Türkiye Doğalgaz Meclisi tarafından hazırlanan raporda, 2018'e kadar kış dönemleri için soğuk günlerde doğalgaz arz talep dengesi problemi yaşanmaya devam edeceği belirtilerek, depolama, LNG temini, şebekede bakım-onarım ve yeni boru hattı yatırımı konularında gerekli önlemlerin alınması gerektiği belirtildi.
Türkiye Doğalgaz Meclisi, kış dönemlerinde aynı anda çok soğuk günlere maruz kalınması halinde karşılaşılacak muhtemel durum ve etkilerinin hafifletilmesi amacıyla alınması gerekli tedbirlere ilişkin rapor hazırladı.
Raporda, puant tüketimleri normal şartlarda ocak ayında olmasına rağmen 10 Aralık 2013'te Türkiye genelinde özellikle İstanbul ve Ankara'da çok soğuk hava şartlarının aynı günde yaşanması nedeniyle 197 milyon metreküple en yüksek doğal gaz tüketimine ulaşıldığı belirtildi. Evsel tüketimin bu bir haftalık sürede yaklaşık yüzde 100 arttığı, özellikle İstanbul'daki 9-10 derecelik sıcaklık düşüşünün tüm tüketimi 2 kat yükseltiğine işaret edilen raporda, bu durumun arz talep dengesinin yönetimi açısından dikkate alınması gerekli en önemli unsur olduğu vurgulandı.
Geçmiş yıllara ait veriler incelendiğinde, ülke genelinde çok soğuk günlerin aynı zaman diliminde yaşamasının pek rastlanılan bir durum olmadığına değinilen raporda, ancak geçtiğimiz aralık ayında bir haftayı geçen bir süre boyunca benzeri durumun yaşanmış olmasının, artık bu gibi ihtimallerin de dikkate alınması gerektiğini gösterdiği ifade edildi.
Raporda, ithalat giriş noktalarından kontrat değerlerine uygun gaz girişinin olduğu, kompresör istasyonları, LNG Terminalleri ve Depolama Tesisleri gibi kritik tesislerde arıza oluşmadığını varsayan "iyimser senaryodan" hareket edilerek geleceğe dair tespit, tedbir ve öneriler değerlendirildi.
Rapora göre, Türkiye'nin doğal gaz arz imkanları, mevcut tedarik kontratları ve şebeke alt yapı imkanları ile beraber düşünüldüğünde, doğal gaz arz problemi önümüzdeki 5 yıllık süreç için en çok soğuk kış günlerinde yaşanacak.
En yakın süreçte devreye girmesi öngörülen arz kaynağı ise BOTAŞ'ın Tuzgölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesisi. Tesisin ilk fazının 2016-2017 döneminde devreye girmesiyle kış döneminde günlük ilave 20 milyon metreküp gaz arzı sağlanabilecek. TPAO tarafından Silivri Yeraltı Depolama tesisi için yatırımı planlanan kapasite geliştirme projesi günlük geri üretimin 75 milyon metreküpe ve depolama hacminin de 4,3 milyar metreküpe yükseltilmesini hedefleniyor. 2018 yılında tamamlanması hedeflenen projenin realize olması durumunda, çok soğuk kış günlerinde yaşanan arz talep dengesizliği problemi giderilmiş olacak.
Anılan depolama yatırımları dışında, henüz yeni bir LNG Terminali için fiili yatırım sürecinin de başlamamış olmasından dolayı, kontrata bağlanmış fiili yeni arz girişi için 2018 yılı yaz döneminden itibaren Azeri gazının ikinci faz üretiminden Türkiye'ye yıllık 6 milyar metreküplük yeni bağlantı öngörülüyor.
Önümüzdeki 4 yıllık süreçte soğuk kış günlerinde doğal gaz yakıtlı elektrik üretim santrallerin ihtiyaç duyulan kapasitesinin oransal olarak yeteri düzeyde düşürülemeyeceği, tersine artabileceği kuvvetli bir ihtimal olarak görülüyor.
- Öneriler -
Tüm bu koşullar dikkate alındığında 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yılları kış dönemleri için soğuk günlerde doğal gaz arz talep dengesi problemi yaşanmaya devam edeceği vurgulanan raporda, alınması gerekli tedbirlere dair öneriler şöyle sıralandı:
- Kış dönemlerinden önce TPAO yeraltı deposunun tamamen doldurulması sağlanmalı, LNG terminallerinin tam kapasite çalışması için gerekli hazırlıklar yapılmalı, gerekli kargo bağlantıları gerçekleştirilmeli.
- Doğal gaz iletim şebekesinde kritik bakım-onarım çalışmaları tamamlanmalı, arıza halinde gecikmeye mahal vermemek için yedek parçalar hazır tutulmalı.
- Elektrik sektöründeki kömür yakıtlı elektrik santralleri ve havai iletim hatlarının emre amade tutulabilmeleri için bakım-onarım ihtiyaçları giderilmeli, arızalar ve/veya modifikasyon gereksinimleri nedeniyle atıl durumda olan kömür santralleri emre amade konuma getirilmeli.
- TPAO ve BOTAŞ'ın yeraltı doğal gaz depolama yatırımları sonrasında en az 60 - 70 milyon metreküp artacağı öngörülen günlük arz miktarını karşılayacak şekilde taşıma kapasitesini geliştirmeye yönelik boru hattı, kompresör vb. şebeke yatırımlarına bir an önce başlanılmalı.
- Doğal gazın daha verimli ve tasarruflu kullanımına yönelik bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmeli.