KSO Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Zeytinoğlu; koronavirüs salgının dünyanın 2. Dünya Savaşı sonrasında karşılaştığı en büyük kriz olduğunu belirterek "Dünya artık eskisi gibi olmayacak. Bu salgının sosyal hayat ve ekonomi üzerindeki etkileri sürecek." dedi.
Dünyadaki tüm ülkelerin salgının öğrettiklerinden her anlamda ders alacağını vurgulayan Ayhan Zeytinoğlu, Türkiye açısından da benzer bir durum olduğunu söyleyerek "Çok basit görülen, başta Çin olmak üzere başka ülkelerin üretimine bırakılan bazı ürünlerin bile yerli olarak üretilmesinin zorunluğu bu krizle birlikte ortaya çıktı. Türkiye üretim stratejisini yeniden masaya koymalı, yeniden üretim haritasının planlamasını yapmalı. Bu yaklaşım tarım, savunma, imalat sanayi gibi temel alanlarda da geçerli olmalı." dedi.
Koronovirüsün ekonomi üzerindeki tahribatını gidermek için alınan önlemlerin yerindeliğine değinen ve memnuniyetini dile getiren Ayhan Zeytinoğlu; alınan yeni önlemlerle Türkiye ekonomisinin yüzde 19'una denk gelen bir kaynağın harekete geçirileceğine dikkat çekerek bunlar içinde Kısa Dönem Çalışma Ödeneği'ne özel bir önem verdiklerini dile getirdi.
Kriz sonrasında üretim sürecinin geliştirilmesine hazırlanmak için yetişmiş, eğitimli işgücünün elde tutulmasının önemine işaret eden Zeytinoğlu "Bu desteği çok önemli buluyoruz." dedi.
Kredi Garanti Fonu'nun (KGF) sağladığı kefaletlerin tutarının 250 milyar TL'den 500 milyar TL'ye, KGF'nin kefalet limitinin de 25 milyarTL'den 50 milyar TL'ye yükseltildiğini, böylelikle koronavirüs salgını nedeniyle zor durumda olan işletmelerin Hazine desteğiyle kredi kullanabilmesinin de önemli bir destek olduğunu ifade eden Ayhan Zeytinoğlu finansmanın önemine vurgu yaparak "Türkiye ekonomisi için her dönem dış kaynak önem taşımıştır. Bu anlamda düşük faizli, uzun vadeli dış kaynak bulunması Türkiye ekonomisinin kriz etkilerini atlatarak büyümeye yönelmesinde itici bir güç olacaktır." dedi.
Ayhan Zeytinoğlu Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu koşulları, alınan önlemleri, sanayicilerin beklentilerini, Türk ekonomisinin küresel ekonomi ile ilişkilerini şöyle değerlendirdi:
"Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını ülkemizde de mart ayı itibariyle görülmeye başladı. Salgınının yayılmasını önlemeye yönelik alınan tedbirler, maalesef ekonomik bir takım sorunları da beraberinde getirdi.
Daha önce benzeri görülmemiş bir "küresel kriz" sürecine girdik. Üretimin yavaşladığı, talebin daraldığı ve ticaretin duraksadığı bir duruma geldik.
Bu süreç özellikle ihracatçılarımızı olumsuz etkiledi. Avrupa'da ki yavaşlama nedeniyle ve üyelerimizin ihracatının çoğunluğunun Avrupa'ya olması nedeniyle pozitif ayrıştığımız noktada negatife döndük.
Özellikle otomotiv sanayide talepler bir anda kesildi. Stoklar arttı. Montaj tedarikinde de sıkıntı var.
-OSB'lerde enerji tüketimi geriledi
Üretimdeki yavaşlamayı anlayabilmek için bazı OSB'lerdeki 30-31 Mart tarihlerindeki enerji tüketimlerini bir önceki ayın aynı dönemi ile kıyasladık;
-TOSB 3 milyon Kvvh'den 1,3 milyon Kwh'a düştü, (yüzde 57 geriledi)
- GOSB yüzde 20 geriledi.
-Asım KibarOSB1 Ocak-29 Mart arası günlük tüketim 313.741 Kwh /30-31 Mart 222.674 Kwh (yüzde 29 düştü) (Hyundai dahil değil)
- Dilovası OSB 1.679.504 kWh'den 1.519.986 kWh'e geriledi, (yüzde 9,5 azaldı.)
- GEPOSB 754.243 kWh'den 685.971 kWh oldu. (yüzde 9 azaldı.)
-Kapasite kullanımı düştü
Salgının ekonomik boyutu, ilimiz sanayinin kapasite kullanım oranlarına da yansıdı.
Biliyorsunuz Oda olarak her ay bölgemizdeki sanayi kuruluşlarının kapasitelerini ölçüyoruz. Mart ayı kapasiteleri yüzde 68,6 (şubat ayına göre 2,1 puan, 2019 mart ayına göre 1,7 puan geriledi.) Firmalarımızın yüzde 63'ü kapasite kullanım oranlarının bir önceki aya göre azaldığını, yüzde 55'i de nisan ayı iç ve dış siparişlerinde azalma olduğunu bildirdi.
-Duruşa geçen firmalar
Ayrıca pandemi nedeniyle bir anket çalışması yaptık. Ankete katılan firmalar 11 Mart -30 Mart itibariyle; yüzde 12'si duruşa geçtiğini, duruşa geçmeyenler de ortalama kapasite kullanım oranlarının yüzde 55 olduğunu bildirdi. (Mart ayı genelinin kapasite kullanım oranının yüzde 25 gerisinde.)
Bu firmaların Nisan ayı için öngörülerine baktığımızda; yüzde 34'ü duruşa geçeceğini, duruşa geçmeyenler de kapasite kullanımlarını azaltarak çalışacaklarını bildirdi. (Ortalama yüzde 45 kapasite ile çalışacaklarını bildirdiler.) İhracatımız ise Mart ayında yüzde 21 geriledi.
-Talepleri TOBB'a ilettik
Tabi temel hedefimiz insan hayatının koruması. Ekonomiye yönelik tedbirlerin de hızla alınması gerekiyordu. Biz de vakit sanayicilerin bu süreçte yaşadığı sorunları, önerileri ve talepleri aldık. TOBB'a bağlı tüm odalar olarak, gelen talepler ve önerileri TOBB Başkanımız Rifat Hisarcıklıoğlu'na gönderdik.
İlk etapta TOBB tarafından önerdiğimiz 70 görüşün 19'u kabul edildi ve 18 Mart tarihinde Cumhurbaşkanımız tarafından Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi açıklandı.
Tabi bu süreç dinamik bir süreç olduğu için sorunları TOBB üzerinden iletmeye devam ettik. Bu kapsamda her gün yeni kararlar açıklanmaya devam ediyor.
-Sektör sektör destekler
Şimdi kısaca hayat geçirilen desteklerden bahsetmek istiyorum;
Tarım
*Mevsimlik tarım işçilerinin tarım arazilerine ulaşım ve barınma-çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik düzenleme yapıldı.
*Tarım Kredi Kooperatiflerine Nisan ve Mayıs'ta ödenmesi gereken krediler, faizsiz olarak 2 ay süreyle ertelendi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, yaklaşık 1,9 milyar TL'lik destekleme ödemesi açıkladı.
*Geleneksel hayvansal üretim yapan işletmeler için 100 bin TL'ye kadar, bitkisel üretim yapan işletmeler için 50 bin TL'ye kadar faizsiz kredi verilecek.
Ulaşım
*Sağlık Bakanlığı tarafından "Kapıkule Gümrük Kapısına" hızlı tanı testi yapan mobil laboratuar kurulmasına ve hızlı tanı Kovid-19 testi yapılmasına onay verdi
*Mersin Limanı'nda ardiye ücretleri düşürüldü
*Muayene süresi gelen tüm araçlar için araç muayene süreleri 3 ay ertelendi
*Egzoz gaz emisyon ölçümleri 3 ay ertelendi
*11 Mart 2020 tarihi itibariyle, ticari taşımacılık yapan firmaların yetki belgelerinde kayıtlı olan ve muayene süreleri geçen araçların (tır, kamyon, kamyonet vb.) yetki belgelerinden düşüm işlemleri ertelendi
*Kapıkule Sınır Kapısfnda (öncesinde Habur'da başlatılmıştı) tampon bölgede şoför, dorse veya konteynır değişimi başlatıldı. Uygulama İpsala ve Hamzabeyli kapılarına da yaygınlaştırılacak.
İstihdam
*Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanma şartları iyileştirildi. 600 gün sigorta primi şartı 450 güne, 120 günlük prim ödeme şartı 60 güne indirildi.
*Kısa Çalışma Ödeneği başvurusu için istenen belge sayısı 10'dan 2'ye düşürüldü
*Telafi çalışma süresi 2 aydan 4 aya çıkartıldı.
*Turizm sektöründe, iş sözleşmeleri askıda olan çalışanlardan Nisan ayında sigortalı girişi yapılan işçiler "kısa çalışma ödeneği" kapsamına alındı.
*Kısa Çalışma Ödeneği kapsamında olan çalışanın kısa çalışma ücreti ile net maaşı arasındaki farkı ödemek isteyen işverenler, SGK bildirimini "0 gün" yaparak aradaki farkı ödeyebilecek.
*Kısa çalışma kapsamında bulunan işyerlerinde çalışmasını sürdüren çalışanlar için, asgari ücret desteği ödenmeye devam edecek.
İdari
*Kamu kurumları tarafından gerçekleştirilen ihaleler için, Covid-19 salgını nedeniyle sözleşme şartlarının yerine getirilmemesi halinde, "süre uzatımı verilmesi" veya "sözleşmenin feshedilmesi" mümkün hale geldi.
*1 Mart 2020 ile 30 Haziran 2020'ye kadar işyeri kira bedelinin ödenememesi, kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacak.
*İcra ve iflas takipleri 30 Nisan'a kadar durduruldu. *Kapasite Raporlarının süreleri 31 Mayıs'a uzatıldı.
*Haziran ayında Oda ve Borsalara ödenmesi gereken yıllık üyelik ve munzam aidatları, "gecikme zammı" ve "faiz" tahakkuk ettirmeksizin Ekim ayına ertelendi.
*20 yaş altında çalışanlara sokağa çıkma izni verildi.
*Pandemi hastanesi ilan edilen özel hastanelere, SGK'nin ödemesi yükseltildi.
Kefalet
*Kredi Garanti Fonu'nun kefalet kapasitesi 500 MilyarTL'ye çıkarıldı
*31.12.2020 tarihine kadar kullanılacak kredilerde," vergi borcu yoktur" ve" SGK prim borcu yoktur" belgeleri aranmayacak
*" Ticari Alacak Sigortası" kapsamında orta ölçekli (cirosu 125 Milyon TL'ye kadar olan) işletmeler de dahil edildi.
Kredi
*COVID-19 salgınıyla ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların kamu bankalarına olan kredi anapara ve faiz ödemeleri 3 ay öteleniyor
*"İş'e Devam Kredi Desteği" Kamu bankalarında 6 ay anapara ve faiz ödemesiz, 36 ay vadeli ve %7,5 faiz+1,5 komisyonlu
*Çek ödemesi için Kredi Garanti Fonu destekli 3 ay anapara ve faiz ödemesiz "Çek Ödeme Destek Kredisi" %9,5 faiz + % 1 komisyon
*24 Mart 2020 öncesine ait ödenmeyen kredi/çek/senet/kredi kartı borçları, 31 Aralık 2020 tarihine kadar ödenir veya yeniden yapılandırılırsa, sicile işlenmeyecek
*30 Haziran'a kadar vadesi gelecek reeskont kredilerine 90 gün vade uzatımı, yeni kullanılacak reeskont kredilerine 12 ay ek taahhüt kapama süresi verildi
*Bankalara yönelik BBDK nezdinde şikayet hattı oluşturuldu
Mali yükler
*KOSGEB'in 30 Haziran'a kadar tahakkuk edecek alacakları 2021'e ertelendi. *Faaliyetleri zorunlu olarak durdurulan iş yerleri için kamu idarelerince kira bedeli tahakkuk ettirilmeyecek.
*Teknoparklardaki kuluçka firmalarından ve ticari işletmelerinden 2 ay süreyle kira alınmayacak.
*Geri kazanım payı (GEKAP) beyannameleri altı ayda bir verilecek.
*Otopark Yönetmeliği'nin yürürlülük tarihi 30 Haziran'a ertelendi.
* Turizm sektöründe otel kiralamalarına ilişkin Nisan, Mayıs ve Haziran ayları hasılat payı ödemeleri ve irtifak hakkı bedelleri 6 ay süreyle erteledi.
*Konaklama Vergisi, 10cak 2021 tarihine ertelendi.
Vergi
*Mart ayı KDV 1 ay ertelendi.
*Muhtasar-KDV-SGK 6 ay ertelendi.
Sektörler: Perakende, ticaret ve AVM'ler, Demir-çelikve metal sanayi, Otomotiv, sinema-tiyatro, lojistik, ulaşm, konaklama, yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil-konfeksiyon, etkinlik ve organizasyon, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, madencilik-taş ocakçılığı, inşaat, endüstriyel mutfak ekipmanları, araç kiralama, basılı yayın ve matbaacılık, halkla ilişkiler, çiftçi, terzi, manav, avukat, mali müşavir, mimar, mühendis, eczacı, doktor, diş hekimi, vb.ticari, zirai kazanç sahibi, serbest meslek erbabı ve tüm gelir vergisi mükellefleri
*Gelir İdaresi Başkanlığı interaktif vergi dairesi internet adresinde, "mücbir sebep durum sorgu ekranı" açıldı. Mücbir sebebe girilip girilmediği buradan sorgulanabilecek. -Halen takip edilen talepler
Halen takibi yapılan talepleri ise şu şekilde özetlemek mümkün:
Lojistik Destekleri *Sınır geçişlerinde karantina koşullarının gevşetilmesi
*Vizesi biten şoförlere Gri pasaport verilmesi
Serbest çalışan şoförlere (kamyon, otobüs, servis, dolmuş, taksi) doğrudan gelir desteği yapılması (yada ÖTV 'siz akaryakıt)