Türkiye'de en fazla vergi mal ve hizmet için ödeniyor. Adil vergilemenin en temel göstergelerinden olan gelir ve kazanç üzerindeki vergi yükü, ülkemizde bazı gelişmiş ülkelerin altıda biri seviyesinde bulunuyor.
AA muhabirinin Maliye Bakanlığının Ekonomik Veriler Raporundan derlediği bilgilere göre, Türkiye OECD'de 33 ülke arasında vergi yükü açısından sondan 4'üncü sırada yer alıyor. Danimarka'da yüzde 48, İsveç'te yüzde 46,2, İtalya'da yüzde 43,4, Fransa'da yüzde 41,8, Almanya'da yüzde 36,8, İngiltere'de yüzde 34,2, Yunanistan'da yüzde 29,3, Japonya'da yüzde 26,5 olan vergi yükünde, OECD ortalaması da yüzde 34,7 şeklinde hesaplanıyor.
Türkiye, vergi yükünde sadece yüzde 24'lük orana sahip ABD, yüzde 18,1'lik oranı olan Şili ve yüzde 16,9'luk oranı olan Meksika'yı geride bırakıyor.
Ancak Türkiye'de vergi yükü bakımından oranda değil, yükün dağılımında büyük sorun yaşanıyor. ''Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınması'' temel ilkesi, Türkiye'de kayıt dışılık, yüksek vergi kaçağı ve diğer nedenlerle yeterince uygulanamıyor. Maliye Bakanlığı da, mevcut tablonun değişmesi için alt yapı ve mevzuata dönük yeni önlemleri hayata geçirmeye hazırlanıyor.
-GELİR VE KAZANÇ VERGİLERİ DÜŞÜK-
Verilere göre, gelişmiş ülkelerin hemen hemen tümünde vergi yükünde, gelir ve kazanç üzerinden alınan vergiler, önemli bir ağırlığa sahip bulunuyor. Türkiye'de gayri safi yurt içi hasılanın ancak yüzde 5,9'unu meydana getiren gelir ve kazanç üzerindeki vergiler, Danimarka'da yüzde 29,5'luk bir orana ulaşıyor.
Gelir ve kazanç üzerinden alınan vergileri oranı, Norveç'te yüzde 18,4, İzlanda'da yüzde 16,7, İsveç'te yüzde 16,3, Belçika'da yüzde 15,5, İngiltere'de yüzde 13,2, Almanya'da yüzde 10,7, ABD'de de yüzde 9,8 olarak hesaplanıyor.
Bu ülkelerde mülkiyet üzerindeki vergi yükü de yüzde 2 ile 3'ler düzeyinde seyrediyor. Mülkiyet üzerinden alınan vergiler, ABD'de GSYH'nin yüzde 3,3'ünü, Fransa'da yüzde 3,4'ünü, Kanada'da yüzde 3,5'ini, Belçika'da da yüzde 2'sini meydana getiriyor. Türkiye'de ise bu oran yüzde 0,9'da kalıyor.
Gelir ve kazançtaki vergi yükünde OECD ortalaması yüzde 12,5, mülkiyet üzerindeki vergi yükünde OECD ortalaması da yüzde 1,8 şeklinde belirleniyor.
-MAL VE HİZMETTE VERGİ YÜKÜ YÜKSEK-
Buna karşılık Türkiye'de mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerin yükü yüzde 11,2'yi buluyor. Türkiye, bu oranla yüzde 10,8'lik OECD ortalamasını bile aşıyor. Mal ve hizmet üzerindeki vergi yükü, ABD'de yüzde 4,4, Yunanistan'da yüzde 10,6, İngiltere'de yüzde 10, Almanya'da yüzde 11, Fransa'da yüzde 10,5, Belçika'da yüzde 10,9, İtalya'da yüzde 10,6, Danimarka'da da yüzde 15,3.
Sosyal güvenlik primlerinin meydana getirdiği vergi yükü de, ülkemizde yüzde 6 civarında bulunuyor. Danimarka'da yüzde 1 olan sosyal güvenlik yükü, Belçika'da yüzde 14,4, Fransa'da yüzde 16,4, Hollanda'da yüzde 14,5, Almanya'da yüzde 14,4'e ulaşıyor. Söz konusu oran, İngiltere'de yüzde 6,8, ABD'de yüzde 6,5 olarak hesaplanıyor. Sosyal güvenlik yükündeki OECD ortalaması da yüzde 9 seviyesinde bulunuyor.
Diğer vergiler de, Türkiye'de GSYH'nin yüzde 0,5'ini meydana getiriyor.
-VERGİ YÜKÜ DAĞILIMI-
OECD ülkelerinde vergi yükünün dağılımı şöyle:
Ülkeler Vergi Gelir-Kazanç Sosyal Mülkiyet Mal-Hizmet
Yükü Üzerinden Güvenlik Üzerinden Üzerinden
Alınan Vergi Primleri Alınan Vergi Alınan Vergi
--------- --------- ------------ ------------ ------------ ------------
Danimarka 48,0 29,5 1,0 1,9 15,3
İsveç 46,2 16,3 11,3 1,1 13,5
İtalya 43,4 14,2 13,8 2,7 10,6
Finlandiya 43,0 15,5 12,8 1,1 13,6
Belçika 42,9 15,5 14,4 2,0 10,9
Avusturya 42,6 11,9 14,9 0,5 12,0
Fransa 41,8 8,7 16,4 3,4 10,5
Norveç 41,0 18,4 9,8 1,2 11,6
Macaristan 39,0 9,6 12,3 0,8 15,4
Hollanda 38,8 10,6 14,5 1,6 11,8
Slovenya 37,7 7,9 15,1 0,6 14,1
Lüksemburg 37,4 13,2 11,3 2,5 10,4
Almanya 36,8 10,7 14,4 0,8 11,0
Portekiz 35,1 9,3 11,5 1,3 12,9
Çek Cum. 34,6 7,4 15,3 0,4 11,6
İngiltere 34,2 13,2 6,8 4,2 10,0
Polonya 34,2 8,1 11,4 1,2 13,0
İzlanda 34,1 16,7 2,9 2,1 11,9
İsrail 31,4 9,4 5,4 3,0 12,3
Kanada 31,1 14,2 5,0 3,5 7,7
Y.Zelanda 31,0 17,6 0,0 2,0 11,4
İspanya 30,6 9,2 12,1 2,0 7,1
İsviçre 30,3 14,5 7,1 2,4 6,3
Yunanistan 29,3 7,4 10,0 1,3 10,6
Slovakya 29,2 5,6 12,6 0,4 10,5
İrlanda 27,7 10,0 5,5 2,3 9,7
Avustralya 27,1 16,0 0,0 2,2 7,4
Japonya 26,5 7,7 10,9 2,7 5,1
Kore 25,6 7,3 5,8 3,0 8,2
Türkiye 24,6 5,9 6,0 0,9 11,2
ABD 24,0 9,8 6,5 3,3 4,4
Şili 18,1 5,6 1,5 0,6 10,0
Meksika 16,9 5,0 2,9 0,0 8,8
OECD Ort. 34,7 12,5 9,0 1,8 10,8