Karekod ve hukuki düzenlemeler çeke itibar kazandırdı
Karekod uygulaması ve son dönemde yapılan hukuki düzenlemeler karşılıksız çek sayısını azaltırken, çeke de itibar kazandırıyor
AA muhabirinin Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerinden derlediği bilgiye göre bu yılın ilk yarısında 376,4 milyar TL tutarında 10,2 milyon adet çek keşide edildi. Geçen yılın ilk yarısında ise 10,8 milyon adetlik 344,5 milyar TL tutarında çek düzenlendi.
Ocak-haziran döneminde karşılıksız işlemi yapılan çek adedi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 34,8 azalarak 385,8 bin adetten 251,4 bine geriledi. Çek tutarı da yüzde 30,7 düşüşle 13,3 milyar TL'den 9,2 milyar TL'ye düştü.
Kredi Kayıt Bürosu (KKB) Genel Müdürü Kasım Akdeniz, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı değerlendirmede çekin, ticaretin etkin ve güvenli yürütülmesi açısından oldukça önemli bir ödeme ve kredilendirme aracı olduğunu belirtti.
Geçen yıl 706 milyar TL'lik 21,2 milyon adet çekin bankalara ibraz edildiğini ifade eden Akdeniz, bu yılın ilk 6 ayına bakıldığında toplam tutarı 376,4 milyar TL olan 10,2 milyon adet çekin tahsilat için bankalara ibraz ediliğini söyledi.
Akdeniz, karşılıksız çek keşide edenlerin yüzde 80'inin geçmişte de karşılıksız çek keşide eden kişilerden oluştuğunun bilinen bir gerçek olduğunu dile getirdi.
Çek keşidecilerinin geçmiş çek ödeme performanslarının lehdar ve cirantalarca kontrol edilebilmesi halinde sorunun çok ciddi oranda çözüleceğini bildiklerini anlatan Akdeniz, şöyle devam etti:
"Çek ile yapılan sahtekarlığın önüne geçilmesi noktasında KKB olarak harekete geçtik ve geliştirmiş olduğumuz Karekodlu Çek Sistemi ile bu sürece dur diyerek ülke ekonomisi için önemli bir adım attık. Bu sistem kanalıyla sunduğumuz Karekodlu Çek Raporu sayesinde alınan bir çekin bankanın kayıtlarında mevcut olup olmadığı bilgisinden, keşidecinin son 5 yılda düzenlediği çeklerin ödenip ödenmediğine, ilk çekin ve son çekin ne zaman düzenlendiğine, düzenlenen çeklerin ortalama tutarı gibi çek keşidecisinin çek ödeme geçmişini ve güvenilirliğini ortaya koyan pek çok veriyi saniyeler içinde ulaşılabilir hale getirdik."
"Karekodlu çekin kullanımının yaygınlaşması karşılıksız çek oranını düşürüyor"
Kasım Akdeniz, ocak ayında karekodlu çek kullanımının da zorunlu hale gelmesiyle 2016 yılında yüzde 3,7 olan karşılıksız çek oranının, 2017 yılında yüzde 2,5'e düştüğünü ifade etti.
Bunun da karşılıksız çek oranın 2008 yılından bu yana en düşük orana ulaştığı anlamına geldiğini söyleyen Akdeniz, "2017 yılı ocak ayından bu yana karşılıksız çek oranlarında bir düşüş olması sevindirici olmakla birlikte, arkası yazılan çeklerin sonradan ödenme oranlarındaki düşüş de oldukça dikkati çekiyor." dedi.
Akdeniz, arkası yazılan çeklerin ilk altı ay içerisinde sonradan ödenme oranının 2012 yılında yüzde 44 iken 2016 yılında yüzde 24 olarak gerçekleştiğini belirtti.
Arkası yazılan bir çekin sonradan ödenme olasılığının son 5 yıl içerisinde neredeyse yüzde 50 azaldığına işaret eden Akdeniz, bu durumun karşılıksız bir çeke maruz kalmanın yaratacağı riski daha da artırdığını dile getirdi.
"Karşılıksız çek sayısı daha da azalacak"
Bilişim ve Kıymetli Evrak Hukuku Uzmanı Avukat Şaban Kara da "6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile 5491 sayılı Çek Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) çeke ilişkin bazı hükümlerinde değişiklikler yapıldığını belirtti.
Kara, "Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi" uygulamasının da bu amaca hizmet etmek için getirilen bir uygulama olduğunu belirtti.
Bu konuda TTK'da paralel bir değişiklik yapıldığı bilgisini veren Kara, karekodlu çek sisteminin, çek üzerindeki karekod vasıtasıyla çek yaprağı ve keşidecinin çek ödeme geçmişi hakkında detaylı bir rapor alabilme olanağı sağladığını anlattı.
Avukat Kara, bu sistemin sağlıklı çalışması için düzenleyen yanında çeki alan lehdar/hamillerin de çeke ilişkin verilerini sisteme kaydetmesinin oldukça önem taşıdığını kaydetti.
2017 yılında tüm çeklerin bu sistem kapsamında karekodlu olarak basıldığından, bundan böyle çek düzenleyenlerin ticari gelecekleri, itibarları, güvenilirlikleri adına düzenleyecekleri çeklerin karşılıksız çıkmaması için önceki dönemden daha fazla özen göstermeleri gerektiğini anlatan Kara, "Bu konuda elde edilen verilere bakıldığında yasal düzenlemenin amaca hizmet ettiği söylenebilir. Önümüzdeki dönemde karşılıksız çek keşidesi sebebiyle mahkemelerce verilecek cezalar dikkate alındığında ve bu karekod sistemi tüm unsurları ile işlediğinde karşılıksız çek sayısı daha da azalacaktır." diye konuştu.
AA