK verilerine göre Ocak'ta aylık enflasyon yüzde 11,10 oldu.

Ocak ayında üretici fiyatları da hızlandı. Verilere göre üretici fiyat endeksi yıllık bazda yüzde 93,53 arttı. Aylık bazda üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 10,45 olarak kaydedildi.

TÜİK'in açıkladığı verilere göre yıllık çekirdek enflasyon yüzde 39,45 oldu.

409 maddenin 354'ünde artış oldu

Ocak 2022'de, endekste kapsanan 409 maddeden, 38 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 17 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 354 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.

Yıllık en yüksek artış ulaştırmada

Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 68,89 ile ulaştırma, yüzde 55,61 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 54,53 ile ev eşyası oldu.

Yıllık en düşük artış yüzde 10,76 ile haberleşme ana grubunda gerçekleşti.

Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla yüzde 18,67 ile eğitim, yüzde 25,32 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 28,63 ile sağlık oldu.

Aylık en yüksek artış alkollü içecekler ve tütünde

Buna karşılık, 2022 yılı Ocak ayında aylık bazda artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 21,90 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 18,91 ile konut, yüzde 12,82 ile ev eşyası oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Ocak ayında aylık düşüş gösteren ana grup yüzde 0,24 ile giyim ve ayakkabı oldu. En az artış gösteren ana gruplar ise yüzde 1,19 ile eğitim, yüzde 2,16 ile haberleşme ve yüzde 8,09 ile çeşitli mal ve hizmetler oldu.

Beklenti yüzde 46,5 düzeyindeydi

Bloomberg HT Araştırma Birimi'nin 25 kurumun katılımıyla gerçekleştirdiği ankette medyan beklenti Ocak ayında tüketici fiyatlarının aylık yüzde 9,4, yıllık ise yüzde 46,5 seviyesinde artması yönünde oluşmuştu.

Ankette Ocak ayı enflasyonu için en düşük beklenti aylık yüzde 5,8, en yüksek beklenti yüzde 13,72 olarak kaydedilmişti.

Ekonomistler TL'deki değer kaybı ve enerjiye dikkat çekti

Verileri yorumlayan ekonomistler enflasyondaki yükselişte TL'deki değer kaybı ve enerji fiyatlarına dikkat çekti.

Ekonomist Haluk Bürümcekçi verilere ilişkin değerlendirmesinde, "Enflasyonun geçen yıla göre
belirgin yükselmiş olmasında, hem gıda hem de gıda dışı grupların hepsinde TL değer kaybı ve enerji fiyatlarındaki artışının yansıtılmasıyla gözlenen fiyat artışları etkili oldu. Gıda grubunda ise yüzde 10,9 artış ile geçen yıl gözlenen yüzde 2,48 artıştan belirgin yüksek bir gerçekleşme izlendi. Gıda dışı alt grupların tümünde değişimler geçen yılın belirgin üzerinde olurken, artış haberleşme ve eğitimde daha sınırlı oldu. Kura hassas gruplarda ise başta mobilya, ev içi tekstil, ev aletleri, görsel-işitsel sistemler ve kişisel bakım gibi gruplar olmak üzere belirgin yüksek artışlar gerçekleşirken, otomobil fiyatları ÖTV ayarlaması ile yüzde 1,4 ile sınırlı arttı." ifadelerini kullandı.

Yabancı kurumlar yüzde 48'in üzerini öngörmüştü

Yurtiçinde kurumlar yüzde 46,5 seviyesini dile getirirken yabancı kurumların analizinde Ocak için yüzde 48,2 beklentisi öne çıkmıştı.

Unicredit, müşterileriyle paylaştığı bir notta Ocak ayında enflasyonun aylık bazda yüzde 10,7 artarak yıllık yüzde 48,2’ye çıkmasını beklediklerini söylemişti.

Manşet enflasyondaki yükselişin üçte birinin artan elektrik ve doğalgaz fiyatlarından geleceğini belirten banka, alkol ve tütünün ise enflasyona 1,1 yüzde puan ekleyebileceğini belirtmişti.

Çekirdek enflasyonda ise aylık yüzde 7 yükseliş bekleyen banka, yıllık çekirdek enflasyonun yüzde 39,5’e ulaşmasını beklediklerini ifade etmişti.

Unicredit, belirli ürünlerden oluşturdukları sepetteki değişime göre Ocak ayında gıda fiyatlarındaki artışın yüzde 8,5 olacağını düşündüklerini vurgulamıştı.

Öncü göstergelerde sert yükselişler izlendi

Enflasyon açısından öncü göstergeler olarak kabul edilen Türk-İş ve İstanbul Ticaret Odası'nın ilgili endeksleri de fiyat artışlarının Ocak ayında hızlandığına işaret etmişti.

İstanbul Ticaret Odası’nın hesapladığı, perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 13,78; bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50,91 arttı.

Böylelikle 2002 yılından bu yana en yüksek yıllık enflasyon kaydedildi.

Türk-İş'in hesapladığı gıda enflasyonu ise konfederasyonun verileri tuttuğu dönemin en yüksek seviyesine çıkmıştı.

Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre yüzde 3,71, son 12 ay itibariyle yüzde 59,67 oranında bir artış hesaplandığı belirtilmişti.

Bu oran araştırma tarihinin en yüksek yıllık gıda enflasyonu olarak kaydedilmişti.

Konfederasyonun açıklamasında, "Döviz kurlarının son büyük zirvesinden sonra geçen ay yüzde 25’e yakın bir artış gören gıda fiyatlarında, yeniden değer kazanan Türk lirasının olumlu etkisi market ve pazarlara neredeyse hiç yansımadı." ifadeleri kullanılmıştı.

Nebati: Enflasyon Nisan'da yüzde 50'nin altında tepe yapacak

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, tüketici enflasyonunun Nisan'da yüzde 50 altında bir seviyede zirve yapacağını öngördü.

Enflasyon verisinin hemen öncesinde yayımlanan Nikkei haber ajansı söyleşisinde Nebati enflasyonu “önümüzdeki ciddi bir problem” olarak tanımlarken, dünyanın da benzer problemler yaşadığını söyledi ve “Ocakta yüksek enflasyon bekliyoruz ve bir süre seviyesini koruyacak. Yaz aylarında toparlanma göstermeye başlayacak ve aralıkta baz etkisiyle ciddi bir oranda düşecek” dedi. Nebati “Lira geçen yıl yüzde 45 değer kaybı yaşadı. Biz lirada daha fazla negatif gelişme ve sonuç olarak daha fazla değer kaybı öngörmüyoruz” ifadelerini kullandı.