2001-2002 yıllarında Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevini yürüten Kemal Derviş 74 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Lisans ve lisans üstü eğitimini London School of Economics'te (LSE) alan Derviş doktorasını ise Princeton Üniversitesi'nde yaptı. 1977 yılında Dünya Bankası'nda göreve başlayan Derviş 1996'da kurumun Ortadoğu ve Kuzey Afrika'dan sorumlu başkan yardımcılığına yükseldi.

2001 mali krizinin ardından Derviş Ecevit Hükümeti tarafından Türkiye'ye davet edildi. Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı olarak IMF ile müzakereleri yönetti. Hazırladığı Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı kapsamında özellikle finans sisteminde önemli reformlara imza attı.

Program kapsamında Türkiye sabit kur rejiminden dalgalı kura geçti.

2002 Ağustos ayında dönemin başbakan yardımcısı Devlet Bahçeli ile görüş ayrılığına düşerek görevinden istifa etti.

Adıyla anılan yasalar çıkarıldı

Davet edildiği dönemde ABD’de bulunan Kemal Derviş, mali krizden çıkılabilmesi için yapısal refomların gerçekleşmesi gerektiğini savundu. IMF’nin de destek için bazı yasaların çıkarılmasını şart koşması üzerine Kemal Derviş, 15 günde 15 yasanın çıkarılması gerektiğini aksi halde programın başında olmayacağını belirtti.

Açıklama eleştirilere neden oldu ancak koalisyon liderleri yasaların çıkarılması konusunda uzlaştı.

İşte Derviş yasaları olarak anılan yasalar;

Uluslararası Tahkim Yasası

“Yabancılık unsurunun bulunduğu kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların” uluslararası mahkemelerde taşınabilmesini sağladı.

Telekom Yasası

Telgraf ve Telefon Kanunu değiştirildi. Telekom özelleştirildi. Yasa Türk Telekom’un özelleştirilmesine olanak sağladı. Ayrıca Türk Telekom'un profesyonel bir ekip tarafından yönetilmesi ilkesi de benimsedi.

Şeker Yasası

Şeker pancarında taban fiyatı kaldırıldı, fiyat belirleme fabrikaların insiyatifine bırakıldı. Pancar üretimine kota dönemi başladı. Köylü istediği kadar pancar ekemez hale getirildi. Şeker ithalatının önü açıldı.

Şeker rejimini yeniden düzenleyen yasayla, şeker pancarında taban fiyatı kaldırılırken, fiyatın fabrikalar tarafından serbestçe belirlenmesi hükmü getirildi. Şeker piyasasını düzenlemek ve denetlemek üzere "Şeker Kurumu" ve bu kurumun yönetim organı olarak "Şeker Kurulu" oluşturuldu.

Tütün Yasası

Tütün üretimine kota başladı. İthal tütünün önü açıldı. Yasa önce dönemin Cumhurbaşkanı ahmet Necdet Sezer tarafından vedo edildi. Ancak sonrasında düzenleme yasalaştı. Sigara fabrikalarının tamamı satıldı. Biri hariç diğerleri kapatıldı. Tütün depolan ve işleme merkezleri kapatıldı. Tekel fabrikalarının kapatılması üzerine onbinlerce işçi günlerce eylem yaptı.

Tuz Yasası

Tuz işletmelerinde devlet tekeli kaldırıldı, İşletmelerin tamamı satıldı.

Doğalgaz Piyasası Yasası

Doğalgaz piyasasında devlet tekelinin kaldırılmasını öngören yasa ile "Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu"nun oluşturulması, doğalgaz piyasasında temin, iletim ve dağıtım faaliyetlerinin düzenlenmesi, mevzuatın ve uygulamanın AB düzenlemeleri ile uyumlu hale getirilmesi" amaçlandı. Elektrik piyasasının da özelleşetirme ve yabancılara satış gündeme geldi.

Merkez Bankası Yasası

Merkez Bankasının görev ve yetkileri yeniden tanımlandı. Yasaya göre Merkez Bankası, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans veremeyecek ve kredi açmayaz hale geldi.

Bankacılık Yasası

Bankacılıkta devletin tasfiyesi başladı. Satış ve yabancılaşma hızlandı.

Yeni yasaya göre, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen bankaların alacakları hakkında, Amme Alacaklarının Tahsiline ilişkin kanun hükümleri uygulanacak. Fona devredilen bankalarla ilgili alacak-verecek için mahkemeye gidilemeyecek. Bu konudaki karar "Takdir Komisyonu" tarafından verilir hale getirildi.

Sivil Havacılık Yasası

Havayollarının yer hizmetleri olan HAVAS ve USAŞ’ın satılmasından sonra THY’nin hisselerinin satışı gündeme geldi.

Kamulaştırma Yasası

Yasa ile kamulaştırma işleminin yeni esaslara bağlanması ve ödeneksiz kamulaştırma yapılamayacağı hükmü getirildi.

Bütçe Değişikliği Yasası

Batan bankaların sorumlukları üstlenildi.

2001 yılı Mali Kanunu'nda değişiklik yapılmasını öngören yasa, Bütçe Kanunu'nda değişiklik yaparak, görev zararlarının tasfiyesi dahil, kamu bankaları ve Fon'daki bankaların finansman yükümlülüğünün Hazine'ye devrini öngördü.

Görev zararları ve Bazı Fonların Tasfiyesini Öngören Yasa

15’i bütçe içi, 2’si bütçe dışı fonun kapatılması sağlandı. Bunlar arasında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu (SYDTF), Savunma Sanayiini Destekleme Fonu (SSDF), Tanıtma Fonu, işçilerin parasıyla oluşturulan Tasarrufu Teşvik Fonu da vardı.

Ek Bütçe Yasası

Krizden sonra çıkanlan ek bütçenin 130 trilyon lirasının otoyol yapımına gitmesine karar verildi.

İhale Yasası

Yasa ile kamu ihalelerine yabancılar için konulan sınırlamalar kaldırıldı. Tasarı, ''Kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan bütün kurum ve kuruluşların yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri'' düzenlendi.

Ekonomik ve Sosyal Konsey Yasası

Kamu, işçi ve işveren örgütlerinin buluştuğu kurum oluşturularak, Ekonomik ve Sosyal veKonsey adı verildi. Yasa ile ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında toplum kesimleri arasında uzlaşma ve işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanıyor. Böylece kamu kesimi, işçi, işveren ve diğer sivil toplum örgütleri biraraya getiriliyor.

DSP’dan bazı isimlerle parti kurma çalışmalarına katıldı

DSP’nin koalisyon ortağı aldığı hükümette Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan, Muş Milletvekili Zeki Eker ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in de olduğu bir grup DSP'li bakan ve milletvekili istifa etti. Kemal Derviş bu isimlerle birlikte Yeni Türkiye Partisi'nin kuruluş çalışmalarına katıldı.

Ancak bu partiye katılmayarak Cumhuriyet Halk Partisi'nden milletvekili adayı oldu.

Temmuz'da, seçime 1 buçuk yıl olmasına rağmen erken genel seçimin 3 Kasım 2002 tarihinde yapılmasını kararlaştırdı. Üçlü koalisyon hükûmeti sırasında yaşanan ekonomik krizin etkileri yeni yeni sarılmışken ve yapılan reformların olumlu sonuçları henüz hissedilmemişken gidilen erken seçim sonucunda DSP ve diğer koalisyon ortakları yüzde 10'luk seçim barajını geçemedi.

Üç yıl vekillik yaptı

Kemal Derviş, 3 Kasım 2002 seçimlerinde CHP'den İstanbul milletvekili seçildi. 9 Mayıs 2005 tarihinde milletvekilliğinden istifa ederek Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) başkanlığı görevine atandı. 2009 yılında bu görevi Yeni Zelanda'nın eski başbakanı Helen Clark'a devretti.