THY/Kotil: Ciro hedefimiz 7,8 milyar dolar

-''Bu yıl yurt dışı yolcuda yüzde 28 büyüyoruz''-

Türkiye'nin global oynaması için çok global bir hava yoluna ihtiyacı bulunduğunu kaydeden Kotil, global havacılık pazarının 500 milyar dolar seviyesinde olduğunu belirtti.

Kotil, ''Dünyada yaklaşık olarak 2,5 milyar taşınan yolcu var. Yalnızca 10 milyon yolcu taşıyan yalnızca 1,6 milyar dolar ciro yapan Türk Hava Yolları'nın globalliğinden bahsedilemez. Şimdi ne kadar globaliz bugün onu söyleyeyim 38 milyon yolcu hedefliyoruz. İnşallah biraz daha fazla olacaktır. Bu yıl yurt dışı yolcuda yüzde 28 büyüyoruz. Bu da demek ki bayağı bir çok duble yollar yapıyoruz demektir bu havadan. Ciro olarak da 7,8 milyar dolar hedefliyoruz. Bütçe hedefiydi bu da tutacak gözüküyor. Belki biraz daha artısı olabilir. Bununla o 500 milyar dolardan çok da olmasa bile 1,6 milyara göre 500 fazla değişmiyor. Dünya havacılığının büyüme oranı yüzde 3, yüzde 4. Gittikçe daha fazla pay alıyoruz. Globale çıkıyoruz. Global Türkiye'nin global hava networküne ihtiyacı var. Ve bunu gerçekleştirmezse global olma şansımız yok. Az önce Amerikalıları örnek verdim. Havacılık sektöründe hava yolları yani kelimeyi doğru kullanayım, yani can çekişiyorlar. Devamlı bu onların meşhur ''chapter level'' durumları var. Ona sığınarak borçlarını tevdi ettirip, devlet desteğiyle gidiyorlar. Dediğim gibi yaşasın global pazar, yaşasın coğrafyamız. Aşağıda yani güneye doğru biz hep kuzeye doğru baktığımız için. Afrika yaşasın Afrika. Bunları korumamız lazım'' diye konuştu.

Havacılık sektöründe, enerji fiyatlarının artışının oluşturduğu 2008 kriziyle karşılaşıldığını dile getiren Kotil, havacılık sektörü, seyahatlerin talebinin artışının durduğu piyasa daralmasıyla 2009'da karşılaştığını söyledi. Kotil şöyle devam etti:

''Bu kriz ne anlama geliyor? 500 milyar dolarlık ciro yüzde 1 artmıyor da yüzde 0,5 artıyor. Yüzde 2 artmıyor da yüzde 1 eksiliyor anlamına geliyor. Yani sonuçta o 500 milyar dolar hala duruyor. Dünyada ne kadar kriz olursa olsun petrol fiyatı nereye gelirse gelsin o 2,5 milyar ana rakamlarıyla masada duracak. Dünyada bulunan insanlar uçmaya devam edecekler. Şimdi bu krizler değişik hava yollarını değişik etkiliyor. Bir şirket ne zaman zarar eder? Piyasaya sunduğu kapasite, talebin üzerine çıkarsa zarar eder. Arz-talep piyasa ekonomisinin çok basit bir yapısı. Dünya havacılığında her zaman talep fazlası olmuştur. İyi ki olmuş bilet fiyatlarını baskılayan bu. Detroit-İstanbul bileti 800 dolardı. Şimdi gidin bakın yalnızca bin 200 dolar. Bunun bu kadar baskılanmasının sebebi, talepten daha fazla arzın olması, her ülkenin hava yolu kurmak istemesi. Herkesin büyüme arzusu var. Sözün kısası şu; kriz krizdir, ülkelere ve şirketler etkisi o ülkenin kendinin oluşturduğunun talep fazlası olup olmadığından kaynaklanıyor. Türk Hava Yolları bu krizden hiçbir zaman negatif etkilenmedi bugüne kadar. 2003'ten sonrasında etkilemedi. 2008'de dünyada toplam karda, yani kar yüzdesinden bahsetmiyorum. Dünya 6.'sıydık operasyonel karda. 2009'da dünya 6.'sıydık. Şu anda, bu yılın birinci yarısında bizdeki rakamlarla dünya 3.'süyüz. Singapur Hava Yolları, Şili'deki bir havayolu ve THY, hem marjında hem toplam EBİTDAR'larda. Dolayısıyla bu şunu gösteriyor; herkesin kendi dünyası vardır. Kar arz edilenin kabul görüp görmediğiyle ilgilidir. Biz şu anda dünyadaki en büyük network'lerden birine sahibiz. 203 noktaya uçuyoruz. Dün 204 yaptık onu Şarm el Şeyh, Mısır'la beraber. Günde yaptığımız sefer sayısı bin, bize rakip olanların günde yaptığı sefer sayısı 2 bin. Dükkan aynı, daha fazla mal gönderiyorlar. Biz az mal gönderiyoruz. Yüksek petrol fiyatları ikimizi farklı etkiler yani sonuç bu.''

-''Ortadoğu'da ne var' diye çok tenkit aldık''-

Kotil, hava yollarının birçok serveti olduğunu belirterek, ''Uçaklarımız, çalışanlarımız var ama konuştuğumuz servet olarak bizim network'ümüz var. Uçuş ağımız önemli. THY'yi canlı gibi düşünün, uçağımız buradan kalkıyor. 5 defa Frankfurt'a gidiyor, 8 defa Londra'ya gidiyor. Bu network son olarak da Şarm el Şeyh'e uçuyor. Bu network bir bütünüyle çözüm oluşturuyor. Tek bir hattın bir anlamı yok biz daha önceden yalnızca Türkiye'nin Avrupa'ya uçan başka bir yere uçmayan bir hava yoluydu. Avrupa'yı çok seviyoruz farkındayız ama tek yöndük. O kriz dönemlerinde 2006 bizim en zor yılımız. Kendi krizimizi kendimiz oluşturduk. 24 hat açtık, 4 ay içinde. Bunu da Ortadoğu'da açtık. Çok tenkit aldık, 'Ortadoğu'da ne var diye' Ortadoğu'da çok para var. Avrupa İstanbul üzerinden Ortadoğu'ya bağlanınca, 14 milyar dolarlık gelirin Avrupa-Ortadoğu uçuşlarının oluşturduğu gelir havacılık sektöründe 14 milyar dolar bundan pay almaya başladık. İşte transfer yolcu arttı. Sorunuzun cevabı şu, bugüne kadar açıp da kapadığımız seferimiz yok. Bizimle açılan bir hattı kapadık yönetim olarak düşünüyorsanız. Olabilir. Bu her hat süper kar ediyor anlamına gelmesin. Bizim kuralımız şu, bir sefer başlattığımız birinci günde bu uçuştan oluşan maliyetlerin bizim almamız gerekiyor. Yani cepten para vererek uçmayız. Ama tabii diğer sabit gideri alma yönünden onu biraz tolore ederiz. En klasik hattımız İstanbul Lviv hattı Ukrayna'da. Çok para getirmez bu hat ama biz Ukrayna'dan Lviv'den İstanbul'a getirince 3 tane New York seferine 4 tane Pekin seferine yolcu bulduğumuz zaman, network düzeninin katkısı o seferi çoktan yerine koyuyor. O yüzden bizim kapamak istediğimiz hattımız yok. Daha açacak hatlarımız var. Bunu da bildirdik zaten Borsaya'' diye konuştu.

-''THY ile AA'nın kesiştiği noktalar var''-

AA Finans Masası'na telekonferans yöntemiyle bağlanan Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Kemal Öztürk ise THY'nin, kendileri açısından son derece önemli bir kurum olduğunu belirterek neredeyse bütün aktivitelerine THY ile gittiklerini söyledi. Öztürk sözlerini şöyle sürdürdü:

''Türkiye'nin hak ettiği bölgesel güç ve dünyadaki konumu açısından ona yakışır markalarının olması açısından, bu markalardan ilki belki de en önemlisi THY olmuştur. Hep gurur duyarak bahsediyoruz. THY'nin dünya hava yolları arasında başarısı bizim açımızdan da dikkatle izlenen bir projedir. AA hazırladığı 100. yıl vizyonu ile dünyadaki en önemli haber ajansından birisi olmaya karar verdi ve bir yıldır da bu yönde yoğun bir şekilde çalışıyor. THY'yi örnek alıyoruz, markalaşma çalışmaları açısından. Bunları gururla söylüyoruz. Türkiye'nin ulusal hava yollarının aynı zamanda Türkiye'nin ulusal haber ajansı ile bir arada işbirliği içerisinde olmasını önemsiyoruz. THY ile AA'nın kesiştiği noktalar var. Özellikle uçaklarımızdaki uluslararası yolcularımıza sunduğumuz haber metinleri konusunda çok arzulu ve istekli olduğumuzu ve ülkemizin iki önemli kurumunun işbirliği yapmasını arzu ettiğimizi belirtmek isterim.''

Anadolu Ajansı'nın THY ile ilgili olarak çeşitli projeleri bulunduğunu kaydeden Öztürk, ''Bizim THY ile ilgili olarak arkadaşlarımıza özellikle söylediğimiz konu, yaptığınız her faaliyetin her aktivitenin, THY'nin her başarısının 5 ayrı dilde AA'dan servis edildiğinizi bilmek isteriz. Arapça'da, Rusça'da, Boşnakça'da, İngilizce'de ve Türkçe'de Türkiye'nin gururu olmuş bir kurumun bütün haberleri öncelikli olarak yer alır, öncelikli olarak yayınlanır ve bundan da son derece mutluyuz. Finans Masamız, AA'nın önemli projelerinden biri olan Finans Terminali projesinin bir parçasıdır. Bütün finans kurumlarına, finans aktörlerine yönelik özel bir yayın yapıyoruz. Bu masada Türkiye'nin önemli finans aktörleri ve Türkiye'deki dengeleri etkileyecek aktörler konuk oluyor. Özel bir yayınla hem yazılı hem de canlı olarak bütün abonelerimize servis ediyoruz.'' şeklinde konuştu.

Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, THY'nin en çok ülkeye uçan havayolu şirketi olduğunu ve Fransa'yı 2 ülke ile geride bıraktıklarını söyledi.

Anadolu Ajansı Finans Masası'nın konuğu olan Temel Kotil şu anda THY filosundaki uçak sayısının 200'e yakın olduğunu belirterek, ''En çok ülkeye uçan havayoluyuz. Fransa'yı iki ülkeyle geride bıraktık. Ama yakında bu fark 3-4-5 olacak. Açılacak yeni ülkeler olacak. Farkın açılmasının sebebi çok açık. Gelişmiş ülkelerin havayolları ödevlerini daha önce bitirdiler. Biz daha yeni başladık ödev yapmaya. Avrupa'ya onlar uçuyor, biz de uçuyoruz. Afrika'ya uçuyorlar, biz de uçuyoruz. Ama Fransa ve Almanya'yı yakalamadık. Çok yakında yakalayacağız. Onlar Ortadoğu'ya bizim kadar uçmuyorlar. Onların bizim kadar önem verdiği bir Orta Asya pazarı yok. Onlar da Rusya ve Ukrayna'ya uçuyor. Sonuçta Türkiye'nin demografik yapısı daha merkezi'' şeklinde konuştu.

Atatürk Havalimanı'nın THY'ye kısa kaldığını, buna rağmen 15 uçağın pazartesi geleceğini ifade eden Kotil, şu değerlendirmelerde bulundu:

''Atatürk Havalimanı bize kısa kalmasına rağmen filomuzu büyütmeye devam ediyoruz. Servis kalitemiz olmazsa göz bebeğimiz gibi büyüttüğümüz bu şirket büyüyemez. Güneş görmez ise ağaç meyve vermez. Atatürk Havalimanı güneşi kesebilir. Bunun farkındayız. Sabiha Gökçen'e (Havalimanı) yüklenme durumumuz var. Atatürk Havalimanı içinde hem TAV hem DHMİ hem de TGS, bizler olalım çok yeni projeler ortaya koyduk. Biraz daha ekstra kapasiteler çıkarmaya çalışıyoruz. Hem Atatürk Havalimanı'nı biraz daha büyümeye çalışıyoruz hem de Sabiha Gökçen'i yedeğe alıyoruz. Sabiha Gökçen'in 2. pisti için ihale yapıldı. 2 yıl içinde bitecek. Pist bittiği zaman Atatürk Havalimanı'ndan daha büyük olacak.

Asıl bizim özlediğimiz, ihtiyacımız olan 3. bir havaalanı. Bu havaalanının çok özel bir durumu var. Havaalanının 6,6 bin hektar olduğunu söylüyorlar. Atatürk Havaalanı bin hektar. Yolcu sayısı birinci fazda 100 milyon kişi olacak. Bu havaalanı Orta Asya, Avrupa ve Afrika'yı içeren bölgedeki en büyük havaalanından daha büyük olacak. Frankfurt Havaalanı şu an en büyük ve 90 milyon yolcu kapasiteli. Başka pist yapılacak yerleri yok ve dolayısıyla daha büyüyemeyecek. Yapılacak 3. havaalanı bütün dünyanın ilgisini buraya çekiyor. Türkiye havacılık açısında altın madeninin üzerinde oturuyor. İstanbul gerçekten havacılığın merkezi olacak. Avrupa'yı Asya'ya, Avrupa'yı Afrika'ya bağlayan nokta İstanbul'dur. Yalnızca Avrupa ve Orta Doğu pazarı 14 milyar dolardır. Hepsini belki Türkiye alamayabilir ama yarısından fazlasını alabilir. Bazı Afrika ülkelerine 'Fransa'dan daha Fransız' diyorlar. Afrika'da iş yapmak istiyorsak Fransızca'yı iyi öğrenmek gerekiyor. İngilizce işe yaramıyor orada. Arap coğrafyasında ise Arapça'yı iyi bilmek gerekiyor.''

-''Toplam giderin yüzde 10'u uçağa gidiyor''-

Kotil, Atatürk havaalanındaki tehirlerin birçok parametreden kaynaklandığını, ekonomik olarak da THY'ye zarar verdiğini belirtti. Uçakların geç kaldığında daha fazla yakıt harcadığını, bunların iki haneli milyonlarla ifade edildiğini, üç haneye çıkmadığına işaret eden Kotil, ''Bunun olması için bütün bileşenler çok çalışıyor. Günlük zamanında kalkış 'tehir demiyoruz, tehir demekten utanıyoruz' raporlarımız bize her gün geliyor. Bizim için zamanında kalkmak, gümüş tepsi içindeki kristal küre gibidir. Onu kırmak istemeyiz. THY'nin mutlaka bir B planı vardır. Onun için 15 uçak aldık, belki bunun devamı da gelecek. Günlük bin sefer yapıyoruz. Dünyanın en büyük netwoklerinden biriyiz. Bizim rakiplerimiz günde 2 bin sefer yapıyor'' değerlendirmesinde bulundu.

Havacılık sektörünün Türkiye'de sadece THY'nin yolcuları olarak, kargo olarak görülmemesi gerektiğini vurgulayan Kotil, ''TSG, petrol şirketleri var, havaalanı bir ekosistem olarak görmek gerekiyor. THY Teknik şu anda THY'nin uçaklarına bakıyor. THY Teknik'te 2 yıl genel müdür olarak çalıştım. 2003-2004 yılında 64 uçağa bakıyordu şimdi ise THY'nin 200 ve 50 uçak da müşterilerininkine bakıyor. İleriye dönük olarak THY'nin çok daha büyük filosuna ve yöreye bakacak. Sabiha Gökçen'de büyük yatırımlar yapıyoruz. Yarım milyar dolar inşasına ve içindeki ekipmana veriyoruz. Havacılıkta uçak belki çok pahalı biliniyor ama işin en ucuz tarafı budur. Toplam giderin yüzde 10'u uçağa gidiyor. Uçakları 12 yıllık finansmanla alıyoruz. Bir uçak yaklaşık kendisi kadar ciro yapar. THY Teknik'in orada yapacağı yatırımı küçük görmemek gerekir. Çünkü yapılan iş emek yoğundur. Havacılık emek yoğun bir iştir. Yeni havaalanında dev bakım tesisleri olacaktır. Ama şu an bizim için Sabiha Gökçen çok önemlidir. Oraya büyük yatırım yaptık. Türkiye'de teknik alanda çok iyi öğrenciler yetiştiriyor ama bize yetmiyor'' dedi.

-''Sivil havacılık emniyeti açısından en sıkı kurallar Nijerya'da-

Şu anda iştiraklerin halka arzının düşünülmediğini kaydeden Kotil, şöyle devam etti:

''THY Teknik AŞ, yüzde 100 hisseleri bizde olan bir şirketimiz. Hisselerinin tamamını bile şu anda tutuyorlar. Teknik çok önemli bir olay. Uçağın zamanında çok iyi baktırılması gerekiyor. TGS, THY'ye hizmet verdiği için dünyada 17. sıraya yükseldi. TGS dünyada 17. büyük handing firması. Böyle büyük yapılar oluşturuyoruz. THY çok hızlı büyüdüğü için yanlızca bize hizmet veriyorlar. Müşterilere çok fazla kapasiteleri kalmıyor. Dolayısıyla bu açıdan bir gider merkezi, kar merkezi değil. Kar merkezi olmadan böyle bir şey düşünmemek gerekiyor. Önümüzdeki yıllarda hızları THY'nin önüne geçtiğinde böyle bir şey düşünülebilir ama bugün erken.''

Bazı ülkelerin çok liberal bilindiğini, en liberal bildiğimiz ülkenin de ABD olduğunu ifade eden Kotil, ''Dünyada yabancıların havayoluna sahip olmada en tutucu ülke ABD. Yüzde 25'ten fazla hisse satın alamıyorsunuz'' dedi.

Avrupa Birliği'nde de bu şekilde olduğunu, Avrupa Birliği'nde aktif kontrole izin vermediklerine değinen Kotil, şunları belirtti:

''Havacılık çok tutucu bir sektör. Herkes 'benim olsun, güzel olsun' diyor. Başkası girmesin diye. LOT'taki (Havayolları) durum buydu. Ama tabii Bosna Hersek (durumunda ise, küçük bir hava yolu bildiğiniz gibi. Beraber devam ettik. Ama sonuçta ayrılmanın her iki taraf içinde yararlı olacağını düşündük. Zaten Bosna Hersek'te (Havayolları) bizim o ölçekte bir şirketten inorganik bir büyüme beklemezdik. Sonuçta 3 tane uaçağı vardı. Bizde 200'e yakın uçak var.''

Afrika'da, Türkiye için çok fırsat olduğunu, Afrikalılar'ın çok yüksek teknoloji istemediğine dikkati çeken Kotil, en hızlı büyümenin, en hızlı toparlanmanın Afrika'daki havayollarında olduğunu söyledi.

Afrika'ya uçuş emniyetinde herkesin sıkıntı gördüğünü, fakat en sıkı havacılık kurallarının Nijerya'da olduğunu kaydeden Kotil, ''Sivil havacılık emniyeti açısından en sıkı kurallar Nijerya'da, Türkiye'den ve diğer ülkelerden daha fazla'' dedi.

Her ülkenin kendi şirketini ayağa kaldırdığını ve Ruanda'nın çok güzel bir örnek olduğunu belirten Kotil, şunları anlattı:

''Bizim uçağımıza bilet satıyorlar, uçuşu da genelde biz yapıyoruz. Bu ne anlam ifade ediyor? Ruanda'dan gelen bir yolcu İstanbul'a, İstanbul'dan tüm dünyaya bağlanıyor. Çünkü çok güçlü bir networkümüz var. Bu da onlar için çok cazip oluyor. Bize ne katkı veriyor? Bizde onların satış ağını kullanmış oluyoruz. Bu da çok daha hızlı büyümemizi sağlıyor.''

Satın almaya karşı ve kapalı da olmadıklarını kaydeden Kotil, şunları ifade etti:

''Havayolu işletmeciliği çok kolay, çok güzel ama yanlış varsa çok kötü. Uçak kalktığı zaman koltuğu satamadıysan bir daha satma şansın yok. Dolayısıyla yönettiğiniz şirketlerde tepe yönetiminden, tabana kadar düzen kuramadıysanız kaybetme şansınız çok yüksek. Uçak uçtuğu zaman hattına bağlı olarak 500 milyon dolar peşinde götürür. Eğer geri gelirse, bu gelirdir. Bu gelmezse giderdir. Dolayısıyla kolay olan şey aynı zamanda çok zor. Acımasızlık da buradan çıkıyor. Uçak kalktığı zaman ya kazanırsın ya kaybedersiniz.''

Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, şu anda Avrupa'daki havayollarının büyüme oranları yüzde 1 ya da 2 iken THY'nin yüzde 20'lerde büyümeye devam ettiğini söyledi.

Anadolu Ajansı Finans Masası'nın konuğu olan Temel Kotil, İran'da kur farkı sebebiyle bir sıkıntı yaşayıp yaşamadıklarına ilişkin bir soruyu, ''O konuyla ilgili görüşmeler üst düzeylerde yapıldı. İnşallah onu çözeceğiz. Henüz bir sonuç olmadığı için kur farkından bir kayıp var mı yok mu söyleyemiyoruz. Ama İran'dan para transferi zor. Bu açıdan zamana yayılan bir konu o'' şeklinde yanıtladı.

İran'da 4 şehre uçtuklarını, bu ülkenin kendileri için önemli olduğunu ve iyi gelir elde ettiklerini belirten Kotil, ''İran pazarında daha güçlenerek var olacağız. Irak pazarında da Suud pazarında da çok güçlüyüz. İnşallah Suriye problemi çözülür, tekrar başlarız, orada da çok güçlüydük'' dedi.

THY'nin Sun Express'te hisse artırımının sözkonusu olmadığını ifade eden Kotil, Lufthansa ile iki tarafın da memnun olduğu bir ortaklıklarının bulunduğunu söyledi.

Türk halkının kendilerini daha çok yurt içi uçuşlarından tanıdığını dile getiren Kotil, ''Toplam gelirimizin yalnızca yüzde 16'sı içeride oluşuyor. Toplam yaklaşık 7,8 milyar dolarlık gelirin yalnızca yüzde 16'sı yurt içinden geliyor. Dolayısıyla satışların yüzde 64'ü de yurt dışına oluyor. Bu yıl transfer yolcudan yaklaşık olarak 2 milyar dolar ciro elde edeceğiz'' diye konuştu.

-''En iyi reklam sponsorlukla yürüyor''-

Yurt dışında markalarının iyi bilinmesi, tercih edilmesi, markalarına sıcaklık duyulması için en iyi reklamın sponsorlukla yürüdüğünü söyleyen Kotil, şunları kaydetti:

''Bunu da en kolay o ülkedeki insanların, o kültürün önemsediği kişilerle yan yana durarak sağlıyorsunuz. Biz o markalarla yan yana durarak sinerji, bereket oluşturuyoruz. Dolayısıyla burada bugüne kadar en iyileri seçtik. Bundan sonra da seçeceğiz. İnsanlar neyi önemsiyorlarsa biz de önemsiyoruz. Burada insanların önemseyeceği her şeyi kullanmak istiyoruz. Yalnızca meşhur markalar değil bu. Bizim hedeflediğimiz yolcu 2,5 milyar olan yolcu ve 500 milyar dolar olan ciro.''

-''Anadolu Jet, cin gibi bir fikir oldu''-

Temel Kotil, Anadolu Jet'e ilişkin bir soruyu ise ''Bu, çok cin gibi bir fikir oldu. Ankara'da başarılı oldu, çok hızlı büyüdü ve bir sonraki büyüme turuna geçecek aslında. Ankara'yı hub yapmamız gerekiyor. Ankara, daha merkezde bir yerde. Oradan transferler daha kolay veriliyor ve içeriği daha çok onunla döşemek, kanaviçe gibi işlemek istiyoruz. Bu, devam eden başarı olarak'' şeklinde yanıtladı.

Kotil, yıl sonuna kadar uçmayı planladıkları 12 hat daha bulunduğunu, en çok ülkeye uçan havayolu olduklarını, şu an 5. sırada yer aldıkları toplam networkte 2013 sonunda birinci olmayı hedeflediklerini ifade etti.

THY'nin hat sayısını artırmasını doğal olduğunu belirten Kotil, ''Biz aynı zamanda doğunun batısı, batının doğusuyuz. Biz her zaman Asya'dayız, Afrika'dayız. Dolayısıyla onlardan çok doğal olarak çok daha büyük bir networkümüz olacak'' dedi.

2006 ve 2012'nin yarı yılında EBİTDAR oranlarının yüzde 18 olduğunun bilgisini veren Kotil, ''Üzerine 8 koymuşuz. Ciddi nakit üretiyoruz. Dolayısıyla biz bu hatları açtığımızda kar yapıyoruz. Çocuğumuz cepten hiçbir zaman para yemiyor, üzerine para koyuyor. Coğrafi konumumuzu, ülkenin siyasi durumunu yani istikrarını, dış politikamızı, THY'nin kendi yapısını, çalışanların motivasyonunu, kalitesini üst üste ekleyince bu kadar çok hat açmamıza rağmen hala karlıyız, daha da karlı olarak devam ederiz'' değerlendirmesinde bulundu.

Sermaye artırımı ve temettü dağıtımına ilişkin değerlendirmede bulunamayacağını belirten Kotil, şunları kaydetti:

''EBİTDAR marjlarımız 2012 yarı yılında yüzde 11. Bir önceki yıl ise aynı dönemde 5,9'du. Aşağı yukarı 5 puan üzerinde var. 3. çeyreğimiz bitti sonuçları daha sonra açıklayacağız, ama bu çeyrekte de devam etti. Bu da ileriye dönük güçlü mesaj veriyor. Trafik sonuçlarından yola çıkarak bunu söylüyorum; şu anda Avrupa'daki havayolları büyümüyorlar, yüzde 1-2. Biz yüzde 20'lerde büyümeye devam ediyoruz. Ayrıca doluluk oranlarımız arttı, 5 puan gibi. Bu da çok önemli ve artmaya devam ediyor. Şimdi çok iyi bir nakdimiz var, nakit birikti içeride. Tabii bu nakdi biz ön ödemede çok kullandık. Uçak siparişi veriyoruz, verdiğimiz zaman büyük bir yekun tutuyor, uçakların ön ödemeleri yapılıyor, 24 ay önceden başlayarak. Sonra uçak finanse edildiği zaman bu paralar geri alınıyor. O dönemlerde nakdimizi kullanmak finansman açısından en doğrusuydu. Çünkü ticari krediler, bizim uçak finansmanına göre çok daha farklı oluyor. Yatırımcı açısında söyleyeyim, bugüne kadar uçakları biz 12 yıl finansmanlı alıyoruz ve yaklaşık olarak 12 yıl, yüzde 3,5 gibi bir rakamla alabildik bunları. Bu da çok düşük bir faiz oranı. Bu açıdan içerde nakit birikmesi oluştu.''

Kotil, THY'nin Devlet Hava Meydanları İşletmeleri'nden seyrüsefer hizmetleri hariç işletme hakkının kiralama yolu ile devraldıkları Aydın Çıldır Havalimanı'nın kendileri için yılda 300'e yakın pilot yetiştirecekleri bir eğitim merkezi olacağını da sözlerine ekledi.

Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, ''Biz global anlamda yurt dışına odaklanmış bir havayolu olarak Balkanlar'daki küçük firmalar da bizim ilgimizi çekmektedir. Balkanlar'da veya başka ülkelerde şirketlere kapalı değiliz'' dedi.

Anadolu Ajansı Finans Masası'nın konuğu olan Temel Kotil, THY 'nin Balkanlara yönelik stratejileri ile Balkanlar'daki ülkelerin havayolu özelleştirmelerine değinerek, şunları ifade etti:

''Balkanlar bize 1-2 saatlik mesafede çok yakın bir yer olmakla beraber bizim için çok önemli bir pazar. Balkanlar'da birçok hava yolu şirketi var ve bizim bunlara ilgimiz hala var. Yurt dışı yolcusunda yüzde 28 büyüyoruz. Toplam büyümemiz yurt içi ve yurt dışında yüzde 18. Yurt dışı geliri yurt içinden fazla. Biz global anlamda bu kadar yurt dışına odaklanmış bir hava yolu olarak Balkanlar'daki küçük firmalar da bizim ilgimizi çekmektedir. Balkanlar'da veya başka ülkelerde şirketlere kapalı değiliz.''

Kotil, ''İstanbul bizim olduğu için Türkiye havacılıkta çok büyük düşünmek zorunda. İstanbul nasıl geçmişte kara yoluyla merkezse hava yolunda da merkez olacak. Kongre turizminde Türkiye 40. idi, geçen yıl 7. oldu. Birinci neden olmasın? Bunun için daha çok otel yapılması gerekiyor. THY'nin daha çok büyümesi gerekiyor. Zamana ait sorun var, fiziksel bir engel yok'' diye konuştu.

-''THY çok pragmatik, bütün kararlarını ticari veriyor''-

Yeni bir hat açılması planlanırken bilançoya etkisi dışında neye göre karar verildiğine ilişkin de Kotil, şunları kaydetti:

''Bizim tek bir parametremiz var; bu hat kar edecek mi, bu hat networke katkıda bulunacak mı? Havacılık çok sofistike bir meslek, uçak yüksek teknoloji olduğu için bütün bunu işletenler, planlayanlar yüksek teknoloji ürün kullanıyorlar. Yolcu tahmin modelimiz var, 2 milyon avroya satın almış olduğumuz bir bilgisayar programı. Kullandığı verileri her yıl yeniliyoruz. Biz uçmak için haritaya bakıyoruz. İlgili hava alanına bir yetkili gönderiyoruz. Kim nereden nereye uçuyor diye araştırıyoruz. 'Günde 50 uçak iniyor' diyorlar. Bir hava alanına 50 uçak iniyorsa biz oraya iki, üçü sıkıştırırız. Havada, karada bundan kar yaparız. Ön bir hissiyatımız olması lazım. Bir başkanlık ekibimiz var. Bunlar yeni yapılacak uçuşun tüm teknik hesaplamalarını yapıyorlar. İlk uçuşta cepten para çıkmıyor, operasyon gider sağlanıyor, o zaman diyoruz ki 'buraya sefer koyalım'. Bugüne kadar verdiğimiz kararların çok daha fevkinde sonuçlar bulduk. Mesela geçen yıl Almanya'ya 2 sefer koyduk, birinci gün kar üretmeye başladık. Herkes şunu bilsin ki THY çok pragmatik, bütün kararlarını ticari veriyor. o kadar çok karar verip hat açıyoruz ki bunlar üst üste gelince siyasi gözüküyorlar. Bunun tabii pozitif siyasi sonuçları oluyor. İş adamlarını dışarı açıyoruz. Her bir verilen kararın bir tablosu vardır. Para kasaya giriyor mu, buna bakıyoruz.''

-''Çocuklarımıza Arapça öğretmemiz lazım. O bölgede 4-5 trilyon dolar para var''-

Mısır uçuşları hakkında da konuşan Kotil, şöyle devam etti:

''Mısır Turizm Bakanı bizimle beraberdi. Mısır Türkiye'ye çok yakın bir yön. Yeni hükümetin de bayağı değiştiği bilgisini oradaki arkadaşlardan öğrendik. Kahire'de yıllardan beri varız. Günde 3 sefer yapıyoruz. İskenderiye'de de varız. Uçuşlarımızı artıracağız. Mısır'daki arkadaşların söylediği, yeni kurulan hükümetle birlikte çok farklı bir Türkiye algısı oluşmuş durumda. Mısır Turizm Bakanı da yansıttı bunu. Türk genci Arapça bilse, ben Turizm Bakanı ile Arapça konuşsaydım önceki gün çok daha fazla etki yapacaktı. Bizim gencimiz şu anda Çince öğreniyor, Çince önemli bir dil. Fakat Arapça çok daha önemli bir dil, onu yaşadık orada. Onun için biz ortaokul seviyesinde Arapça öğretelim, ticari Arapça'dan bahsediyorum. Çünkü bir bakanla, valiyle, iş adamıyla aynı dili konuştuğunuz zaman... Türkçe bilmiyorlar, 'Türkçe öğrenin ticaret yapalım' dersek olmaz, çünkü ticaret yapmak isteyen biziz, onlar bizim pazarımız. İngilizce çoğu zaman işe yarıyor ama aynı etkiyi, tadı vermiyor. Bizim çocuklarımıza Arapça öğretmemiz lazım. O bölgede 4-5 trilyon dolar para var. Türkiye'nin o finansa ihtiyacı var ve bu ülkelerin Türkiye'den alacakları çok şey var.''

Avrupa'nın ana kıtasında işbirlikleri ve oraya dönük planlarla ilgili Kotil, ekonomik kriz ve havayolu sektöründe kriz olduğunu, bunlar bazen paralel bazen de ayrı gittiğini belirtti.

Ekonomik krizin hava yolunu direkt etkilediğini dile getiren Kotil, şunları ifade etti:

''Çünkü kriz seyahatleri azaltıyor veya bilet fiyatlarına yolcu karar veriyor. Avrupa'daki havayolları firmaları büyük havayolları ve bunlar sektörü her yerde olduğu gibi domine ederler. Tabii hava soğuduğu zaman büyük gövdeliler üşümeye başlarlar, küçükler daha az üşürler. Dolayısıyla havayollarının oradaki krizde olmalarının sebebi fazla kapasite problemlerinin olması, yani onların kapasiteleri fazla bizim kapasitemiz az. Çünkü biz çok yeni noktaya uçtuk onların çok yeni noktaya uçacak halleri yok, bitirdiler o işleri. Yani çok doğal olarak Batıdan Doğuya bir krizle ilgili paslaşma var. Dedik ya dünya Batıdan Doğuya kayıyor. Batı yapısını bitirmiş, kristalize olmuş, düşünce kırılıyor, ama Doğunun durumu yeniden kuruluyor. Afrika'dan yakın bir tarihte çok güçlü hava yolları çıkacak. Aynı olay Latin Amerika'da var, Güney Amerika'da var. Kriz gelişmişleri vurur, yeni çıkan fidanlara bir şey yapmaz, eski fidanlar rüzgardan etkilenir, öbürleri büyümeye devam eder.''

THY'nin son durumu hakkında ise Kotil, ''Özelleştirme İdaresi'nin söylediği gibi böyle bir satış gündemde yok. THY özel bir şirket zaten. Özel şirketin yeteneklerini kullanıyoruz. Özelleştirme İdaresinin söylemiş olduğunu tekrarlamış olduk'' dedi.