Analiz: Kırım gerginliği gaza yansır mı?
Avrupa Birliği ve ABD Kırım'ın Rusya'ya uygulanacak olan yaptırımları açıkladı. Peki bu yaptırımların ardından bizi neler bekliyor?
Avrupa Birliği ve ABD Kırım'ın Rusya'ya bağlanma kararının ardından, bu ülkeye uygulanacak olan yaptırımları açıkladı. Batı'nın açıklanadığı yaptırımlar henüz diplomatik çerçeveyi aşmadı.
Türkiye de Batı mütefikleri gibi Kırım referndumunu kabul etmediğini açıkladı. Ancak yaptırımlar konusuna açıklık getirmedi.
Peki Türkiye AB ve ABD'nin yaptırım uygulamasına katılacak mı? Yaptırımlar petrol ve doğalgaz ihracatını kapsayacak mı?
Enerji konusundaki bağımlılığı ve Türk malları için önemli bir alıcı olması nedeniyle Türkiye Batı'nın Rusya'ya yaptırım uygulamasına destek vermemesi bekleniyor.
Çünkü Türkiye geçtiğimiz yıl kullandığı toplam 45 milyar metreküp doğalgazın 26 milyar 600 milyon metreküplük bölümünü Rusya’dan ithal ediyor. Yani doğalgaz ithalatının yüzde 60'lık kısmı Rusya'dan yapılıyor.
Rus doğalgazı Türkiye için ne kadar önemli ise, Türkiye'nin 11 milyar dolarla Almanya'dan sonra Gazprom'un en büyük alıcısı olması Rusya için de önemli.
Bu nedenle Türkiye'nin Avrupa ve ABD tarafından enerji ithalatına getirilecek olası yaptırım kararını gözardı etmesi bekleniyor.
Kaldı ki Avrupa bile şu anda Rusya'dan gaz ithalatı ile ilgili bir karar almış durumda değil. Bu nedenle hem Türkiye'ye hem de Avrupa'ya nakledilen doğalgazda şu an itibariyle sıkıntı yaşanmıyor.
Batı hattından gaz akışı kesilirse...
Ancak Ukrayna'nın Rusya'ya ödemesi gereken 1.9 milyar dolarlık doğalgaz borcunun vadesi 1 Nisan'da doluyor. Ukrayna Rusya'ya borcunu ödeyememesi durumunda , Gazprom bu ülkeye gaz sevkiyetını kesebilir. Eğer ki Rusya Ukrayna'nın doğalgazını keserse, Türkiye'nin özel sektör aracılığı ile Batı hattından almış olduğu 10 milyar metreküplük doğalgaz akışı durur.
Doğalgaz kullanımının azalacağı yaz döneminde girildiği için, kış sezonuna kadar Türkiye gaz tedarikinde sıkıntı yaşamaz.
Bu zaman dilimi içerisinde Kırım konusunda Rusya ve Batı arasında bir orta yol bulunmaz ise kış sezonuna doğru Rusya, daha önce de yaptığı gibi Batı hattından kesilen gaz sevkiyatını, Mavi Akım boru hattından gelen doğalgazın miktarını artırarak telafi eder.
Öte yandan Avruap Birliği de şu ana kadar Rusya'dan enerji ithalatına yönelik bir engelemeye gideceklerini açıklamadı. Çünkü böyle bir karar hem Rusya'nın hem de Avrupa'nın işine gelmez.
AB, Rusya dışında Norveç, Cezayir ve Katar’dan önemli oranda sıvılşatırılmış doğalgaz ithal ediyor. Eurostat verilerine göre AB’nin Rusya dışında doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 29′nu Norveç, yüzde 14′nü Çezayir, yüzde 9′nu Katar, yüzde 3′nü Nijerya ve yüzde 2′sini Libya’dan temin ediyor.
Baltık ülkeleriyle birlikte Finlandiya, İsveç, Çek Cumhuriyeti ve Bulgaristan doğalgaz ithalatının tamamına yakının Rusya’dan yaparken, Gazprom'a bağımlılık oranı Polonya ve Yunanistan’da yüzde 70, Avusturya ve Macaristan’da yüzde 60, Almanya’da yüzde 40, İtalya’da yüzde 20 ve Fransa’da yüzde 18′e geriliyor.
Yaptırımların sınırlarının genişletilmesi ve doğalgaz ticaretini kapsaması durumunda Rusya ihracat gelirinden olurken, Avrupa boru hatları ile gelen doğalgaz yerine sıvılaştırılmış doğalgaz LNG alımını artırması gerekecek.
Avrupa mevcut koşullarda Rusya yerine Kuzey Denizi, Cezayir ve Katar'dan LNG ithalatına artırmak zorunda kalır. Asya'nın yoğun LNG kullanımı karşısında arz tarafında sıkışma yaşanır ve 11-12 dolar/mmbtu mertebesinde olan LNG fiyatları hızla kısa vadede yüzde 50'ye yakın artış gösterir. Bu da zaten zayıf büyüme gösteren ve deflasyon tehlikesi ile karşı karşıya olan Avrupa Birliğinde enerji maliyetlerinin artmasına yol açar.
Rusya tarafına gelince hükümetten ayrılan ve başkan Putin'in sık sık görüşüp fikir danıştığı eski finans bakanı Aleksey Kudrin'in hesplamalarına göre, Batı'nın yaptırımların kapsamını genişletmesi durumunda önümüzdeki üç aylık dönemin faturası 50 milyar doları olur.
Mustafa Salih
msalih@bloomberght.com