İSO 2'nci 500 büyük şirketi açıkladı

KİBSAŞ Karadeniz İnşaat ise 164,3 milyon lira ile beşinci sırada yer aldı.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların 2012 yılında üretimden satışları, önceki yılın değeri olan 53 milyar 972 milyon liradan 57 milyar 157 milyon liraya çıkarak cari fiyatlarla yüzde 5,9 oranında arttı.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) temmuz ayında "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırmasını kamuoyuna duyurmasının ardından Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasını da yayınladı. İSO'dan yapılan açıklamaya göre, şirketlerin üretimden satışlarının sıralama ölçütü olarak kullanıldığı araştırmanın ikinci raporunda öne çıkan en önemli faktör, İkinci 500'ün ihracata, Birinci 500 şirketten daha sıkı tutunmaları oldu.

Birinci 500 büyük şirket geçen ay açıklanan rakamlarda ihracatını yüzde 0,6 artırırken, İkinci 500 büyük şirketin ihracat artışının yüzde 4,6 olması dikkati çekti. Bu artış, küçüklerin büyük şirketlere göre, Türkiye'nin geleneksel ihracat pazarları dışında daha atak ve esnek olduklarının bir göstergesiyken, küçük şirketler 2012 yılında, yeni ihraç pazarları bulmakta ve bu pazarlara mal satmayı realize etmekte daha başarılı görünüyor.

İSO Birinci ve İkinci 500 kapsamındaki kuruluşlar, Türkiye GSYH'si ve Türkiye sanayi sektörü içinde üretim ve katma değer büyüklükleri bazında önemli bir ağırlığa sahip bulunuyor.

İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların Türkiye GSYH'si içindeki payı 2008-2012 yılları arasında beş yıldır değişmeyerek, her yıl yüzde 0,9 seviyelerinde gerçekleşiyor. 2012 yılında İkinci 500, Birinci 500'ün yarattığı üretici fiyatlarla brüt katma değerin ancak onda biri (yüzde 10,2) kadar katma değer üretebildi.

Bu sonuçlara göre, 2012 yılında 1000 büyük sanayi kuruluşunun yaratmış olduğu üretici fiyatlarla brüt katma değerin Türkiye GSYH'si içindeki payı, 2010 yılında yüzde 10,2 seviyelerine kadar yükselmiş olmasına karşın, bugün 2012 verilerine göre 2008 yılındaki yüzde 9,3 seviyelerine kadar gerilemiş görünüyor.

2012 yılında İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretimden satışları, önceki yılın değeri olan 53 milyar 972 milyon liradan 57 milyar 157 milyon liraya çıkarak cari fiyatlarla yüzde 5,9 oranında arttı. Söz konusu artış oranı, Birinci 500'de yüzde 9,2 oranındaydı.

Cari fiyatlarla elde edilen bu artış oranlarına karşın, sabit fiyatlarla üretimden satışlar Birinci 500'de yüzde 2,9 oranında artarken, İkinci 500'de ise yüzde 0,2 oranında sınırlı bir düşüş gösterdi.

- Faaliyet dışı gelirler karlılığı kurtardı-

2012 yılında satışlardaki durağanlığa karşın dönem kar ve zarar toplamındaki büyük artışın dikkati çektiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"2012 yılında İkinci 500 kapsamında vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamında yüzde 61,1 gibi oldukça yüksek oranlı bir artışla karşılaşıyoruz. Bunun nedenlerine baktığımızda şu değerlendirmeyi yapmak mümkün; 2012 yılında ekonomideki genel daralma kapsamında satışlar nispi bir yavaşlama gösterirken, finansman giderleri de doğal olarak azaldı. İlave olarak yıl sonuna doğru döviz sepetine karşı TL'nin değer kazanması da finansal yapı üzerine olumlu etki yaptı. Bunun sonucunda da İkinci 500'ün satış karlılık oranları bir yıl önceki yıla göre yükseldi.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun 2012 yılında yapmış olduğu ihracat tutarı yaklaşık olarak 9,7 milyar dolar civarında. 2012 yılında İkinci 500 kuruluşlarının yapmış oldukları toplam ihracat, Birinci 500 toplam ihracatının yüzde 15,2'sini ancak buluyor. 2011 yılında yüzde 25,3 olan İkinci 500'ün toplam satışları içindeki dış satışların payı, 2012 yılında 1,5 puan artarak yüzde 26,8'e yükseldi. Ancak bu orandaki artışa rağmen, İkinci 500'ün toplam ihracatının Türkiye ihracatı içindeki payı 0,5 puanlık azalmayla yüzde 6,8'ten yüzde 6,3'e geriledi."

Açıklamaya göre, 2012 yılında İSO Birinci 500 ihracatı bir önceki yıla göre sadece yüzde 0,6 oranında artarken, İkinci 500'ün ihracat artışı yüzde 4,6 oranında oldu. 9,1 puanı altın ihracatından olmak üzere, 2012 yılında Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 13 oranında arttığının altı çizilen açıklamada, bu artışın Türkiye'nin altın hariç ihracat artış hızından daha yüksek olduğuna işaret edildi.

Birinci 500 ile İkinci 500 karşılaştırıldığında ihracatın sektörel yapısının değişmekte olduğunun görüldüğü dile getirilen açıklamada, şöyle denildi:

"Birinci 500'de ihracatın yüzde 21,9'u Taşıt Araçları Sanayii tarafından gerçekleştirilirken, ikinci sırada yüzde 20,6'lık payla Kimya, Petrol Ürünleri, Lastik ve Plastik Sanayii, üçüncü sırada ise yüzde 20'lik payla Ana Metal Sanayii yer alıyordu. İkinci 500'de ise sektörel sıralamalar şöyle:

İhracatta ilk sırayı yüzde 23,7'lik payla açık ara Dokuma, Giyim Eşyası, Deri ve Ayakkabı Sanayii alıyor. İkinci sırada yüzde 16,7'ik payla Metal Eşya, Makine Teçhizat ve Mesleki Aletler Sanayii yer alırken, bu sektörü üçüncü sırada yüzde 15,6'lık payla Gıda, İçki ve Tütün Sanayii izliyor."

Üretimden net satışlara göre belirlenen ''Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2012 yılı araştırması sonuçlarında, ilk sırada 166 milyon lira büyüklükle

T.T.L. Tütün Sanayii, ikinci sırada 165,6 milyon liralık büyüklükle Eker Süt Ürünleri yer aldı.

İSO'dan yapılan açıklamaya göre, ''Türkiye'nin ikinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2012 yılı araştırması sonuçlarında ilk sırayı 166 milyon lira üretimden net satışla, 2011 yılı çalışmasında 29. sırada yer alan T.T.L. Tütün Sanayii alırken, bu şirketi 165,6 milyon liralık üretimden satışlarıyla Eker Süt Ürünleri izledi. Üçüncü sırada 165,2 milyon lira büyüklükle PNS Pendik Nişasta Sanayi yer alırken, dördüncü sıraya 164,7 milyon lira büyüklükle Bursa Beton Sanayi, beşinci sıraya ise 164,3 milyon lira büyüklükle KİBSAŞ Karadeniz İnşaat şirketleri yerleşti.

Sıralamada üretimden net satışlarında aralarında çok az fark bulunan Unmaş Unlu Mamüller altıncı, Edirne Yağ yedinci, Santa Farma İlaç sekizinci, Ertu Demir Çelik dokuzuncu, Argon Kimya ise onuncu oldu.

2012 yılı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında en fazla kar eden kuruluş ise Netaş Telekomünikasyon oldu. Bu kuruluşun karı, yaklaşık 152 milyon lira seviyelerine kadar yükseldi.

En fazla kar eden kuruluşlar sıralamasında ikinci sırada 67 milyon liralık vergi öncesi dönem karı ile SİFAŞ Sentetik İplik Fabrikaları yer alırken, 59 milyon lira ile Erikli Su ve Meşrubat üçüncü oldu.

2012 yılında İkinci 500'de kar eden kuruluş sayısı da birinci 500'de olduğu gibi artışa geçti. Açıklamada, 2012 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun 417'sinin kar, 83'ünün ise zarar bildirdiği belirtildi. Kar eden şirketlerin 414'ünün özel, 3'ünün kamu kuruluşu, zarar bildiren şirketlerin 82'sinin özel, 1'inin ise kamu kuruluşu olduğu kaydedildi.

Açıklamada, 2011 yılında kar bildiren kuruluş sayısının 375, bunların 370'inin özel, 5'inin kamu kuruluşu olduğu, zarar eden 125 kuruluşun tamamının özel sektör kuruluşlarından oluştuğu hatırlatıldı.

- Sektörlerin kar sıralaması-

Açıklamaya göre, İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşları'nın karlılıklarındaki artışlar sektörler itibarıyla incelendiğinde, gıda, içki ve tütün sanayicilerinin 2011 yılına göre yüzde 206'lık artışla ilk sırayı aldığı görülüyor. Sektörün 2012 yılı karı 390 milyon lira oldu. Bu sektörün ardından gelen metal eşyacıların kar artışı yüzde 103 seviyesinde karı ise 637 milyon lira seviyesinde gerçekleşti.

Metal eşyacılarını, birinci 500'in birçok performansında zayıf bir görüntü sergileyen dokuma ve hazır giyimciler sektörü izlerken, bu sektörün 2012 kar artışı yüzde 88, toplam karı ise 618 milyon lira oldu.

2012 yılı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında en fazla ihracat yapan kuruluş, 2011 yılındaki gibi Arbel Bakliyat Hububat Sanayi oldu. Şirket ihracatını yüzde 14,7 oranında artırarak 105,3 milyon dolara yükseltti.

İkinci sırayı 98,1 milyon dolarlık ihracat ile Dorçe Prefabrik Yapı ve İnşaat alırken, üçüncü sırayı da 2011 yılında ikinci sırada yer alan ve ihracatını yüzde 15 oranında artırarak 89,2 milyon dolara yükselten T.T.L. Tütün Sanayi aldı.

İhracatın toplam satışlara oranı sektörlere göre incelendiğinde, ana metal, taşıt araçları, metal eşya ile dokuma, tekstil sanayi en ağırlıklı ihracatçı sektörler olarak öne çıkıyor. Bu sektörlerde ihracatın toplam satışlar içindeki payı yüzde 30 ile yüzde 45 arasında değişiyor.

Diğer yandan toplam sanayi sektörünün satışlarındaki dağılıma bakıldığında, ihracatın oranı yüzde 26,8, iç satışların oranı ise yüzde 73,2 olarak gerçekleşti.

- İstihdamlar yerinde saydı-

İkinci 500'de ücretle çalışanların sayısı 2012 yılında 2011 yılına göre yüzde 0,8 oranında arttı. Birinci 500'de istihdam artışı yüzde 3,7 seviyesindeydi.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda istihdam verilerinin Birinci 500'e göre oldukça çarpıcı farklılıklar gösterdiği vurgulanan açıklamada, şunlar ifade edildi:

"Örneğin Birinci 500 büyük şirketin verilerinde taşıt araçları sanayiinde yüzde 10 gibi belirgin bir istihdam kaybı vardı. Oysa bu sektörün küçük şirketleri bunun tam tersi bir performans sergiledi. İkinci 500'de istihdamın eksilere düşmemesinin belki de en büyük nedeni taşıt araçları sanayiinin yüzde 33'lük istihdam artışı performansı. İstihdam artışında bu sektörü yüzde 21'e yaklaşan artışla metal eşyacılar izledi. İkinci 500'ün istihdam performansını en çok etkileyen sektör ise istihdamı 6 binlerden yüzde 73 gibi büyük oranlardaki düşüşle bin 500'lere gerileyen madencilik ve taş ocakçılığı oldu. İkinci 500'in toplam istihdamına baktığımızda da yüzde 0,8 ile yerinde sayıyor."

İkinci 500'ün ilk yapıldığı, 15 yıl önceki sektörel dağılımla, bugünkü dağılım arasında çok büyük bir fark görülmediğine işaret edilen açıklamada, birinciliğini koruyan dokuma ve hazır giyimdeki dramatik erimenin yine de gözle görülür bir şekilde ortada bulunduğu belirtildi.

15 yıl önce neredeyse İkinci 500'ün her üç şirketinden birinin bu sektörde faaliyet gösterdiği dile getirilen açıklamada bugün bu oranın beşte bire gerilediği bildirildi. Açıklamada, "Buna karşın Birinci 500'de görülen gıda yükselmesi burada da var. Gıdacılar 15 yıl önceki yüzde 15 olan paylarını yüzde 21,4'e çıkardı. Bu sektörün ardından kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sektörü yüzde 12,6 ile üçüncü sırada yer aldı" denildi.

2012 yılı Birinci 500'de toplam borç/özkaynak oranının yüzde 112 olduğu hatırlatılan açıklamada, şu bilgilere yer verildi:

"İkinci 500'de de oran yüzde 133,5 ile yüksek ve özel kuruluşlar için oran yüzde 134,9 ile Birinci 500'le hemen hemen aynı gerçekleşti. Toplam borç/özkaynak oranları 2011 yılına göre nispi bir küçülme göstermişken, oranlar hala oldukça yüksek seviyelerde seyrediyor. Oranların bu kadar büyük olması, Türkiye ekonomisinde reel kesimin kaynak yapısının bozuk olmasını ve dışa bağımlılığı göstermesi bakımından son derece önemli.

Ekonomide düşük tasarruf oranları sonucu ortaya çıkan kaynak yapısındaki bu bozukluklar, ekonominin üretim-tüketim dengesindeki açığını yüksek cari açıkla fonlamak zorunda olduğunu gösteriyor."

Sıralama şöyle gerçekleşti:

TÜRKİYE'NİN İKİNCİ 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU - 2012