EBRD Türkiye Direktörü Arvid Tuerkner Bloomberg HT'deki Üst Düzey programında Arzu Maliki'ye konuk oldu. Tuerkner 2019'un ilk yarısının zorlu olacağını, fakat ikinci yarısı için olumlu olduklarını bildirdi.
2018 hem özel sektör için nasıldı, hem de Türkiye ekonomisi için nasıl geçti?
Tuerkner: 2018 EBRD olarak bizim için önemli bir yıldı; yılın başında Türkiye ülke olarak EBRD'ye bağışta bulundu. Türkiye ilk defa ulusal finansal kuruluşlardan birine bağışta bulundu ve bu şekilde projelerimizi destekliyoruz. Ayrıca bir ortaklığımız var Kredi Garanti Fonu altında, burada da desteklediğimiz şey "İş Hayatında Kadınlar" Programı ve Türkiye'nin "Ulusal Enerji Etkinliği Aksiyon Planı"nı kabul etmesi..Bunda da bizim katkılarımız çok fazla Türkiye için de enerji verimliliği çok önemli biliyorsunuz..
Ancak ekonomiyi genel olarak değerlendirecek olursak, 2018 Türkiye için çok türbülanslı bir yıl oldu; ilk yarıda güçlü bir büyüme gerçekleşti ve bu teşviklerle de desteklendi, tüketim de çok güçlüydü. 3. çeyrekte ise işler biraz değişti; büyüme % 1.6 geldi ve beklentiler önümüzdeki çeyreklerde de daralma olacağı yönde. Teknik bir resesyondan da bahsedebiliriz. Umut ediyorum ki 2019'un ikinci yarısında bu durum değişir. Ancak 2019 yılı için de zor bir yıl olacak diyebiliriz.
Bu yıl öncelikle Türk Lirasında ciddi bir değer kaybı gördük. Bu durum Mayıs ayında başladı ve Ağustos, değer kaybının çok yaşandığı bir ay oldu. Tabi bu büyük bir enflasyona da sebep oldu, TCMB'den Nisan'dan beri faiz artırımları geldi ve Eylül ayında en yüksek artırım gerşekleşti..Bu hem ekonomi, hem de şirketler için de şok anlamına geliyordu. Şimdi TL ile kısa vadede borçlanmak mümkün, bu da şirketler için sorun yaratıyor. Tabii ki faiz oranlarının da yüksek olması sorun yaratıyor. Ve şu anda bir likidite sorunu da yaşanıyor, bu da hem Türkiye ekonomisi hem de şirketler için zorluk yaratıyor. Bizim 2018 için büyüme beklentimiz 3-3.5'lik bir büyüme.
Önümüzdeki yılı düşünürsek, yılın ilk yarısı zor geçecek. Umuyoruz ki ikinci yarıda biraz toparlanma olur, bütün 2019 yılı için büyüme tahminimiz yüzde 1.
Bu sene performans açısından hangi sektörler öne çıktı? En çok nerelerde sıkıntı yaşandı?
Tuerkner: 2018'de aslında yatırım açısından iyi bir yıl geçirdik. Hacmimiz 1 milyar dolar civarındaydı; ve bu zorlu zaman için önemli bir tutar..
Bu yıl özellikle yenilenebilir enerjiye çok büyük yatırımlar yaptık, mesela Akfen'in 9 güneş enerjisi santrali vardı ve 100 milyon dolardan fazla finansman geldi EBRD'den..
Bu yıl özellikle Leasing şirketleriyle çalıştık ve bankaların iştirakleri olarak bu finansman özellikle Kobi'lere gitti.
Bahsetmek istediğim başka bir konu ise özelleştirmeler..Biz hidroenerji santralinin özelleştirilmesinde katkı sağladık Koç Holding tarafından. Biliyorsunuz her zaman biz özelleştirmenin yanında duruyoruz.
Sermaye Piyasalarına değinebiliriz bugünlerde..Daha fazla Lira finansmanı yapmaya çalışıyoruz. Lira'daki oynaklığı düşünürsek, TL finansmanı hala talep görüyor ve zaten finansmanımızın çoğu da Türk Lira'sından geliyor şu an..Bunlar tahviller olabilir, şirketler Türk tahvili alabiliyor ve EBRD olarak tahville farklı yatırımları teşvik ediyoruz.
Bu sene hangi sektörde daha fazla daralma oldu?
Tuerkner: İnşaat sektörü bunlardan bir tanesi, dayanıklı tüketici mallarına olan talebinde azaldığını söyleyebilirim. Bu şirketler de şimdi ihracata odaklanmış durumda. Zaten 2019'da görmek istediğim önemli şeylerden biri de bu; Türk ekonomisinin ihracatla desteklenmesi ve daha fazla ihracat yapılması..
2019'daki yatırım ajandanız nasıl?
Tuerkner: Öncelikle biz taleple hareket ediyoruz, ihracatın finansmanı oldukça talep görüyor, ihracat için üretenleri destekliyoruz. Enerji dağıtımında da önemli şeyler yapabiliriz. Kamu-Özel Ortaklığı'nı alıp, faklı birkaç sektöre daha uyarlamak istiyoruz, özellikle belediyelerin bazı yatırımlarında kullanılabileceğini düşünüyorum.
Global'de direk yabancı yatırımlardan bahsedersek, Türkiye'yi gelişen piyasalar içinde nasıl konumlandırırsınız?
Tuerkner: Genel anlamda gelişen piyasalarda likidite sıkışıklığından bahsedebiliriz. Geçmişteki sorunlar yabancı yatırımcıların daha ihtiyatlı davranmasına sebep oldu. Ama yabancı yatırımcılar bu zor zamanlarda da yatırımlar yapmaya devam ediyor, Bankalara baktığımız zaman fon ihtiyaçları var, Türkiye'nin ihtiyacının çoğu kısa vadeli parayla karşılanıyor, biz EBRD olarak Türkiye'ye daha uzun vadeli yabancı yatırımlar çekilmesini sağlarsak çok mutlu olacağız.
"1 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM YAPTIK"
2019'da Türkiye için yatırım bütçeniz nedir?
Tuerkner: Tabi tahminde bulunmak çok zor, biz talebe göre hareket ediyoruz. Sermaye piyasalarının gelişimine çok dikkat ediyoruz. Türkiye'ye yatırım yapmayı seviyoruz, bu yıl 1 milyar dolardı, önümüzdeki yıl da bu şekilde devam edebiliriz diye umuyorum..
2019'da özel sektörü etkileyebilecek önemli riskler neler?
Tuerkner: Dediğim gibi bu yıl TL'de çok oynaklık gördük, bu oynaklık henüz bitmemiş olabilir. Türkiye'nin doğru politikaları uygulaması çok önemli ve güvenilirliği devam ettirmesi çok önemli.
Hali hazırda hedge'lenmemiş şirketler ve Döviz borcu olan şirketlerde de yapısal değişiklikler olması gerekiyor bilançoları daha sağlıklı hale getirmek için...Türkiye'nin daha derin bir sermaye piyasasına ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Bunun için de enflasyonu aşağı çekmemiz gerekiyor..2019'un ilk yarısı zorlu olacak fakat ikinci yarı iyi gelişmeler bekliyoruz..