Hakan Aran: Ocak'ta parasal sıkılaşmanın sonuna gelinebilir

T&uuml;rkiye İş Bankası Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; Hakan Aran, İş Bankası nın 99. kuruluş yıl d&ouml;n&uuml;m&uuml; dolayısıyla a&ccedil;ıklamalarda bulundu. Aran, konuşmasında yurt i&ccedil;i ve yurt dışındaki ekonomik kırılganlıklara değinerek, şu anda birbirini besler nitelikteki hem yurt i&ccedil;i hem yurt dışındaki kırılganlıkların &ccedil;ok ciddiye alınması gerektiğini, bunların yarattığı risklerin &ccedil;ok &ouml;nemli boyutlara ulaştığını s&ouml;yledi. Kovid-19 salgınında tedarik zincirinin kırıldığını, devamında Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla arz-talep konusunda ciddi bir dengesizlik yaşandığını, bunun genişleyici para politikasıyla birleştiğinde k&uuml;resel enflasyona neden olduğunu anlatan Aran, k&uuml;resel enflasyonla m&uuml;cadele konusunda merkez bankalarının parasal sıkılaşmaya gittiğini ve faiz oranlarını artırdığını hatırlattı. Kolaycılığa ka&ccedil;ılmaması gerekiyor Hakan Aran, devamla şunları kaydetti: Bu resme baktığımızda, bir tarafta k&uuml;resel enflasyon ve k&uuml;resel bir parasal sıkılaşmadan bahsediliyor. Diğer tarafta Rusya-Ukrayna savaşı ve bu savaşla ilgili enerji problemi, resesyon tartışmaları, &Ccedil;in in pandemiden &ccedil;ıkıp &ccedil;ıkamadığı, &Ccedil;in deki konut şirketlerinin yarattığı sorunun &ccedil;&ouml;z&uuml;l&uuml;p &ccedil;&ouml;z&uuml;lmediği, &Ccedil;in deki fiyat d&uuml;ş&uuml;şlerinin t&uuml;m d&uuml;nyayı, k&uuml;resel ticareti nasıl etkileyeceği gibi konular var. Baktığınızda dışarıda &ccedil;ok kolay olmayan bir tablo g&ouml;r&uuml;yorsunuz. Ayrıca, t&uuml;m devletlerin ve &ouml;zel sekt&ouml;r&uuml;n artan bir bor&ccedil; y&uuml;k&uuml; var. Bu yetmiyormuş gibi IMF nin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki 5 yıllık b&uuml;y&uuml;me tahmini y&uuml;zde 3. K&uuml;resel olarak b&uuml;y&uuml;me y&uuml;zde 3 olacaksa bu, tarihi en d&uuml;ş&uuml;k seviyeye işaret ediyor. Eğer 5 yıl s&uuml;rerse bu, t&uuml;m d&uuml;nya i&ccedil;in aslında b&uuml;y&uuml;yememek, bor&ccedil;ları azaltamamak ve sorunlarla yeterince m&uuml;cadele edememek demek. B&ouml;yle bir s&uuml;re&ccedil; aynı zamanda Paris Anlaşması nda s&ouml;z verildiği &uuml;zere dijital d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m&uuml;n, karbonsuzlaşmanın, verimlilik artırıcı işlerin fonlanamaması, bunlar i&ccedil;in doğru kredi bulunamaması, finansa erişimin k&uuml;resel anlamda zorlaşması anlamına da geliyor. Dolayısıyla dışarıdaki tablonun i&ccedil;erideki resimle birleştiği, &ccedil;ok &ouml;zenle ve titizlikle hareket etmemiz gereken zor bir d&ouml;nemden ge&ccedil;iyoruz. Eleştirmesi, sorunları s&ouml;ylemesi &ccedil;ok kolay ama &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nermesi o kadar kolay değil. Her biri birbirini arzu edilmeyen y&ouml;nde etkileyen &ccedil;ok fazla parametre var. Bu da bir şey yaparken arzu etmediğiniz sonu&ccedil;la karşılaşabileceğiniz bir zemine işaret ediyor. Bu nedenle i&ccedil; ve dış kırılganlıkların herkes tarafından &ccedil;ok iyi bilinmesi, kolaycılığa ka&ccedil;ılmaması, beklentilerin de buna g&ouml;re ayarlanması gerekiyor. Enflasyondan daha &ouml;nemlisi enflasyonun yarattığı gelir erozyonu T&uuml;rkiye de de yapışkan hale gelmiş bir enflasyon sorunu olduğuna dikkati &ccedil;eken Aran, Bundan daha &ouml;nemlisi enflasyonun &ouml;zellikle &uuml;cretli ve emekli kesimde yarattığı gelir erozyonu ve bozduğu gelir dağılımı. Bence en b&uuml;y&uuml;k i&ccedil; kırılganlığımız bu. dedi. Hakan Aran, T&uuml;rkiye de &ccedil;ok &ouml;nemli bir kesimin artık asgari &uuml;cretle &ccedil;alışır hale geldiğini ve bunun bir problem olduğunu, her ekonomide orta sınıfın alım g&uuml;c&uuml;n&uuml;n azalması ya da yukarı &ccedil;ıkması halinde &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;k sorunlar yaşandığını kaydetti. Şu anda kılı&ccedil; gibi sallanan kısa vadeli kırılganlığımız, &ouml;dememiz gereken dış bor&ccedil; rakamı İ&ccedil;eride enflasyonun gelir dağılımına olumsuz etkisinin yanı sıra iki &ouml;nemli sorun daha bulunduğunu vurgulayan Aran, ş&ouml;yle devam etti: Bunlardan biri de b&uuml;y&uuml;menin yapısı ve t&uuml;ketime dayalı olması. Artık b&uuml;y&uuml;me rakamına odaklanmamızın bizi yanılttığını d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Sağlıksız bir b&uuml;y&uuml;me var. T&uuml;ketime dayalı enflasyonla beslenen bir b&uuml;y&uuml;me değil, ger&ccedil;ekten herkesi tatmin eden, s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir, sağlıklı bir b&uuml;y&uuml;me olması &ccedil;ok &ouml;nemli. Şu anda kılı&ccedil; gibi sallanan kısa vadeli kırılganlığımız, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki bir yıl i&ccedil;inde &ouml;dememiz gereken dış bor&ccedil; rakamı. 207,3 milyar dolarlık dış borcumuz ve 60 milyar dolarlık cari a&ccedil;ık&hellip; Toplam 267,3 milyar doları bir yıl i&ccedil;erisinde hangi rezervle, nasıl bir dış kaynakla finanse edeceğimiz konusu&hellip; Hi&ccedil;birinin diğerinden daha hafif olmadığı enflasyon, b&uuml;y&uuml;me ve dış bor&ccedil; konularını Merkez Bankası nın rezervinin ne olduğuyla ve kamu maliyesindeki bozulmayla beraber değerlendirmek gerekiyor.&rdquo; Merkez Bankası y&ouml;netimi kararlı bir duruş sergiliyor İş Bankası Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; Aran, bir soru &uuml;zerine, Finans sekt&ouml;r&uuml; olarak ne kadar dış kaynak bulabiliyorsak getirebilmemiz, dış bor&ccedil;ların &ccedil;evrilme oranını artırabilmemiz, ne kadar turizm ve ihracat gibi d&ouml;viz getirici alan varsa bu alanları finansman g&uuml;c&uuml;yle desteklememiz, &ouml;teki tarafta ithalatı yavaşlatacak ve cari a&ccedil;ığın finansmanını sağlayacak yapısal tedbirleri almamız gerekiyor. dedi. Ekonomi y&ouml;netiminin kırılganlıkların farkında olduğunu ifade eden Aran, Kararlarını, &ouml;nceliklerini buna g&ouml;re ayarlamış durumdalar, en iyi şekilde y&ouml;netmeye &ccedil;alışıyorlar. O nedenle bence ekonomi y&ouml;netimine bu s&uuml;re&ccedil;te destek olmak ve işleri kolaylaştırmak gerekiyor. Kırılganlıklarımız artmış durumda ve sorumluluk almaktan ka&ccedil;ınırsak bunun altında kalırız. diye konuştu. T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan ın g&ouml;reve geldikten sonra ger&ccedil;ek&ccedil;i bir tablo sunduğunu, kararlı bir tutum ve duruş sergilediğini, zor bir d&ouml;nemde &ouml;nemli kararlar aldığını aktaran Aran, Analizleri, tespitleri, analiz sonrası aldığı kararları, kararların dozu gayet isabetli. Herkesin &uuml;stlenebileceği, herkesin &ccedil;ok rahatlıkla &uuml;stesinden gelebileceği bir şey değil. Ateşten bir g&ouml;mlek giydi. Şu ana kadar bunun da hakkını veriyor diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Desteklemek ve yanında yer almak gerekiyor. Kur Korumalı Mevduat (KKM) konusunda s&ouml;ylediklerim yanlış yerlere &ccedil;ekilmemeli, konuşmam TCMB nin yapmak istedikleriyle &ccedil;elişmiyor. ifadelerini kullandı. Orta Vadeli Program beklentisi Eyl&uuml;l ayında a&ccedil;ıklanması beklenen Orta Vadeli Program (OVP) ile ilgili g&ouml;r&uuml;şlerini de aktaran Aran, a&ccedil;ıklanan her OVP de hedefler bulunduğunu ancak bunlara nasıl ulaşılacağının detaylarının olmadığını s&ouml;yledi. Aran, Programın; i&ccedil;sel tutarlılığı olan, ger&ccedil;ek&ccedil;i, bir şeyleri d&uuml;zelteceğim diyorsak nasıl d&uuml;zelteceğimizin de ipu&ccedil;larını veren, herhangi bir şekilde teredd&uuml;t uyandıracak bir yanı varsa o teredd&uuml;tleri giderecek nitelikte olması lazım. S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir b&uuml;y&uuml;menin, s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir kalkınmanın nasıl sağlanacağını, &uuml;retim, yatırım ve ihracatın nasıl destekleneceğini, bu ortamın nasıl oluşturulacağını g&ouml;steren bir program olmalı. dedi. Bir anda sıkılaşmaya gitmemeyi kıymetli buluyorum Hakan Aran, T&uuml;rkiye de parasal sıkılaşmanın yeni başladığını belirterek, ş&ouml;yle devam etti: Bunun kademeli olmasını, bir anda sıkılaşmaya gidilmemesini, piyasadaki dengelerin sağlıklı bir şekilde sağlanması, ani bir duruşa neden olmaması ve kredi riskine yol a&ccedil;maması adına kıymetli buluyorum. Bu, hem bankacılık sekt&ouml;r&uuml; i&ccedil;in hem reel sekt&ouml;r i&ccedil;in ge&ccedil;erli. Eğer ani bir artış olsaydı - herkesin beklediği gibi - ani duruş riski barındırırdı, bankaların bilan&ccedil;osunda &ccedil;ok g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir bozulmaya, reel sekt&ouml;rde de kredi krizine neden olabilirdi. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; değişken faizli kredilerin oranı az değil. Faiz oranı arttığında kredi maliyeti de epey artacak. Bunun enflasyon beklentilerine paralel bir şekilde y&ouml;netilmesi &ouml;nemli. O nedenle kademeli artışın enflasyon beklentilerinde iyileşme sağlanana kadar ve piyasada faizlerde enflasyona paralel bir denge oluşana kadar devam edeceğini, dengenin de sene sonuna kadar sağlanabileceğini, Ocak ayı gibi gelinecek olan seviyelerde enflasyon beklentilerinin kontrol altına alınmasıyla parasal sıkılaşmanın da artık sonuna gelineceğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Aran, parasal sıkılaşmanın bankacılık sekt&ouml;r&uuml;ne etkisine ilişkin de, Biz hazırlıklıyız. Burada mevduat-kredi makasının nerede olacağı kritik. Alınan kredinin enflasyonla karşılaştırıldığında iş yapma potansiyelini d&uuml;ş&uuml;rmemesi, karlılığını etkilememesi, fiyatların enflasyon oranında arttığı varsayıldığında kredi maliyetinin bunun altında kalması; mevduat sahibinin de size parasını emanet ederken enflasyon kadar kazanması gerekiyor. Dengeyi sağlama kısmı ger&ccedil;ekten &ouml;nemli. Orada muhtemelen enflasyonun &ccedil;ok yakınında bir mevduat ve kredi faizi oluşması gerekir. yorumunu yaptı. Bir şeyleri d&uuml;zeltirken bankaların da bir bedel &ouml;demesi gerekiyor, o bedeli de zaten &ouml;d&uuml;yoruz İş Bankası Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; Aran, makroekonomik tedbirlerin ilgili kurumlarla yakın temas i&ccedil;erisinde ve karşılıklı istişareyle, sekt&ouml;r&uuml;n g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınarak ulaşılmak istenen hedeflere g&ouml;re kaldırılmasının, gevşetilmesinin kıymetli olduğunu vurguladı. Aran, konuşmasını ş&ouml;yle s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;: Ama bir şeyleri d&uuml;zeltirken bankalar da elbette bir bedel &ouml;d&uuml;yor, o bedeli biz de zaten fazlasıyla &ouml;d&uuml;yoruz. Merkez Bankası nın getirdiği makroihtiyati tedbirler nedeniyle tesis ettiğimiz menkul kıymet tutarı, aslında kamu bor&ccedil;lanmasının finanse edilmesi anlamına geliyor. &Ouml;dediğimiz komisyon, aslında dolaylı bir vergi anlamına geliyor. Bankaların kurumlar vergisi y&uuml;zde 30 a &ccedil;ıktı, doğrudan vergi artışı&hellip; Aldığımız mevduatın bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; Merkez Bankası nda zorunlu karşılık olarak tutuyoruz. T&uuml;m bunlara baktığımızda, sekt&ouml;r &ccedil;ok ciddi bir bedel &ouml;d&uuml;yor, &ccedil;ok &ouml;nemli maliyetlere katlanıyor. Makroihtiyati tedbirler, muhtemelen bir s&uuml;re daha devam edecek. Faiz artışlarının sonuna gelip normalleşme adımları tamamlandı denildiği yerde peyderpey normal dozuna d&ouml;ner diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Yeni d&uuml;zenlemelerin &ouml;nemli bir b&ouml;l&uuml;m&uuml; yine bankalara y&uuml;k getirecektir. Yeni d&uuml;zenlemeler sırasında tablonun ciddiyetine uygun olarak makroihtiyati tedbirlerden payımıza d&uuml;şeni de &uuml;stlenmiş olacağız. Ticari kredide hakiki b&uuml;y&uuml;meden bahsedeceğimiz bir d&ouml;nem g&ouml;receğiz Bankacılık sekt&ouml;r&uuml;nde kredi piyasasına dair değerlendirmelerini de paylaşan Aran, reel sekt&ouml;r&uuml;n krediye erişim yok, finansmana erişemiyorum s&ouml;ylemlerinde haklı olduğunu, yılın ilk yarısında en fazla 3 ay gibi kısa vadeli TL kredi verebildiklerini, verdikleri her krediyi negatif marjla, topladıkları mevduattan daha d&uuml;ş&uuml;k fiyattan, zarar etmeyi g&ouml;ze alarak verdiklerini s&ouml;yledi. Finansmana erişim probleminin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde &ouml;zellikle &uuml;retimi ve ihracatı artıracak se&ccedil;ici alanlarda ortadan kalkmasını beklediğini aktaran Aran, şunları kaydetti: Ge&ccedil;mişte &lsquo;faiz d&uuml;şerken finansmana erişim zor olacak&rsquo; demiştim, şimdi de faiz artarken finansmana erişim problem olmaktan &ccedil;ıkacak diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu, ger&ccedil;ekte bir faiz artış s&uuml;reci değil, dengelenme s&uuml;recidir. Politika, kredi ve mevduat faizleri enflasyona yaklaştık&ccedil;a piyasada dengelenme sağlanacak, sağlıklı fiyat oluşumları g&ouml;zlenecektir. Bankalar arası rekabet her zaman m&uuml;şteri lehinedir, tasarruf sahibi birikimini enflasyona karşı korumak, kredi kullanan işletmeler enflasyonun &uuml;zerinde para kazanmak ister. Buna aracılık eden bankalar i&ccedil;in de kredi-mevduat faizleri arasında pozitif bir makas olması yeterlidir ve her atılan adımla birlikte bu dengelenme noktasına daha &ccedil;ok yaklaşılmaktadır. Kredilerde daralmadan bahsedilebilecek alanın yabancı para krediler olduğuna işaret eden Aran, onun dışındaki kredilerde bir daralmadan değil, kredilerin yatay gitmesinden s&ouml;z edilebileceğine dikkati &ccedil;ekti. Bankalarda ticari kredi iştahının arttığını, &ouml;zellikle son bir aydır hareketlenme başladığını ifade eden Aran, ikinci yarıyılın &ccedil;ok daha dengeli, ger&ccedil;ekten ticari kredi b&uuml;y&uuml;mesinin olduğu, ihracatın ve &ouml;zellikle ticaretin işletme sermayesinin finansmanında bankaların daha fazla kredi verdiği bir d&ouml;nem olacağını ifade etti. &Ouml;zellikle ithalatı ve t&uuml;ketimi k&ouml;r&uuml;kleyen, t&uuml;ketimi canlı tutan ve ithalatı teşvik eden kredilerde daralma beklediğine işaret eden Aran, &Ccedil;&uuml;nk&uuml; buralara kredi vermek muhtemelen zorlaşacak. BDDK nin ve Merkez Bankası nın birtakım kural setleri getirmesini ve bu kredilerin daha pahalı hale gelmesini bekliyorum. dedi.

Hakan Aran: Ocak'ta parasal sıkılaşmanın sonuna gelinebilir

Öne Çıkanlar