Cari işlemler açığının ağustosta beklentilerin üzerinde gelmesinde, turizmdeki gelişmelerin yön verdiği hizmetler dengesindeki düşüş etkili olurken, Rusya ile ilişkilerdeki iyileşme ve bu paralelde turizm gelirlerindeki artış beklentisinin gelecekte cari açığa pozitif yansıması öngörülüyor.

AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlediği bilgiye göre, cariişlemler hesabı, ağustosta 1,5 milyar dolarlık piyasa beklentilerinin üzerinde gelerek 1 milyar 776 milyon dolar açık verdi. Böylece yıllıklandırılmış cari açık 31 milyar dolara çıkarken, cari açığı doğrudan ve portföy yatırımlarındaki gerileme ile turizm gelirlerindeki düşüşün artırdığı, dış ticaret dengesindeki iyileşmenin ise bu artışı sınırladığı görüldü.

Dış ticaret dengesi kapsamında hesaplanan toplam mal ihracatı 12,4 milyar dolar, toplam mal ithalatı ise 16 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu rakamlar, bir önceki aya kıyasla sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 13 artışa işaret etti. Toplam mal ihracatı ağustosta bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5, toplam mal ithalatı da yüzde 3 arttı. Böylece dış ticaret açığı ağustosta 3,5 milyar dolara gerilemiş oldu.

Hizmetler dengesi, geçen yılın 8 ayında 16 milyar 36 milyon dolar, bu yılın aynı döneminde ise 9 milyar 31 milyon dolar fazla verdi. Bu da hizmetler dengesindeki fazlanın bir yıllık süreçte yüzde 43,7 azaldığını ortaya koydu. Buna karşın hizmetler dengesinin ağustosta bir önceki aya kıyasla yüzde 56 artarak 2 milyar 547 milyon dolar fazlaya ulaşması da dikkati çeken bir diğer ayrıntı oldu.

- Turizm gelirlerindeki düşüşün etkisi

Verilere göre, birincil gelir dengesi ağustosta 848 milyon dolarla bir önceki yılın aynı dönemine göre 341 milyon dolar daha fazla açık verdi. İkincil gelirlerin de cari dengeyi geçen yıla kıyasla daha az desteklemesi dikkati çekti.

Söz konusu göstergeler, dış ticaret dengesindeki toparlanmaya rağmen geçen yılın ağustos ayında 256 milyon dolar fazla veren cari dengede Ağustos 2016'da gözlenen bozulmada, net turizm gelirlerindeki düşüş kapsamında hizmetler dengesindeki gerileme ile birincil gelir dengesindeki açığın artmasının belirleyici olduğunu ortaya koydu.

Uzmanlar, Rusya ile ikili ilişkilerin düzelmesinin turizm gelirlerini artıracağını ve halihazırda 45-55 dolar bandında seyreden petrol fiyatlarının enerji giderlerini pozitif etkilemeye devam edeceğini belirtirken, başta taksit sınırlaması olmak üzerinde hükümet tarafından alınan önlemlerin cari açık üzerinde sınırlayıcı etkisi olduğuna işaret etti.

Düşük TL'nin dış ticaret dengesine katkı sağlayacağını ve bu kalemdeki iyileşmenin sürebileceğini öngören uzmanlar, tüm bu gelişmelerin, aynı zamanda büyümeyi de pozitif etkileyen faktörler olduğunu vurguladı.

Bu arada, Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, 2015'in ağustos ayında Türkiye'ye gelen Rus turist sayısı 638 bin 469 olurken, rakam bu yılın aynı döneminde 104 bin 549'a geriledi. Bu da Türkiye'yi ziyaret eden Rus turist sayısında bir yıllık süreçte yüzde 83,6 azalış yaşandığını ortaya koydu.

- "Dış ticaret açığındaki iyileşme, cari açıktaki kötüleşmeyi sınırladı"

AA Finans Analisti Haluk Bürümcekçi, hizmetler ile birincil gelir dengesi kalemlerinin cari açıkta ağustos ayında gözlenen kötüleşmede ana etken olduğunu, dış ticaret açığındaki iyileşmenin ise bu kötüleşmeyi sınırladığını söyledi.

Hizmetler dengesi içinde turizm gelirlerinin geçen yıla göre yüzde 35,7 azaldığını belirten Bürümcekçi, yıllık bazda bavul ticaretinin Rusya krizi nedeniyle yüzde 31,3 ve taşımacılık gelirlerinin de yüzde 39,9 gerilediğini bildirdi.

Bürümcekçi, yakın dönem cari açığın seyri açısından enerji ithalatının düşük gelmesinin olumlu bir sinyal olduğunu ifade ederek, "AB pazarına ihracatın baz etkisiyle 2016'da artışa geçtiği ve İran'a uygulanan yaptırımların kalkmasıyla bu pazarda hareketlenmenin söz konusu olduğu görülmektedir. Ayrıca, büyümede gözlenen yavaşlamanın üçüncü çeyrekte daha derinleştiğine dair işaretler cari açığın hızlı büyümesine engel olacaktır. Bu doğrultuda, 2016'da önceki yıldan daha yüksek, 34 milyar dolar cari açıkverileceğini öngörmekteyiz." diye konuştu.

- "Sermaye ve finans hesaplarında 28,5 milyar dolarlık giriş var"

T-Bank Başekonomisti Dr. Veyis Fertekligil de ocak-ağustos 2016'ya ilişkin analitik ödemeler dengesi tablosu incelendiğinde, cari dengede 23,5 milyar dolar açık verilirken, sermaye ve finans hesaplarında 28,5 milyar dolarlık giriş olduğunu söyledi.

Fertekligil, Merkez Bankası rezervlerinde ise ağustos ayında kaydedilen 3,7 milyar dolarlık girişin etkisiyle 10,5 milyar dolarlık artış yaşandığını ifade ederek, şunları kaydetti:

"Ağustos ayında dış ticaret açığındaki gerilemenin devam etmesine karşın özellikle turizm ve diğer gelirlerdeki düşüşün etkisiyle geçen yılın aynı ayında fazla veren cari işlemler dengesinin açık verdiğini görüyoruz. Turizm gelirlerindeki düşüşün de sürdüğünü dikkat aldığımızda aylık cari açığın artış eğiliminin devam etmesini bekleyebiliriz. Petrol fiyatlarındaki düşüşün baz etkisinin azalmakta olduğunu ve ithalatta da önümüzdeki aylarda düşüş eğiliminin sınırlı olacağını gözününe aldığımızda kümülatif açıkta da yükselme yıl sonuna kadar devam edebilir."

AA