Düşen petrol fiyatları üretici ülkeler için kurtarma ihtimalini artırıyor
Bu hafta, IMF ve Dünya Bankası ekiplerinin Azerbaycan'a ayak basmasıyla, petrole bağımlı gelişmekte olan ekonomiler için acil kurtarma planı olasılığı gündeme geldi
Financial Times haberine göre, Oxford Economics, bu hafta müşterilerine gönderdiği bir notta, "Petrol üreticileri ve onların kreditörleri için bunlar kötü zamanlar" dedi.
Sadece petrol de değil. Çin'in yeraltı kaynaklarına aç ekonomisi yavaşlarken emtia fiyatları dünya genelinde düştü. Oxford Economics, notunda, "büyük çaplı kredi notu indirimleri ve emtia üreticisi ülkelerde kötü performansın devamını" beklediği uyarısında bulundu.
Eğer Azerbaycan, IMF ve Dünya Bankası'ndan beklenildiği gibi yardım alacak ilk ülkeyse analistlerin sorduğu soru sıranın bundan sonra kime geleceği olacak.
Nijerya
IMF Başkanı Christine Lagarde yeni yılın ilk ziyaretini Nijerya'ya gerçekleştirmesi, yerel medyada beklenmedik bir tartışmayı tetikledi. Lagarde Nijerya'da IMF kurtarma planını tartışmak üzere mi bulunuyordu?
Afrika'nın en büyük ekonomisi ve en büyük petrol üreticisi Nijerya'nın petrol fiyatlarındaki düşüş ve bütçede bir önceki hükümetin yarattığı tahribat nedeniyle derinleşen bir krizin içerisinde olduğuna şüphe yok.
Petrol gelirleri Nijerya'nın döviz gelirlerinin yüzde 90'ından fazlasını oluşturuyor. Mevcut bütçe petrolün varil fiyatının 38 dolar olacağına dayanıyor.
Hükümet ve Lagarde iddiaları reddetti. Lagarde, Başkan Buhariyle görüşmesinin ardından gazetecilere, "Başkan ve ekibinin gösterdiği kararlılık ve direnç göz önüne alınınca, herhangi bir IMF programına ihtiyaç duyulacağını sanmıyorum" dedi.
Buhari'nin yeni göreve gelen hükümeti IMF kurtarma planından kaçınmakta kararlı. Maliye Bakanı Adeosun, ülkenin bir krediye ihtiyacı olmadığını ve bunun değerlendirme dahilinde olmadığını söyledi. Adeosun, "İç işlerimiz hakkında kendi çalışmalarımızı yapıcaz ve kendi şartlarımıza göre ayarlıycaz." dedi.
Ancak, acil durum planlaması devam ediyor bile. Kıdemli bir diplomata göre, hükümet ve Dünya Bankası 2 ila 3 milyar dolarlık bir bütçe yardımı için görüşmelere başladı.
Ekvador
Ekvador'un sol görüşlü Başkanı Rafael Correa Aralık'ta vadesi gelen bir tahvil ödemesini gerçekleştirdiğinde bu tarihi bir andı. Ekvador 183 yıl önce ilk kez bir tahvil ödemesinde temerrüde düştüğünden bu yana ülke ilk kez yabancı bir borç ödemesi yaptı.
Bu hamle yatırımcı güvenini güçlendirdi. Ancak, Correa'nın dediği gibi ödeme "petrol gelirlerinin sıfır olduğu bir yıla denk geldi". O günden bu yana işler kötüleşti. Ekvador, analistlerin bu yıl IMF programına tabi olabilecek ülke tahminlerinde en çok telaffuz edilen ülkeler arasında bulunuyor. Sebebi çok basit. IMF yetkililerinin Ekim'de bir raporda yazdıkları gibi, Ekvador sadece petrol gelirlerine bağımlı değil, ayrıca oldukça dolarize olmuş bir ekonomiye sahip. Bu da demek oluyor ki, ABD'deki toparlanmaya bağlı olarak doların güçlenmesiyle ülkenin ihracat rekabeti git gite eriyor.
Venezuela
Önümüzdeki dönemde bir kurtarma planı olasılığını gözlemleyenler için Venezuela en zor politik bilmeceyi oluşturuyor.
Eski güçlü lider Hugo Chávez, IMF ve Dünya Bankası gibi batı kurumlarıyla ve emperyalizmiyle sosyalist mücadeleye dayalı bir düzen inşa etti. Takipçisi Nicolás Maduro da aynı düzeni sürdürdü.
Çin'den gelen krediler, düşen petrol fiyatlarının bıraktığı boşluğu doldurmakta yardımcı oldu. Ancak, ekonomi hala sıkıntıda ve borçların geri ödenememesi ihtimali beliriyor. Bazıları, Venezuela'nın bu süreç sonunda IMF'ye dönmekten başka seçeneği kalmayacağını düşünüyor. Ancak, IMF 2004'ten bu yana Venezuela ekonomisini gözden geçirmedi.
Eski bir Planlama Bakanı olan Hausmann, "IMF programı olmazsa, Venezuela, herhangi bir ülkede herhangi bir zamanda gördüğünüz en büyük ekonomik daralmayı yaşayabilir. Venezuela bir felaket" dedi.
Rusya ve Kazakistan
Dağılan Sovyetler Birliğinin en büyük iki petrol üreticisi Rusya ve Kazakistan düşen petrol fiyatlarından büyük darbe yedi. Ama, analistlere göre her iki ülke de kısa vadede kendilerini koruyacak önemli unsurlara sahip.
Ancak, petrol fiyatları düşük kalmaya devam ederse her iki ülkede bu durumdan rahatsız olabilir. Rusya yaklaşık 18 ay boyunca bütçe açığını kapatmak için tasarlanmış kötü günler için saklanan fonları tüketebilir. Ayrıca, Batı'nın uyguladığı yaptırımlar sebebiyle Rusya'nın dış kaynaklara ulaşımı kısıtlı.
Hem Rusya hem Kazakistan'da para birimindeki düşüş, devletin bankacılık sektörü ve dolar cinsinden borcu yüksek diğer büyük şirketlere desteğini artırmak için devreye girebileceği anlamına geliyor. Oysa, genelde bir çok Rus petrol üreticisi mevcut fiyatlarda hala karlıyken, Kazak üreticiler büyük baskı altında bulunuyor. Devlet petrol şirketinin borsaya kote olan iştiraki KazMunaiGas Exploration Production, ana üretim ünitesinin başa baş noktasının 65 dolar olduğunu söylüyor.
Brezilya
Bu yıl boyunca sürmesi beklenen derin resesyon, yolsuzluk skandalı üzerine politik kriz ve 2015'te dolar karşısında değerinin üçte birini kaybeden para birimiyle Brezilya bir dizi yıldırıcı zorluklarla karşı karşıya bulunuyor.