Yabancılar Türk elektrik piyasasını terk ediyor
10 yıl önce hevesle Türk elektrik piyasasına giren yabancılar, teker teker piyasadan çekiliyor
Türkiye 2001 yılında çıkardığı 4628 sayılı kanun ile elektrik piyasasını liberalleştirmeye başladı. Elektrik yatırımlarında özel sektörün önü açılırken, tekel konumundan çıkarılan elektrik sektörüne yabancı ilgisi arttı.
EON, ENBW, RWE, AES, CEZ gibi şirketler, elektrik üretim ve dağıtımdan pay almak için tek başına veya ortaklıklar halinde Türk piyasasına girdi.
Ancak uzun yıllar çözülemeyen mevzuat sorunları, kamunun fiyat tarifesine müdahaleleri, piyasanın tam liberal bir yapıya ulşamaması ve Türk şirketlerinin aile şirketinden kurumsal yapıya geçemeemsi yabancı şirketleti Türkiye'den uzaklaştırdı.
Üretimde ilk yabancı ortaklığı ABD'li Intergen ve Enka arasında gerçekleştirildi. 2002 yılında Enka, Gebze, Adapazarı ve İzmir doğalgaz santral yatırımlarını gerçekleştirdi. 2005 yılında Intergen hisselerini Enka 'ya satıp Türkiye'den çekildi.
Alman EON da Türkiye piyasaından umduğunu bulamayan şirketlerden. 2007 yılında EON, 800 megavat gücünde iki elektrik santrali yatırımı yapmak için Turcas ile ortaklık kurdu. Ancak 2009 yılında EON hisselerini başka bir Alman şirketi olan RWE'ye devrederek ortaklıktan ayrıldı.
Aynı yıl ABD'li AES, İçdaş enerjiye yüzde 50 ortak olarak, 600 milyon dolar yatırım yapacağını açıkaldı. Ortaklık 2010 yılında sona erdi.
Bu günlerde elektrik sektöründe başka bir boşanma daha gündemde. Çek Cumhuriyeti’nin kamu elektrik üretim şirketi CEZ, 2008 yılında Türkiye'nin en büyük özel üretim şirketi AkEnerji ile ortaklık kurdu. Ancak iki şirket arasındaki vizyon farklılığı, ortaklığın bozulmasına neden oldu.
CEZ, AkEnerji'deki yüzde 37.5 oranındaki hisselerini satışa çıkardı. Satışa çıkarılan hisselere Koç Holding, EnerjiSa, Boydak Grupları, yabancılardan da Turcasın ortağı RWE talip olduğunu açıkladı.
Sektörde yakın zamanda gerçekleşen bir başka ortaklıkta da işlerin pek iyi yürümediği söyleniyor. Almanya'nın 3 en büyük enerji şirketinden biri olan ENBW ve Borusan'da bazı yapısal sorunların yaşandığı belirtiliyor.
6 ay önce ENBW-Borusan ortaklığı genel müdürü Deniz Ünal'ın istifasının ardından, genel müdür yardımcısı Hüseyin Evelek de ayrılması "ortaklıkta sorun yaşanıyor" söylentilerini artırdı
Mustafa SALİH (msalih@bloomberght.com)