Dijital yayın platformlarının patronu kim?
Türkiye’deki dijital yayın platformları Digiturk, D-Smart, Teledünya (Turksat Kablo) ve Tivibu (Türk Telekom) gibi kuruluşların sektörünü hangi kamu kurumu düzenliyor, ciddi soru işaretleri var. “Patron kim?” derken, bu dijital yayın platformlarının bulundukları noktada, aralarındaki rekabetten, sektörün gelişiminden ve tüketiciyle olan ilişkilerinden kimin ne derece sorumlu olduğunu irdelemek istiyorum. Görünüşte Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu‘nun (RTÜK) dijital yayın platformlarıyla ilgisi söz konusu. Ancak hangisinin nereye kadar ve nasıl ilgilendiğini çözmek zor.
Mesela iletişim teknolojilerinin kullanılması, abone sayıları ve bu platformların geliştirilmesi cihetiyle BTK, içerikle RTÜK‘ün alakadar olması gerekir gibi bir algı var. Fakat bu algının gerçekte ne kadar karşılığı olduğu soru işaretleri içeriyor.
Dijital yayın platformları iletişim dünyasındaki yakınsamalar nedeniyle artık televizyon ekranlarından çıkıp bilgisayarlar, tabletler ve cep telefonlarına yayılıyor. Aynı şekilde tersi bir durum da söz konusu. Smart televizyonlar da bilgisayarların, tabletlerin ve cep telefonlarının işlevlerini görebiliyor. Dolayısıyla bu yakınsama dünyada iletişim teknolojisinde dev haline gelmiş bütün şirketlerin gündeminde.
Bu açıdan bakınca dünyadaki dijital yayıncılık ile Türkiye’deki gelişmeleri yan yana koyduğumuzda tuhaf bir tablo ortaya çıkıyor. İnternet arama motoruyla yola çıkan Google, Yahoo, nitelikli ve mevcut cihazların daha kullanışlı ekipmanlarıyla tüketiciyi buluşturan Apple, bilgisayar işletim sistemlerini geliştiren, en önemli yazılımcı Microsoft ve sosyal medyanın aktörü Facebook gibi kuruluşlar ilginç gelişmelere imza atıyor. Türkiye’de ise Türk Telekom, Turkcell, Vodafone ve Avea gibi başarılı kuruluşlarımız şimdilik bu platformlara trafik sağlıyor. BTK da sektörü çok iyi düzenleyip kurallar koyduğundan ciddi bir rekabet yaşanıyor. Hangi şirketten, nasıl bir ürün tercih edeceği noktasında, mukayese imkânı olduğundan tüketici artık daha rahat davranabiliyor.
Fakat konu dijital yayın platformları (Digiturk, D-Smart, Teledünya ve Tivibu) olunca tüketicinin de kamunun da kafasının karışık olduğunu söylemek mümkün. Çünkü ne doğru dürüst ürün tanımı ve paket var, ne içerikle ilgili sorunların açık muhatabı ve ne de sağlanan hizmetin aksaklıkları halinde şikâyet noktasında bir muhatap söz konusu. Mesela, abone olduğunuz dijital platform vaat ettiği şekilde kaliteli yayın sağlamıyorsa ne olacak? Aldığınız sinema veya spor paketinin içine yayıncı kuruluş kafasına göre reklamları sokuyor ve ekran kirliliği yapıyorsa buna kim “DUR” diyor? Paketlerin fiyatlandırılması, otomatik yenilenmesi ve fiyat artışlarını kim düzenliyor?
Bu platformlardan yakın zamanda bankacılık, alışveriş imkânları da yaygınlaşacak. Bu durumda aboneleri, sektördeki şirketlerin ilişkilerini hukuki sorunlar ve ticari konular açısından kim düzenleyecek, sektör nasıl gelişecek? Ulaştırma Bakanlığı bu işlerin neresinde? Örneğin; Türk Telekom ana operatör olarak fiber altyapıya sahip ve bu kıymetli varlığın tek başına sahibi olmasını BTK istemiyor. Aynı durum dijital platformda söz konusuysa bunu kim regüle edecek? Veya bu kıymetlerde art niyetin önüne nasıl geçilecek, verimli kullanımı nasıl sağlanacak?