(A.A) - Konya Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Birol Akgün, Türkiye'deki toplam un üretim kapasitesinin tahminen 32,5 milyon ton olduğunu, fiili üretimin ise yaklaşık 14,5 milyon tonu bulduğunu, mevcut üretim kapasitesinin, Türkiye'deki toplam un tüketiminin yaklaşık 3 katı olduğunu belirterek, ''Türkiye'nin mevcut un üretim kapasitesi, tüm dünyada 11 milyon ton olan un ticaretini karşılayabileceği gibi, 7,5 milyon tonluk kapasite fazlası da yaratmaktadır'' dedi.
Buğday ve un üretiminin aynı zamanda iktisadi bir faaliyet alanı olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Akgün, ''Yıllık un ihracatımız 600 milyon dolara ulaşmıştır. Un sektörünün stratejik önemi, kriz anlarında daha iyi anlaşılır. 2007 krizi ve 2008 küresel ekonomik krizi gıda sektörünün önemini ortaya koymuştur'' diye konuştu.
-DÜNYADA UN SANAYİNİN DURUMU-
Dünyada un piyasasının yaklaşık hacminin 11 milyon ton civarında olduğunu söyleyen Prof. Dr. Akgün, belli başlı un ihracatçısı ülkeler arasında Kazakistan, Türkiye, AB, Arjantin ve Rusya'nın yer aldığını belirtti.
Türkiye'nin 2005 yılında dünya un ihracatında birinci olduğunu anımsatan Prof. Dr. Akgün, şöyle devam etti:
''Son birkaç yılda ise Kazakistan ilk sırada yer almaktadır. Un sanayisindeki teknolojik gelişmeler, un üretim kapasitesini hızla artırmıştır. Bugün bütün dünyada un sektörünün giderek konsolide olduğu ve daha az sayıda üreticinin piyasadaki üretimi kontrol ettiği gözlenmektedir. Uluslararası piyasalarda da bazı çok uluslu şirketlerin payı giderek artmaktadır. Un piyasalarında hem ülke içi hem de uluslararası çok ciddi ve yıkıcı bir rekabet yaşanmaktadır. Küresel rekabet koşulları ise firmaları ayakta kalabilmek için birleşmeye zorlamaktadır. Un sektöründe fabrika üretim kapasiteleri giderek genişlemekte, buna karşın üretici sayısı giderek azalmaktadır.''
-TÜRKİYE'NİN UN ÜRETİM KAPASİTESİ-
Türkiye'deki toplam un üretim kapasitesinin tahminen 32,5 milyon ton olduğunu açıklayan Prof. Dr. Akgün, ''Fiili üretim ise yaklaşık 14,5 milyon tondur. Mevcut üretim kapasitesi, Türkiye'deki toplam un tüketiminin 3 katıdır. Ayrıca Türkiye'nin mevcut un üretim kapasitesi, tüm dünyada 11 milyon ton olan un ticaretini karşılayabileceği gibi, 7,5 milyon tonluk kapasite fazlası da yaratmaktadır'' şeklinde konuştu.
En önemli sorunların başında un sanayicilerinin yeterli miktarda ve kalitede hammadde tedariki, un sektöründeki kapasite fazlasının meydana getirdiği sorunlar olduğuna değinen Prof. Dr. Akgün, şu ifadelere yer verdi:
''Sektörümüz bunları açık yüreklilikle tartışmalıdır. Öncelikle, ABD ve Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Türkiye'deki un sanayisi sektöründe faaliyet gösteren firma sayısı oldukça yüksektir. Bu nedenle, pek çok fabrika düşük kapasiteyle çalışmak zorunda kalmaktadır. Kapasite kullanım oranları ABD'de yüzde 90'lardadır. İngiltere'de yüzde 100'e yaklaşmaktadır. Dünya ortalaması ise yüzde 65'lerdedir. Türkiye'de ise bu oran yüzde 45'leri ancak bulmaktadır. Ekonomik bir faaliyet ve işletmecilik mantığı açısından Türk un sanayisinin mevcut yapısı rasyonel ve rantabil görünmemektedir. Üstelik ülkemizde un sanayisinin önünü açacak belirli bir politika oluşturulmamışken, yeni yatırımlara girişilmesi sektör açısından önemli riskler de doğurmaktadır.''
-''ÜRETİCİLER KALİTEDEN ÖDÜN VERMEK ZORUNDA KALIYOR''-
Öncelikte unculuk sektöründeki firmaların çoğunun küçük ve orta ölçekli işletmeler olması ve düşük kapasite ile çalışmalarının ölçek ekonomisinin getireceği avantajlardan faydalanmasını engellediği öngörüsünde bulunan Prof. Dr. Akgün, ''Artan rekabetten dolayı üretici kar marjları giderek düşmektedir.İşçilik, enerji fiyatları ile ulaştırma ve pazarlama maliyetleri giderek artmaktadır. Kalifiye eleman teminindeki sıkıntılardan dolayı firmalar hijyen kurallarını ve kalite standartlarını yeterince uyulamamaktadırlar. Sonuç olarak, düşen kar oranları ve artan maliyetler un sanayicilerini birbirleriyle haksız rekabete zorlamaktadır. Üreticiler ayakta kalabilmek ve günü kurtarmak adına iç ve dış piyasalara maliyetinin altında un satarak veya başkalarının pazarlarına girmek suretiyle birbirlerine karşı haksız rekabete başvurmakta ya da kaliteden ödün vermek zorunda kalmaktadırlar. ABD ve AB ülkeleri buğday alımlarında protein temelli sınıflama ve satın alım politikası izlerken, bizde ise TMO ve pek çok Borsada alım satımlar geleneksel yöntemlere göre (buğdayın cinsi, rengi, sertliği gibi) yapılmaktadır. TMO'nun protein temelli alıma başlaması için gerekli olan teknik kapasite çalışmaları da bir an önce tamamlanmalıdır.''
-''TÜRKİYE'NİN 11 MİLYON TONLUK DÜNYA UN TİCARETİNDEKİ YERİ YAKLAŞIK 1.8 MİLYON TON''-
Prof. Dr. Akgün, ''Firmalar olarak bireysel çıkarlar değil, sektör olarak ortak çıkarlar düşünmelidir. İşbirliği, bilgi paylaşımı ve dayanışmaya önem vermeliyiz. İhracat imkanlarını araştırmalıyız. Dış piyasaların açılması, içerdeki haksız rekabeti de önleyecektir. Bu konuda hükümet ile de birlikte çalışarak Türk un sanayicilerinin dış pazarlardaki payını artıracak yeni stratejiler geliştirilmelidir. Türkiye'nin 11 milyon tonluk dünya un ticaretindeki yeri yaklaşık 1.8 milyon tondur" diye konuştu.