Kovid sonrası ekonomik resim netleşiyor
Ticaret Bakanlığının resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, nisanda ihracat, yeni tip koronavirüs salgınının sert etkisiyle geçen yılın aynı ayına göre yüzde 41,38 geriledi, İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI nisan ayında 33,4'e gerileyerek imalat sektöründe belirgin bir yavaşlamaya işaret etti. TÜİK Nisan ayı enflasyon verileri ise TÜFE'nin yıllık %10,94, aylık %0,85 arttığına işaret etti
Kovid-19 salgını ile ekonominin mücadelesi devam ederken Nisan ayında, ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) nisan ayında 33,4’e gerileyerek imalat sektöründe belirgin bir yavaşlamaya işaret etti.
Covid-19 salgını ve salgının yayılmasını önlemeye yönelik tedbirlerin sonucu olarak şiddetlenen imalat sektöründeki yavaşlama, küresel finansal krizden beri en yüksek oranda gerçekleşti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI nisan ayı verileri de Covid-19 salgınının Türk imalat sektörünün tamamını güçlü şekilde etkilediğini gösterdi. Takip edilen sektörlerin tamamında faaliyet koşulları Haziran 2019’dan bu yana ilk kez yavaşladı. Tüm sektörlerdeki yavaşlama, sektörel PMI serisinin başladığı Ocak 2016’dan beri en yüksek oranlarda gerçekleşti.
Genel Ticaret Sistemi (GTS) dikkate alındığında ihracat nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 41,38 azalarak 8 milyar 993 milyon dolara gerilerken, ithalat yüzde 28,31 azalarak 12 milyar 957 milyon dolar oldu
Dış ticaret açığı yüzde 45,11 artışla 3 milyar 965 milyon dolar seviyesine yükseldi. Dış ticaret hacmi bu dönemde yüzde 34,31 düşüşle 21 milyar 950 milyon dolar olarak belirlendi. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 69,4 oldu.
Mart ayından itibaren tüm dünyayı hem sosyal hem de ekonomik anlamda büyük oranda olumsuz etkileyen Kovid-19 salgınının ekonomik yansımalarının nisan ayında çok daha sert ve keskin görülmeye başlanması, ihracatı negatif yönde etkilemeye devam etti.
Salgın nedeniyle başta AB ülkeleri olmak üzere, önemli ihraç ülkelerinde görülen eşi görülmemiş boyuttaki pazar ve talep daralmaları ile sınırlardaki karantina önlemleri nisan ayı ihracatında görülen düşüşün ana nedeni oldu. Mart ve nisan aylarında görülen bu düşüş, yılın ilk 2 ayında yüzde 4 artış gösteren ihracatta ibrenin 4 aylık dönem itibarıyla negatife dönmesine yol açtı. Kovid-19 nedeniyle nisan ayında ithalatı da yüksek oranda geriledi.
- Ülkelere göre ihracat ve ithalat
Geçen ay en fazla ihracat, 862 milyon dolarla Almanya'ya yapıldı. Bu ülkeyi 606 milyon dolarla ABD ve 564 milyon dolarla Irak izledi. En fazla ithalat ise 1 milyar 559 milyon dolarla Çin'den gerçekleştirildi. Bu ülkeyi 1 milyar 267 milyon dolarla Almanya ve 1 milyar 126 milyon dolarla Rusya Federasyonu takip etti. Gümrük idarelerince nisanda tahsil edilen vergiler, 10 milyar 690 milyon lira olarak hesaplandı.
- ÖTS'ye göre dış ticaret
Söz konusu dönemde Özel Ticaret Sistemi'ne (ÖTS) göre ihracat yüzde 41,62 azalışla 8 milyar 442 milyon dolar olurken, ithalat yüzde 32,17 azalarak 11 milyar 844 milyon dolara geriledi. Dış ticaret açığı, ÖTS'ye göre yüzde 13,41 artışla 3 milyar 402 milyon doları bulurken, dış ticaret hacmi de yüzde 36,45 azalarak 20 milyar 286 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
İş Yatırım Başekonomisti Nilüfer Sezgin konuya ilişkin, "Cari denge açısından IMF nin küresrl ekonomi tahminlerine bakıldığında, Türkiye’nin ihracatta yılın genelinde çift haneli bir daralma yaşaması mümkün görünüyor. Turizm kayıpları da olacaktır. İthalatta enerji fiyatlarının gerilemesi ve ekonominin yavaşlaması dengeliyi i unsurlar olsa da yıl genelinde sınırlı da olsa cari açık verileceğini öngörüyorum." şeklinde yorum getirdi.
Nisan ayı Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %10,94, aylık %0,85 arttı
Çekirdek enflasyon yıllık yüzde 10.49'dan yüzde 9.93'e geriledi. Gıda fiyatlarında artış bu dönemde aylık yüzde 1.95'ten 2.53'e yükseldi. Yıllık artış da yüzde 10.05'ten yüzde 11.28'e çıktı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %6,71, aylık %1,28 arttı.
TÜFE'de Nisan ayında bir önceki aya göre %0,85, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,16, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,94 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,66 artış gerçekleşti.
Yıllık en düşük artış %1,55 ile haberleşme grubunda gerçekleşti, aylık en yüksek azalış %1,83 ile ulaştırma grubunda oldu
Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, %4,90 ile giyim ve ayakkabı, %4,91 ile eğlence ve kültür ve %5,54 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, %31,32 ile alkollü içecekler ve tütün, %20,34 ile çeşitli mal ve hizmetler ve %14,52 ile konut oldu.
Ana harcama grupları itibarıyla 2020 yılı Nisan ayında azalış gösteren diğer gruplar ise %1,23 ile haberleşme, %0,67 ile eğlence ve kültür ve %0,32 ile konut oldu. Buna karşılık, ana harcama grupları itibarıyla 2020 yılı Nisan ayında artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla, %4,66 ile çeşitli mal ve hizmetler, %4,08 ile giyim ve ayakkabı ve %2,53 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu.
Nisan 2020'de, endekste kapsanan 418 maddeden, 87 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 61 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 270 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Sezgin konuya ilişkin, "Enflasyon tarafında düşüş etkilerinin ağır basacağını ikinci çeyreğin genelinde gerilmenin süreceğini değerlendiriyorum. İkinci yarıda ise düşüş brlirginleşebilir. Ancak normallrşmeyle bitlikte ğeetim kapasitelerinin normale ne kadar döneceğine de bakmak gerekir. Uzun süreli üretim kayıpları enflasyonda arz kaynaklı baskı unsuru olabilir" şeklinde değerlendirmede bulundu