Makro ekonomik göstergelerle 2022
2022'de Türkiye ekonomisinde büyüme performansı yılın son bölümünde yavaşlarken, enflasyonda yüksek seyir devam etti. Dış ticarette rekor açıklar kaydedilirken, cari dengenin de enerji ithalatının yükselen faturası nedeniyle açık verdiği izlendi. İstihdam piyasası yılın son bölümleri dışarıda bırakıldığında oldukça sıkı bir görünüm sergiledi. İşsizlik oranlarında tek haneli seviye görüldü.
2022’de Türkiye ekonomisinde büyüme canlı iç tüketimin etkisiyle yılın ilk bölümlerinde pozitif bir görünüm sergiledi.
Yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 7,5 büyüdü. Büyüme ivmesi ikinci çeyrekte de devam etti ve bu çeyrekte yüzde 7,7’lik bir büyüme izlendi.
Üçüncü çeyreğe gelindiğinde ise büyümede ivme kaybı olduğu görüldü. Yılın üçüncü çeyreğinde yıllık büyüme yüzde 3,9 olarak 2 yılın en zayıf performansını gösterdi.
Yılın üçüncü çeyreğinde çeyreklik bazda bakıldığında ise sınırlı da olsa daralma görüldü. Böylelikle Türkiye ekonomisi çeyreklik olarak 9 çeyrek sonra ilk kez daraldı.
2022'de en çok konuşulan ekonomik gösterge enflasyon oldu
2022’de makro ekonomik göstergelerde manşetlerde ilk sıralarda yer alan veri enflasyon oldu. Gevşek para politikası uygulanan 2022 yılında yıllık enflasyon 24 yılın zirve seviyelerini gördü.
Yıla yüzde 48 seviyesinden başlayan yıllık enflasyon Ekim ayında yüzde 85’i aşarak zirve seviyelere ulaştı. Aylık olarak enflasyonda yükseliş serisi de hız kesmedi.
Türkiye ekonomisinde Kasım ayı itibariyle aylık enflasyonda artış serisi 47. aya yükseldi.
2022 yılı özellikle yüksek gıda enflasyonuyla öne çıktı. Gıda enflasyonunda 3 haneli seviyeler kaydedildi.
Resmi göstergelerde yıllık enflasyonda çift haneli seviyeler görülürken, diğer göstergelerde üç haneli veriler izlendi. İstanbul Ticaret Odası’nın İstanbul’daki fiyatlar baz alınarak yaptığı ölçümlerde yüzde 100’lerin üzerini görüldü, enflasyon 27 yılın zirvesine çıktı.
Rekor dış ticaret açığı
2022 dış ticarette Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa’da ekonomik aktivitede görülen yavaşlama ve yüksek enerji ithalatı nedeniyle rekor açık izlendi. Ağustos ayında dış ticaret açığı 11,2 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine yükseldi. Kasım ayı itibariyle Türkiye’nin 2022’de kaydettiği dış ticaret açığı 100 milyar dolara dayandı.
Dış ticarette rekor açıklar izlenirken, bu tablo cari denge verilerine de yansıdı. Geçen yılın Ekim ayında Türkiye ekonomisinde 4,1 milyar dolarlık fazla görülürken, o tarihten sonra her ayda aylık cari açık izlendi. Ocak ayında aylık cari açık 6,95 milyar doları gördü. Cari denge tarafında yılın önemli gelişmelerinden biri seyahat gelirlerinde yapılan revizyon oldu.
Bu revizyonun etkisiyle son 10 yıllık seyahat gelirlerine 22,5 milyar dolarlık katkı gerçekleşti. Bu revizyonun etkisi Ekim ayındaki cari denge verilerine de yansıdı ve Ekim’deki cari açık beklentilerin oldukça altında geldi. Tüm bunlarla birlikte Ekim ayı itibariyle Türkiye’nin 12 aylık cari açığı 43,5 milyar dolarla 4 yılın zirvesine yükseldi.
Cari dengede enerji baskısı
Cari denge kapsamında 2022 yılında dikkat çeken gelişmelerden birisi de kaynağı belirsiz para girişi olarak tanımlanan net hata noksandaki hızlı giriş oldu. Temmuz ayında net hata noksan girişi 5,5 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu, tarihin en yüksek net hata noksan girişi oldu. Ekim ayı itibariyle bakıldığında 2022 yılında toplam net hata noksan girişi 21 milyar dolara ulaştı. Böylelikle 2022 yılı da 2018 yılına benzer şekilde yüklü bir net hata noksan girişi yaşanan bir yıl oldu.
Sanayide ivme yıl sonuna doğru yavaşladı
Sanayiye ilişkin göstergelere bakıldığında ise yılın ilk yarısında görülen yüksek performansın yılın ikinci yarısında ivme kaybettiği görüldü. Sanayi üretiminde Şubat ve Nisan aylarında çift haneli yıllık büyüme görüldü. Ağustos ve Eylül aylarına gelindiğinde ise yıllık büyümenin yüzde 1’lere kadar çekildiği izlendi. Aylık bazda bakıldığında 2022’nin genelinde sanayi üretiminde negatif bir performans kaydedildi.
Satınalma yöneticileri endeksleri de 2022’de sanayiye ilişkin olumsuz görünüme işaret etti. İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı verilere göre yılın sadece ilk iki ayında endeks eşik değer olan 50’nin üzerinde gerçekleşerek sanayide büyümeye işaret etti. Şubat ayından sonra her ayda endeks 50’nin altındaki değerleri alarak yöneticilerin karamsar olduğunu gösterdi. Kasım ayı itibariyle endeksi 45 seviyelerine gerileyerek pandemi sürecinden bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Sıkı istihdam piyasası görünümü
Sanayide ivme kaybı dikkat çekerken istihdam piyasası hizmetler sektörünün de etkisiyle daha pozitif bir tablo ortaya koydu. Yılın genelinde işsizlik yüzde 10-11 bandında seyretti. Ağustos ayında manşet işsizlik 4 yıl sonra ilk kez tek haneyi gördü. İşsizlik verilerinin detaylarına bakıldığında sanayi istihdamındaki ivme kaybı dikkat çekti. Yılın üçüncü çeyreğinde sanayide istihdam edilenlerin sayısı 6,64 milyona geriledi. Toplam istihdam içinde sanayinin payı ise yüzde 22’nin altına geriledi. Aynı dönemde hizmetler sektöründe 247 bine varan artış izlendi. Hizmetler sektörünün istihdamdaki payı yüzde 57’ye yaklaştı.
