Hande Berktan’ın sunduğu İş Dünyası programına konuk olan Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Genel Sekreteri Adnan Gürtek, Etçi Yönetim Kurulu Başkanı Emin Aslan ve Günaydın Et Restoranları kurucusu Cüneyt Asan, kırmızı et sektöründeki gelişmeleri, küçük ve büyükbaş hayvan üretimindeki sorunları, et fiyatlarındaki dalgalanmaları ve yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde kurbanlık alırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı.
Cüneyt Asan: Doğru ırk ıslahı yapılmalı
2010 yılında yağılan canlı hayvan ve karkas et ithalatına ilişkin Cüneyt Asan ‘"Önümüzdeki yıllarda da biz bu sıkıntıları yaşayacağız gibi gözüküyor.Çünkü mantığı değiştirmediğimiz sürece biz bunu her zaman yaşayacağız demek. Biz bugüne kadar hep süt ırkı olan hayvanlardan et yapmışız o yüzden süt ırkı hayvanlarından sadece 600 gram et alırken, et ırkı besleseydik en az 1 kg et alacaktık. Aynı giderlerle daha fazla et elde etmiş olacaktık. Bizim et sektöründe bugüne gelmemizin en büyük nedeni bu. Bunun giderilmesi kolay, öncelikle bizim ülkemizde simental ırkı hayvanların üretilmesi gerekir çünkü simental ırkı hayvandan hem süt hem et çok verimli elde edilebiliniyor’’ dedi.
Bugüne kadar bu çözüm yolunun neden denenmediğini sorduğumuzda Cüneyt Asan, "Dünya nasıl yapıyor diye bakıyoruz, Sudan'a gittik baktık ve brahma ırkını angus ile birleştirip besili bir ırk yaratmışlar ve yapılması gereken de bu" dedi.
Emin Aslan: Büyükbaş hayvan fiyatları istenilen seviyede değil
Etçi Yönetim Kurulu Başkanı Emin Aslan, Türkiye’deki küçük ve büyükbaş hayvan sayısına ilişkin tabloyu şu şekilde çizdi "Bakanlık rakamlarına göre şu an 14 milyon civarında gözükse de bizim tespitlerimiz ve yaptığımız saha çalışmalarında bir çok hayvanın çiftlikte kesildiğini ve sadece pasaportta kaldığını görüyoruz. Yaklaşık büyükbaş hayvan sayımız 10,5 milyon civarında.Küçükbaşta daha önce 20 milyona düşmüştü ve belli bir teşvik ile 34 milyona çıkmış bulunmakta, ve bunu fiyatlarda da görebiliyoruz.Küçükbaş et fiyatları 24 TL. iken şimdi 17 TL.’ye geriledi.Aynı şeyi büyükbaşta söyleyemeyiz çünkü büyükbaşta fiyatlar şu an tam tetik noktasında duruyor. Bizim mutlaka dünya ile kırmızı et sektörünü entegre etmemiz lazım. Dünyadaki gelişmeleri Türkiye'de de uygulamamız lazım. Doğru ırk hayvanın doğru yem ile beslenmesi gerekiyor.Yemlerin ekim alanlarının genişletilmesi lazım’’ dedi.
Adnan Gürtek: Bu yıl kurbanlık 1.5 milyon sığır, 3.5 milyon koyun eti mevcut
Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Genel Sekreteri Adnan Gürtek kısa ve orta vadede Türkiye'de et tüketimini arttırmak ve sektörün büyümesini sağlamak adına yapılması gerekenleri şöyle sıraladı ‘2010 yılında üretime bağlı olarak ithalat açıldı ama üretimle ilgisi yoktu.Tüketici daha ucuza et yesin diye ithalata baş vuruldu lakin 2010'da yapılan ithalattan sonra tüketici ucuza et tüketemedi.Şu anda perakende satılan et fiyatı ile 2010'da ithalattan sonra satılan et fiyatı arasında hiçbir fark yoktur.Hayvan varlığına bakacak olursanız 14 milyonun üzerinde.
Geçen sene kurbanlık olarak kesilen hayvanların sayısı 783.000 büyükbaş hayvan, 1.900bin civarında küçükbaş kesilmiş.Bu yıl kurbanlık olabilecek nitelikte 1.5 milyon sığır ve 3.5 milyon koyun bulunmakta.Irk konusuna gelince, üretim daha çok süt üretimine yoğunlaşmış dolayısıyla daha çok sütçü ırklar yetiştirilmiş.Saf sütçü ırkı %40'larda bugün.Türkiye sadece etçi ırkların geliştirilmesine müsait bir ülke değil.Türkiye’de kombine ırkların yaygınlaştırılmasına ihtiyaç var. Bakanlığın desteği
ile kombine ırk çalışmaları başlatılacak’’.
Yem fiyatlarına ilişkin Gürtek ‘Yem bitkilerine destek verdikten sonra %2'lerden 'lara çıktı, ama bu tabii ki yeterli değil. Çayır ve meralarımızdan 12 milyon ton yem elde ediliyor. Üreticilerimizi bilinçlendirmeye çalışıyoruz ayrıca, saman hiçbir zaman hayvanın verimini arttırmaya yeten bir besin öğesi değil.Yem sanayicilerinin vergilerin indirilmesi ilgili talepleri var.Vergilerin %8'den %1'e düşürülmesi isteniyor.KDV'nin düşürülmesi üreticimize de olumlu yansır ‘ dedi.
Peki etin fiyatı nasıl oluşuyor?
Emin Aslan ‘Kasap dükkanının üreticiden aldığı etin kilogram fiyatı 17,5 lira.Bu fiyat, giderleri de eklediğimizde 25 TL.’ye ve bir de %8 devletin koyduğu KDV oranı var.Sonuçta bugün, kasap dükkanı 27 TL’ye eti malediyor.Ucuz et satan hiçbir market, hiçbir kasap ayakta duramaz. Dolayısıyla 27 TL.lik KDV dahil maliyeti olan bir yerin 3-5 lira kar etmesi için de kıymanın ortalama fiyatı 30 lira, kuş başının fiyatı da 32 lira olmalı’ dedi.
"‘Türkiye'de 200 bin ton et kayıtdışı"
Emin Aslan kayıtdışılık oranın çok yüksek olduğuna dikkat çekti.Aslan ‘Yıllık 200 bin ton etten bahsediliyor. Kayıtdışı bizi mahvediyor adeta. Komşu ülkelerden sürekli hem kaçak et hem de kaçak hayvan geliyor,
özellikle Suriye'den.Bunu önleyemiyoruz’.
Asan: Bayram'da et fiyatlarında artış beklemiyoruz
Cüneyt Asan ‘’Fiyatlara normal şartlarda bir şey olacağı yok ama çok kurban satışı olursa en az bin TL. ete zam gelir.Başka ülkelere ve vakıflara bağışlardan dolayı bizim ülkemizdeki kurban sayısı en az %30 gibi bir oranda azalıyor.Çok satılmadığı takdirde hiçbir sıkıntı olmayacaktır’dedi.
Kurban alırken nelere dikkat edilmeli?
Cüneyt Asan ‘Pazara gittiklerinde mutlaka iki şeye çok dikkat etmeliler. Öncelikle hayvanın kulak küpesi olmalı ve veterinerin vermiş olduğu sağlık karnesi olmalı.Ayrıca hayvanın yarası beresi, eksik uzvu olmadığına dikkat etsinler.Hayvanın gözlerinin içine bakıldığında da ruh olarak mutlu ve gözlerinde ışık olsun.Kurban alımlarını artık hem satış hem kesim olan yerlerden yapsınlar.Sonra her zaman alışveriş yaptıkları kasaba götürsünler, kasap eti parçalasın ve öyle eve götürsünler. Eve götürdükten sonra da günlük yeme miktarlarını ayırıp -18 derecede deepfreeze'e koysunlar. Hemen tüketecekler ise +4 derece gibi bir yerde 3 ile 4 gün muhafaza edebilirler’ dedi.