Rekabetin Korunması Kanunu değişiyor

Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile AB uygulamalarına paralel olarak Türk Rekabet Hukuku mevzuatı ve uygulamasına "taahhüt" müessesesi getiriliyor. Rekabet sorunlarının giderilmesinin taahhüt edildiği durumlarda, taahhütte bulunan teşebbüs veya teşebbüs birlikleri hakkında soruşturma açılmayabilecek ya da yürütülen soruşturmalar sona erdirilebilecek.

TBMM Başkanlığı'na sunulan tasarıya göre, Rekabet Kurumu'nda görevli meslek personeli; rekabet başuzmanları, rekabet uzmanları ve rekabet uzman yardımcılarından oluşacak. Meslek personeli unvanına haiz olanlardan diğer kadro unvanlarına atananların meslek personeli sıfatı devam edecek.

Rekabet uzman yardımcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, yarışma sınavı, tez hazırlama ve yeterlik sınavı ile rekabet uzmanlığına atanmaları ve bunlara bir derece yükseltilmesi uygulanması hakkında, Devlet Memurları Kanunu'nda öngörülen hükümler uygulanacak.

Rekabet Kurul Başkanı, kurul üyeleri ve personel, sosyal güvenlik açısından sigortalı sayılacak.

Sigortalı iken Kurul Başkanı ve üyeliklerine atananlardan, bu görevleri sona erenler veya bu görevlerinden ayrılma isteğinde bulunanların, bu görevlerde geçen hizmet süreleri kazanılmış hak aylık, derece ve kademelerinin tespitinde dikkate alınacak. Sigortalı iken Kurul Başkanı ve üyeliklerine atananların, önceki kurum ve kuruluşları ile ilişiklerinin kesilmesi, kendilerine kıdem tazminatı veya işsonu tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek.

Kurul Başkan ve üyeliklerine atananların, Kurulda görev yaptıkları sürece önceki görevleri ile olan ilişkileri kesilecek. Ancak, kamu görevlisi iken üyeliğe atananlar, görev sürelerinin sona ermesi veya görevden ayrılma isteğinde bulunmaları durumunda, bir ay içinde mükteseplerine uygun bir kadroya atanacak. Bir kamu kurumunda çalışmayanlardan, Kurul Başkan ve üyeliğine seçilip görevi sona erenlere, herhangi bir görev veya işe başlayıncaya kadar, almakta oldukları her türlü ödemeler kurum tarafından ödenecek, ancak bu şekilde yapılacak ödemeler altı ayı geçemeyecek.

Kuruma ulaşan ihbar veya şikayetler, ciddi ve yeterli ya da konularının bu düzenleme kapsamında olup olmadığı bakımından ilk incelemeye tabi tutulacak. İlk inceleme sonucunda, bu düzenleme kapsamında olmadığı tespit edilen ya da ciddi veya yeterli bulunmayan başvurular Başkanlıkça reddedilecek.

Kurul, resen veya şikayet üzerine, soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, önaraştırma yapılmasına karar verebilecek. Bu amaçla, yeterli sayıda meslek personeli raportör olarak Başkanlıkça görevlendirilecek. Raportörler raporu 2 ay içinde Kurula bildirecek, Kurul önaraştırma raporunun Kurula teslimini takip eden 15 işgünü içinde soruşturma açılmasına veya açılmamasına karar verecek.

-Soruşturma süresi 6 aydan 4 aya indiriliyor-

Tasarıyla, 6 aylık soruşturma süresinin 4 aya indirilerek soruşturmaların daha kısa sürelerde sonuçlandırılması amaçlanıyor.

Buna göre, Kurulun soruşturma açılmasına karar vermesi halinde, Başkanlık soruşturmayı yürütecek yeterli sayıda meslek personelini raportör olarak görevlendirecek. Soruşturma kararının alındığı tarihten itibaren en geç 4 ay içinde soruşturma raporu tamamlanarak Kurula sunulacak. Kurulun raporu yeterli bulması halinde, haklarında soruşturma yürütülenlere rapor tebliğ edilecek. Aynı süre içinde şikayetçi, soruşturma raporunda ulaşılan sonuçlarla ilgili bilgilendirilecek. Kurul, soruşturma raporunun tebliğinden önce, raportörlerin "bu düzenlemenin ihlal edilmediği" yönündeki önerisi doğrultusunda, haklarında soruşturma yürütülenlerin ya da soruşturma konusu iddiaların tamamı veya bir kısmı bakımından soruşturmaya son verebilecek.

-Taahhüt müessesesi-

Tasarıyla, AB uygulamalarına paralel olarak Türk Rekabet Hukuku mevzuatı ve uygulamasına "taahhüt" müessesesi getiriliyor.

Ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesinin taahhüt edildiği durumlarda, taahhütte bulunan teşebbüs veya teşebbüs birlikleri hakkında soruşturma açılmayabilecek ya da yürütülen soruşturmalar sona erdirilebilecek. Taahhüt yoluyla, ihlal niteliğinde olabilecek uygulamaların çok daha kısa sürede ortadan kaldırılması mümkün olabilecek. Böylece, ortaya çıkabilecek zararların büyümesi önlenirken, Kurum kaynakları daha etkin bir şekilde kullanılabilecek.

Kararın alınmasına esas teşkil eden herhangi bir unsurda değişiklik olması, ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin verdikleri taahhütlere aykırı davranmaları, kararın yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgiye dayanılarak verilmiş olması halinde tekrar soruşturma açabilecek ya da soruşturmaya kaldığı yerden devam edebilecek.

Soruşturma raporunun tebliğiyle birlikte, haklarında soruşturma yürütülenlerden iki ay içinde yazılı savunmalarını göndermeleri istenecek. Gönderilen savunmalara ilişkin raportörlerce hazırlanan ek yazılı görüş; bir ay içinde savunma yapanlara tebliğ edilecek ve Kurul üyelerine de sunulacak.

Sözlü savunma toplantısı, haklarında soruşturma yürütülenlerin, en geç yazılı savunma sürelerinin bitimine kadar bildirecekleri talep üzerine yapılacak. Kurul, resen sözlü savunma toplantısı yapılmasına karar verebilecek. Toplantı, yazılı savunma sürelerinin bitiminden itibaren en geç iki ay içinde yapılacak. Talep etmesi durumunda, şikayetçi de toplantıda dinlenebilecek. Sözlü savunma toplantısında, haklarında soruşturma yürütülenler birlikte ya da tek tek dinlenebilecek. Toplantı, en az beş Kurul üyesinin katılımıyla yapılacak.

Kurul, sözlü savunma toplantısından veya bu toplantı yapılmazsa yazılı savunma sürelerinin bitiminden itibaren, en geç bir ay içinde nihai kararını verecek.

-Toplantıya katılıp imza atmayanlar atmış sayılacak-

Kararlar, toplantıya katılan üyelerce imzalanacak. Toplantıya katıldığı halde Kurul kararlarını iki ay içinde mazeretsiz olarak imzalamayan Kurul üyeleri, karar tutanağındaki görüşü doğrultusunda imza atmış sayılacak.

Kurul kararının iptali nedeniyle Kurum aleyhine hükmedilen kanuni faiz ve yargılama giderleri Kurum bütçesinden ödenecek.

Tasarıyla, teşebbüsleri, pişmanlık programından yararlanmaktan caydırmamak ve böylece pişmanlık uygulamasının etkinliğini arttırmak hedefleniyor. Buna göre, muafiyetten yararlanmayan anlaşma, karar veya uyumlu eylem ile rekabeti engelleyen, bozan ya da kısıtlayan ya da ihlal eden kişi; ihlalden doğrudan zarar görenlerin uğradıkları her türlü zararı karşılayacak. Zarar birden fazla kişinin davranışıyla ortaya çıkmışsa, bunlar zarardan müteselsilen sorumlu olacak. Ortaya çıkan zarar, düzenlemeyi ihlal eden teşebbüs ve teşebbüs birliklerinin kastı veya ağır ihmalinden kaynaklanmışsa, zarar görenlerin talebi üzerine, uğranılan maddi zararın üç katına kadar tazminata hükmedilebilecek.

Rekabet Kurumu'nun para, evrak ve her çeşit malları devlet malı hükmünde olacak. Kurul Başkanı, üyeleri ve personeli, görevleri nedeniyle işledikleri ve kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından kamu görevlisi sayılacak.

Rekabet mevzuatına ilişkin düzenlemeler Kurul tarafından, Kurum personeli ile Kurumun idari ve mali işleyişine ilişkin düzenlemelerse Başkanlık tarafından belirlenecek.

-Başkan yardımcısı sayısı 3'e çıkarılıyor-

Başkanlık hizmetlerinin yürütülmesinde başkana yardımcı olmak amacıyla görevlendirilebilecek başkan yardımcısı sayısı, 2'den 3'e çıkarılacak.

Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'ndan geçici olarak Kurumda görevlendirilen ve sonradan inceleme uzmanı kadrosuna atananlar meslek personeli sayılacak, rekabet uzmanıyla aynı hak ve yetkilere sahip olacak.

Devam eden inceleme, önaraştırma ve soruşturmalarda usul ve süreler bakımından önceki hükümler; inceleme veya önaraştırma sonucunda açılacak soruşturmalarda ise bu düzenleme ile değiştirilen hükümler uygulanacak.

Kurul üyeliğine atanan ve bu düzenleme ile kontenjanları kaldırılan kurum veya kuruluşları temsilen görev yapan Kurul üyeleri, görev sürelerinin sonuna kadar bu görevlerine devam edecek.

Kurum danışmanı, mesleki koordinatör ve idari koordinatör unvanlı kadrolarda bulunanların görevleri sona erecek. Bunlar; başkan danışmanı, başuzman ve şube müdürü unvanlı kadrolara atanmış sayılacak. Bu düzenlemeye göre kadro unvanları değişmeyenler, Kurum için ihdas edilen kadrolara atanacak.

İnceleme uzmanı, araştırma uzmanı, müdür, sistem çözümleyicisi, programcı, idari hizmet uzmanı, veri iletişim uzmanı, güvenlik amiri, garaj şefi, ayniyat saymanı ve garson unvanlı kadrolar, boşalması halinde iptal edilmiş sayılacak.

Rekabet Kurulu, pazar payı ve ciro gibi ölçütleri önceden belirlemek kaydıyla belirlediği eşiklerin aşılmadığı anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerini soruşturma konusu yapmayabilecek.

TBMM Başkanlığı'na sunulan Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Tasarısında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'na göre, Rekabet Kurulu malların üretimi veya dağıtımıyla hizmetlerin sunulmasında ekonomik ya da teknik gelişmenin veya iyileşmenin sağlanması, tüketicilerin bundan yarar sağlaması, ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması, rekabetin kısıtlanmasının iyileşme sağlanması ve tüketicinin yarar sağlaması amaçlarının elde edilmesi için gerekli olması hallerinde rekabeti sınırlayıcı yasak eylemlerle ilgili soruşturmadan muaf tutabilecek.

Muafiyet belirli bir süre için veya süresiz verilebilecek. Muafiyet, anlaşmanın ya da uyumlu eylemin yapıldığı veya teşebbüs birliği kararının alındığı tarihten itibaren geçerli olacak. Muafiyet şarta bağlanabilecek, muafiyet kararıyla bazı yükümlülükler getirilebilecek.

Kurul; kararın alınmasına esas teşkil eden herhangi bir unsurda değişiklik olması, kararda öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, kararın yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgiye dayanılarak verilmiş olması hallerinde muafiyet kararını geri alabilecek, kararda değişiklik yapabilecek ya da tarafların belirli davranışlarını yasaklayabilecek.

Kurul, belirli konulardaki anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarına grup olarak muafiyet tanınmasını sağlayan tebliğler çıkarabilecek. Grup muafiyeti tebliği kapsamında olan anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının muafiyet koşullarından herhangi biriyle bağdaşmaz etkilere sahip olduğunun tespit edilmesi halinde Kurul, bu anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının grup muafiyeti kapsamı dışına çıkarılmasına karar verebilecek.

-"Birleşme ve devralmalar yoğunlaşma sayılıyor"-

Tasarı, "birleşme ve devralma işlemleri" yerine "yoğunlaşma işlemi" kavramını getiriyor. Kontrolde kalıcı değişiklik meydana getirecek şekilde; iki veya daha fazla teşebbüsün birleşmesi ya da bir ya da daha fazla teşebbüs veya halihazırda en az bir teşebbüsü kontrol eden bir ya da daha fazla kişi tarafından, ortaklık payı ya da malvarlığının satın alınması, sözleşme veya diğer bir yolla, bir veya daha fazla teşebbüsün tamamının ya da bir kısmının doğrudan veya dolaylı kontrolünün devralınması yoğunlaşma işlemi sayılacak. Bağımsız bir iktisadi varlığın tüm işlevlerini kalıcı olarak yerine getirecek bir ortak girişimin oluşturulması da yoğunlaşma işlemi olarak kabul edilecek.

Ülkenin tamamında ya da bir kısmında bir mal veya hizmet piyasasında, tek başına ya da birlikte hakim durum yaratılması veya mevcut hakim durumun güçlendirilmesi başta olmak üzere rekabetin önemli ölçüde azaltılması sonucunu doğuracak yoğunlaşma işlemleri yasak olacak.

Kurul tarafından belirlenen eşiklerin aşılması durumunda, yoğunlaşma işlemleri gerçekleştirilmeden önce Kurum'a bildirilecek. Kurul, bildirim tarihinden itibaren 30 işgünü içinde incelemeyi tamamlayacak. Ancak incelemenin derinleştirilmesi ihtiyacının ortaya çıkması durumunda özelleştirme yoluyla gerçekleştirilen yoğunlaşma işlemleri dışındaki inceleme süresi 4 aya kadar uzatılabilecek.

İnceleme sonucunda Kurul, işleme aynen ya da belirli şart ve yükümlülükler çerçevesinde izin verebilecek veya işlemi yasaklayabilecek. Kurulun inceleme süresinin sonuna kadar herhangi bir karar vermemesi halinde, işleme izin verilmiş sayılacak.

İzin kararının taraflarca verilen yanlış veya yanıltıcı bilgiye dayanılarak alınmış olması ya da kararda öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hallerinde, bu karar geri alınabilecek. Kurul, iznin geri alınması veya öngörülen şarta uyulmaması nedeniyle iznin ortadan kalkması durumunda, yoğunlaşma işleminin sona erdirilmesi için teşebbüslerin belirli faaliyetlerini yahut ortaklık paylarını devretmeleri de dahil gerekli gördüğü her türlü tedbiri alacak. Bu durumda, tarafların savunmaları istenecek.

Yoğunlaşma işlemleri, Kurul tarafından izin verilene kadar gerçekleştirilemeyecek. Kurul, bildirilmesi zorunlu bir yoğunlaşma işleminin izin alınmaksızın gerçekleştirildiğinden haberdar olduğunda, işlemi incelemeye alacak. Kurul, inceleme sonucunda idari para cezası verecek ve ayrıca belirli şart ve yükümlülükler çerçevesinde işlemin devamına karar verebilecek ya da işlemin sona erdirilmesi ya da ortaklık paylarını devretmeleri de dahil gerekli gördüğü her türlü tedbiri alabilecek. Bu durumda da tarafların savunmaları istenecek.

Kurul, tarafların yazılı görüşünü almadan yasaklama kararı veremeyecek. Bu durumda, görüş isteme yazısının tebliğinden görüşün Kuruma ulaştığı tarihe kadar inceleme süresi duracak. Kurul, hangi yoğunlaşma işlemlerinin Kuruma bildirilmesi gerektiğini, bildirimin ve incelemenin usul ve esaslarını tebliğlerle belirleyecek. Yoğunlaşma niteliğinde olmayan veya Kurul tarafından belirlenecek eşikleri aşmayan yoğunlaşma işlemleri Rekabet Kurumu Başkanlığı tarafından sonuçlandırılacak.

-Rekabet ihlalinde yapısal tedbir yetkisi-

Rekabet Kurumu, ülke çapında rekabet ortamının tesisi ve geliştirilmesi, rekabet hukuku ve politikasının etkinliğinin sağlanması amaçlarıyla diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapacak, rekabet savunuculuğu faaliyetlerinde bulunacak.

Kurum, mal ve hizmet piyasalarında yasaklanan eylem ve işlemlerle benzer etkiye sahip sonuçlar doğurabilecek idari işlem ve düzenlemeler hakkında ilgili kurum ve kuruluşlara görüş gönderebilecek; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının bu nitelikteki idari işlem ve düzenlemelerinin iptali için yargı yoluna başvurabilecek.

Mal ve hizmet piyasalarında rekabetçi ortam oluşturulması ve geliştirilmesi amacıyla, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, ortak politika önerilerinde bulunmak ve rekabetçi ortamı etkileyebilecek konulara ilişkin görüş bildirmek üzere Rekabet İstişare Konseyi kurulacak.

Kurul, rekabetin ihlal edildiğini tespit etmesi durumunda, ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerine rekabetin tesisi için yerine getirilmesi ya da kaçınılması gereken davranışları ve teşebbüslerin belirli faaliyetlerini ya da ortaklık paylarını devretmeleri gibi yapısal tedbirleri bildirebilecek. Kurul, nihai kararın alınmasına kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararların ortaya çıkma ihtimalinin bulunduğu durumlarda, ihlalden önceki durumu koruyucu nitelikte ve nihai kararın kapsamını aşmayacak şekilde geçici tedbirler alabilecek.

Kurul, hakkında soruşturma başlatılan ve ihlalin varlığını kabul eden teşebbüs veya teşebbüs birlikleriyle soruşturma raporunun tebliği tarihine kadar uzlaşabilecek. Uzlaşma halinde, üzerinde uzlaşılan idari para cezası ve uzlaşma metninde yer alan hususlar dava konusu yapılamayacak.

Rekabet Kurumu, görevini yerine getirirken konusuyla ilgili ve sınırlı olmak kaydıyla gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi, gerçek ve tüzel kişilerden, teşebbüs ve teşebbüs birliklerinden, kamu kurum ve kuruluşlarından isteyebilecek. Devlet sırrı niteliği taşıyan bilgi ve belgeler dışındaki, özel kanunlarda yazılı gizlilik ve sır saklama hükümleri ileri sürülerek bilgi ve belge vermekten kaçınılamayacak.

-Yerinde inceleme ve arama kapsamı genişliyor-

Tasarıyla, kartellerin ortaya çıkarılmasında yerinde inceleme yetkisinin kapsamı belirginleştiriliyor. Yerinde incelemelerde defterlerin veya her türlü ortamda tutulan veri, bilgi ve belgelerin incelenebilmesi, bunların bulunduğu elektronik ortamların imajlarının alınması dahil her türlü kopya ve çıktılarının alınabilmesi, delillerin karartılmasının önlenmesi amacıyla incelemenin gerektirdiği hallerde ve teşebbüsün temel faaliyetlerini aksatmayacak şekilde büro, dolap ve benzeri yerleri en fazla 24 saat için mühürleme yetkisi tanımlanıyor.

Muafiyet ve menfi tespit başvurularıyla yoğunlaşma işlemleri için izin başvurularında yanlış ya da yanıltıcı bilgi veya belge verilmesi, izne tabi birleşme ve devralmaların Kurul izni olmadan gerçekleştirilmesi, bilgi isteme ve yerinde incelemeye bağlı belgenin süresinde ya da hiç verilmemesi halinde, teşebbüsün bir önceki mali yıl sonunda oluşan ve Kurul tarafından saptanacak yıllık gayri safi gelirlerinin binde birine kadar, yerinde incelemenin engellenmesi halinde binde beşine kadar idari para cezası verilecek.

Rekabet Kurulu üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından atanacak. Bakanlar Kurulu; üç üyeyi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın, bir üyeyi Adalet Bakanlığı'nın, bir üyeyi Kalkınma Bakanlığı'nın, bir üyeyi Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanlığın ve bir üyeyi TOBB'un her boş üyelik için kendi kurumları içinden veya dışından göstereceği ikişer aday arasından atayacak. Adalet Bakanlığı kontenjanından atanacak üyenin hukuk fakültesi mezunu olması, Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanlık kontenjanından atanacak üyenin sermaye piyasaları, bankacılık veya finans alanında deneyim sahibi olması, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı kontenjanından atanacak üyelerden birisinin ise Kurumda başkan yardımcısı, hizmet birimi yöneticisi veya meslek personeli olarak çalışmış olması gerekecek.

-Kurul üyelerinin görevi 1 kez uzatılacak-

Kurul üyesi olabilmek için Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili şartlarını taşımak; hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler veya mühendislik fakültelerinin herhangi birinden ya da bunlara denkliği YÖK tarafından kabul edilen yükseköğretim kurumlarından mezun olmak, kamu veya özel sektörde yükseköğrenim sonrası en az 10 yıl çalışmış olmak şartı aranacak. Kurul'da 6 yıl görev yapacak üyeler en fazla bir kez daha bu göreve atanabilecek.

Kurul Başkan ve üyeleri, özel bir kanuna dayanmadıkça resmi veya özel hiçbir görev alamayacak, ticaretle uğraşamayacak, ortaklıklarda pay sahibi olamayacak. Kurul üyeleri üyeliklerinin sona ermesinden, Kurum personeli ise Kurumdan ayrılmalarından itibaren iki yıl süreyle yasanın uygulanmasıyla ilgili herhangi bir teşebbüsü veya teşebbüs birliğini idari ve yargısal süreçlerde temsil edemeyecek.

Kurul toplantılarında gizlilik esas olacak. Karara bağlanacak konular tartışıldıktan sonra Başkan en kıdemsiz üyeden başlayarak, kıdem sırasına göre oylamayı yapacak ve en son kendisi oy kullanacak. Kurul başkan ve üyelerinden hiçbiri herhangi bir konu veya sorun üzerinde azınlıkta kaldığını ileri sürerek, oylamaya katılmaktan kaçınamayacak. Oylamalarda çekimser oy kullanılamayacak.

Geçerli mazereti olmaksızın üst üste üç, bir takvim yılında toplam beş toplantıya katılmayan Kurul üyeleri üyelikten çekilmiş sayılacak. Kurul kararları yerindelik denetimine tabi tutulamayacak.

AA