Advertisement
TÜRKİYE MAKRO VERİLERİ ABONE OL

2022’de Türkiye ekonomisinde büyüme canlı iç tüketimin etkisiyle yılın ilk bölümlerinde pozitif bir görünüm sergiledi.

Yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 7,5 büyüdü. Büyüme ivmesi ikinci çeyrekte de devam etti ve bu çeyrekte yüzde 7,7’lik bir büyüme izlendi.

Üçüncü çeyreğe gelindiğinde ise büyümede ivme kaybı olduğu görüldü. Yılın üçüncü çeyreğinde yıllık büyüme yüzde 3,9 olarak 2 yılın en zayıf performansını gösterdi.

Yılın üçüncü çeyreğinde çeyreklik bazda bakıldığında ise sınırlı da olsa daralma görüldü. Böylelikle Türkiye ekonomisi çeyreklik olarak 9 çeyrek sonra ilk kez daraldı.

2022'de en çok konuşulan ekonomik gösterge enflasyon oldu

2022’de makro ekonomik göstergelerde manşetlerde ilk sıralarda yer alan veri enflasyon oldu. Gevşek para politikası uygulanan 2022 yılında yıllık enflasyon 24 yılın zirve seviyelerini gördü.

Yıla yüzde 48 seviyesinden başlayan yıllık enflasyon Ekim ayında yüzde 85’i aşarak zirve seviyelere ulaştı. Aylık olarak enflasyonda yükseliş serisi de hız kesmedi.

Türkiye ekonomisinde Kasım ayı itibariyle aylık enflasyonda artış serisi 47. aya yükseldi.

2022 yılı özellikle yüksek gıda enflasyonuyla öne çıktı. Gıda enflasyonunda 3 haneli seviyeler kaydedildi.

Resmi göstergelerde yıllık enflasyonda çift haneli seviyeler görülürken, diğer göstergelerde üç haneli veriler izlendi. İstanbul Ticaret Odası’nın İstanbul’daki fiyatlar baz alınarak yaptığı ölçümlerde yüzde 100’lerin üzerini görüldü, enflasyon 27 yılın zirvesine çıktı.

Rekor dış ticaret açığı

2022 dış ticarette Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa’da ekonomik aktivitede görülen yavaşlama ve yüksek enerji ithalatı nedeniyle rekor açık izlendi. Ağustos ayında dış ticaret açığı 11,2 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine yükseldi. Kasım ayı itibariyle Türkiye’nin 2022’de kaydettiği dış ticaret açığı 100 milyar dolara dayandı.

Dış ticarette rekor açıklar izlenirken, bu tablo cari denge verilerine de yansıdı. Geçen yılın Ekim ayında Türkiye ekonomisinde 4,1 milyar dolarlık fazla görülürken, o tarihten sonra her ayda aylık cari açık izlendi. Ocak ayında aylık cari açık 6,95 milyar doları gördü. Cari denge tarafında yılın önemli gelişmelerinden biri seyahat gelirlerinde yapılan revizyon oldu.

Bu revizyonun etkisiyle son 10 yıllık seyahat gelirlerine 22,5 milyar dolarlık katkı gerçekleşti. Bu revizyonun etkisi Ekim ayındaki cari denge verilerine de yansıdı ve Ekim’deki cari açık beklentilerin oldukça altında geldi. Tüm bunlarla birlikte Ekim ayı itibariyle Türkiye’nin 12 aylık cari açığı 43,5 milyar dolarla 4 yılın zirvesine yükseldi.

Cari dengede enerji baskısı

Cari denge kapsamında 2022 yılında dikkat çeken gelişmelerden birisi de kaynağı belirsiz para girişi olarak tanımlanan net hata noksandaki hızlı giriş oldu. Temmuz ayında net hata noksan girişi 5,5 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu, tarihin en yüksek net hata noksan girişi oldu. Ekim ayı itibariyle bakıldığında 2022 yılında toplam net hata noksan girişi 21 milyar dolara ulaştı. Böylelikle 2022 yılı da 2018 yılına benzer şekilde yüklü bir net hata noksan girişi yaşanan bir yıl oldu.

Sanayide ivme yıl sonuna doğru yavaşladı

Sanayiye ilişkin göstergelere bakıldığında ise yılın ilk yarısında görülen yüksek performansın yılın ikinci yarısında ivme kaybettiği görüldü. Sanayi üretiminde Şubat ve Nisan aylarında çift haneli yıllık büyüme görüldü. Ağustos ve Eylül aylarına gelindiğinde ise yıllık büyümenin yüzde 1’lere kadar çekildiği izlendi. Aylık bazda bakıldığında 2022’nin genelinde sanayi üretiminde negatif bir performans kaydedildi.

Satınalma yöneticileri endeksleri de 2022’de sanayiye ilişkin olumsuz görünüme işaret etti. İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı verilere göre yılın sadece ilk iki ayında endeks eşik değer olan 50’nin üzerinde gerçekleşerek sanayide büyümeye işaret etti. Şubat ayından sonra her ayda endeks 50’nin altındaki değerleri alarak yöneticilerin karamsar olduğunu gösterdi. Kasım ayı itibariyle endeksi 45 seviyelerine gerileyerek pandemi sürecinden bu yana en düşük seviyeye geriledi.

Sıkı istihdam piyasası görünümü

Sanayide ivme kaybı dikkat çekerken istihdam piyasası hizmetler sektörünün de etkisiyle daha pozitif bir tablo ortaya koydu. Yılın genelinde işsizlik yüzde 10-11 bandında seyretti. Ağustos ayında manşet işsizlik 4 yıl sonra ilk kez tek haneyi gördü. İşsizlik verilerinin detaylarına bakıldığında sanayi istihdamındaki ivme kaybı dikkat çekti. Yılın üçüncü çeyreğinde sanayide istihdam edilenlerin sayısı 6,64 milyona geriledi. Toplam istihdam içinde sanayinin payı ise yüzde 22’nin altına geriledi. Aynı dönemde hizmetler sektöründe 247 bine varan artış izlendi. Hizmetler sektörünün istihdamdaki payı yüzde 57’ye yaklaştı.

2022 yılı çalışma yaşamında kritik gelişmelerle öne çıktı.

2022’de ek gösterge, emeklilikte yaşa takılanlar ve sözleşmelilerin kadroya alınması gibi konularda düzenlemeler gündeme geldi.

Asgari ücrette yıl ortasında ikinci artış kararı alınırken, 2023 yılında uygulanacak asgari ücrete de yüzde 55 artış yapıldı.

Çalışanlar 2022’ye yüzde 50,5 artışla 4 bin 253 liralık asgari ücretle girdi.

Yıl ortasına yaklaşırken artan yaşam maliyeti nedeniyle asgari ücretli çalışanlarda bir ara zam beklentisi oluştu.

Bunun üzerine Haziran ayının ikinci yarısında asgari ücret tespit komisyonu, yeni asgari ücret artışı için toplandı.

Yapılan toplantılar sonucunda 1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere asgari ücret yüzde 35’lik artışla 5 bin 500 lira oldu.

Ek göstergede düzenleme

Çalışma yaşamının 2022’deki önemli gelişmelerinden biri ek göstergede yapılan düzenleme oldu.

Devlet memurları tarafından uzun bir süredir beklenen 3600 ek gösterge, Temmuz ayında Meclis’te kabul edildi.

Düzenlemeyle çalışan ve emekli 5,3 milyonu aşan kamu personelinin ek göstergelerinde kapsamı genişletildi.

15 Ocak 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak düzenlemeyle, birinci derece memur olmak kaydıyla tüm öğretmenlerin, sağlık çalışanları ile din görevlilerinin ek göstergeleri 3600'e yükseltilecek.

Bu meslek gruplarının yanı sıra 3000 ek göstergeli tüm kamu görevlilerinin ve yüksek yargıdaki müdürlerin ek göstergeleri de 3600'e çıkarılacak.

Daha önce ek göstergeden yararlanmayan yardımcı hizmetler sınıfı da ek göstergeden faydalandırılarak tüm memurlara ilave 600 puan verilecek.

Kamudaki fonksiyonel hiyerarşinin bozulmamasını temin etmek amacıyla genel müdür yardımcılarının ek göstergeleri 3600'den 4400'e, il müdür yardımcısı, şube müdürü ve ilçe müdürü gibi yöneticilerinin ek göstergeleri de 2200'den 3000'e yükseltilecek.

Ek göstergesi 3600'e çıkan ve 30 yıllık hizmeti olan bir memurun emekli aylığı 1234-1391 lira, emekli ikramiyesi ise 44 bin 500-50 bin 150 lira arasında artacak.

Emeklilikte yaşa takılanlar konusu çözüldü

2022 yılına damga vuran ve geniş bir kesimi ilgilendiren konulardan biri emeklilikte yaşa takılanlar konusu oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı ayrımı yapmaksızın 8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayan ve yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getiren herkesin emekli olacağını açıkladı.

Böylece 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun ile ortaya çıkan emeklilikte yaşa takılanlar sorunu 23 yıl sonra ortadan kalktı.

#yataytekli#haber#-2322156#center#

Çalışma statüsü itibarıyla yaş koşulu dışında tamamlanması gereken emeklilik koşulları şöyle:

SSK’lılarda (4/1-a) kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim gününü doldurmak,

Bağkur’lularda (4/1-b) kadınlarda 20 tam yıl ve 7 bin 200 gün, erkeklerde 25 tam yıl ve 9000 gün çalışmak olmak,

Emekli Sandığı’nda (4/1-c) kadınlarda 20 yıl ve 7 bin 200 gün, erkeklerde 25 yıl 9000 gün hizmet vermek.

Söz konusu koşulları tamamlamış olanlar, yasa çıktığı andan itibaren hemen emeklilik dilekçesi verebilecekler. Henüz tamamlamamış olanlar ise tamamladıkları tarihte emekli olma hakkına kavuştu.

Düzenlemenin yasalaşmasıyla emeklilik dilekçesini Ocak’ta dilekçe vererek 1 Şubat’tan geçerli olmak üzere emekli aylığı alınacak. Yığılmadan dolayı emekli aylığı bağlama işlemleri uzun sürse bile 1 Şubat’tan geçerli olmak üzere emekli aylığı farkını alabilecekler.

Sözleşmelilere kadro

2022 yılının çalışma yaşamı açısından bir diğer önemli madde sözleşmeliye kadro konusu oldu.

2022 yılında sendikalılık oranlarında düşük seviyenin devam ettiği görüldü.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre yaklaşık 16 milyon çalışanın 2 milyon 280 bin işçi sendikalı.

20 işkolunda 218 sendikanın örgütlü olduğu ülkede toplu iş sözleşmesi yapmak üzere barajı aşan sendika sayısı 60.

600 binin üzerinde işçi bir sendikada örgütlü olduğu halde toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahip değil.

2022 yılının sonlarına doğru grevlerde erteleme kararları de devreye girdi.

Cumhurbaşkanı kararıyla, birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş'in Bekaert Çelik şirketinin iki fabrikasında aldığı grev kararları "millî güvenliği bozucu nitelikte görüldüğü" gerekçesiyle 60 gün 'ertelendi'.

2022’de dünyanın en zenginleri için işler o kadar da iyi gitmedi.

Dünyanın milyarderleri Ocak ayında yaşanan teknoloji hisselerindeki sert düşüşle seneye milyarlarca dolar kaybederek başladı.

Mart ayında Fed’in faiz artırımı ile başlayan sıkılaşma dalgası ortamında global hisse senedi piyasalarında yaşanan kayıplarla birlikte milyarderlerin servetinde yaşanan erime daha da derinleşti.

2022’de Tesla'nın patronu Elon Musk'ın serveti 106 milyar dolar, Jeff Bezos'un serveti 76 milyar dolar erirken, Bill Gates 22 milyar dolar kaybetti.

2022’de Tesla hisselerinin değer kaybı sonrası şirketin piyasa değeri 500 milyar doların altını gördü.

Bu gelişmenin etkisiyle Tesla’nın patronu Musk Bloomberg milyarderler listesinde ikinci sıraya geriledi.

Fransız lüks imparatorluğunun başındaki Bernard Arnault ilk sıraya yerleşti.

Musk'ın çok tartışılan Twitter hamlesi

Listede ilk sırayı kaybetse de, en çok konuşulan milyarder olarak yerini kaybetmeye niyeti olmayan Musk 2022’de Twitter'ı satın almasıyla gündemden düşmedi.

Musk’ın Twitter'ı satın alma macerası Nisan'da başladı. Ekim’de Musk'ın Twitter'ı 44 milyar dolara satın alma sürecinin tamamlandığı bildirildi.

Satın almadan sonra ünlü milyarder maliyetleri düşürmek amacıyla Twitter’da geniş çaplı işten çıkarmalar yaptı.

Mavi tik abonelik uygulamasının başlayacağını duyurdu.

Milyarderler listesinin ilk sırası değişti

Bernard Arnault ise 170 milyar doları aşan servetiyle artık dünyanın en zengin kişisi.

Küresel piyasaların sert dalgalanmalar yaşadığı yılda Arnault'nun serveti sadece 7 milyar dolar eridi. Arnault, dünyanın en büyük lüks grubu Louis Vuitton ve şampanya markası Dom Perignon'dan Christian Dior'a kadar 75 markanın patronu konumunda.

Yaşanan fırtınaya rağmen milyarderler listesinde yükselişi durdurulamayan bir diğer isim ise Hintli Adani oldu.

Adani, 48,6 milyar dolarlık artışla 2022’de servetini en çok artıran isim olmayı başardı.

Böylece Adani, abd'li e-ticaret devi Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'u geçerek dünyanın en zengin üçüncü kişisi olarak listeye adını yazdırdı.

Bir zamanlar dünyanın en zengini unvanını taşıyan Amazon’un patronu Jeff Bezos ise 115 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin 4. kişisi durumunda.

Bloomberg milyarderler endeksinde yıla 14. sıradan başlayan ve zenginler listesini hızla tırmanan Adani’nin kurucusu olduğu Adani Grubu'un petrokimya, havacılık, savunma ve veri merkezleri dahil birçok sektörde yatırımları bulunuyor.

Rus yaptırımları

2022’de küresel servet dağılımı konusunda en kritik gelişmelerden biri de Rus oligarklara yönelik yaptırımlar oldu.

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik işgal harekatı sert ekonomik yaptırımlarla karşılanırken, birçok milyarder Rus oligarkların varlıklarına da el konuldu.

Birçok süper yata da el konulurken bunlardan en dikkat çekeni Rus oligark Alişer Usmanov'a ait Dilbar isimli yat oldu.

Yaptırımlardan en çok etkilenen isimlerden biri de 2003 yılında İngilizlerin ünlü futbol kulübü Chelsea'yi satın alan Rus milyarder Roman Abramoviç oldu.

Rus milyarder kendisine yaptırım uygulanması çağrılarının ardından, Şubat ayında kulübün yönetimini vakfın mütevelli heyetine devrettiğini duyurdu.

Rus oligark Londra'daki mülklerini satışa çıkarırken İngiltere hükümeti Abramoviç’in varlıklarını dondurdu.

Mayıs ayında Chelsea ABD’li konsorsiyuma 5,25 milyar dolara satıldı.

Haziran ayında, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'in, ABD başkanı Joe Biden'dan Abramoviç'in "Rusya ile arabuluculuk yapabilir" gerekçesiyle yaptırım listesine alınmamasını istediği iddia edildi.

İddiaya göre, Beyaz Saray bunun üzerine listeyi hazırlayan Hazine Bakanlığı'na ulaşarak AB ve İngiltere tarafından yaptırım listesine alınan Abramoviç’in ve şirketlerinin yer almamasını sağladı.

Haziran ayında ABD'de bir mahkeme, Rusya'ya uygulanan yaptırımları ihlal ederek yabancı bir ülkeden Rusya'ya izinsiz uçtukları gerekçesiyle Abramoviç'e ait ABD yapımı iki uçağa el konulmasına izin verdi.

Söz konusu uçakların bir dizi paravan şirket üzerinden Abramoviç’e ait olduğu belirtilen açıklamada, uçakların toplam değerinin 400 milyon doların üzerinde olduğu kaydedildi.

2022 kripto varlık yatırımcıları için bir daha yaşanması istenmeyen bir yıl oldu.

Kripto varlık piyasasında yaşanan sistemik riskler ve düşen risk iştahı varlık fiyatlamalarını tarihi düşük seviyelere getirdi.

Piyasanın en yüksek hacimli varlığı Bitcoin Kasım 2021’de yaklaşık 69 bin dolarla tepe noktasını bulurken, 2022'ye 50 bin doların altında bir seviyeden girdi.

Piyasa hacmine göre en büyük kripto para olan Bitcoin, yılın başından beri yaklaşık yüzde 64 düşerken, Ether’de yılın başından beri olan düşüş yaklaşık yüzde 67 oldu.

21 Ocak tarihinde Bitcoin, 40 bin dolar seviyesini kaybetti. Düşüşü değerlendiren El Salvador, 410 Bitcoin’i 15 milyon dolara (ortalama 36 bin 585 dolar) satın aldı.

23 Nisan tarihinde Orta Afrika Cumhuriyeti, El Salvador’dan sonra Bitcoin’i resmi para birimi ilan eden ikinci ülke oldu.

Terra'nın çöküşü

7 Mayıs tarihinde Terra ekibinin merkeziyetsiz bir platform olan Curve’den yüksek miktarda sabitkoin UST çektiği sırada, kimliği belirsiz bir kişi veya kurum da aynı platformda 75 milyon UST sattı. Aynı zamanda Binance’te de yaklaşık 200 milyon UST’nin satıldığı bildirilirken, bu satışlar nedeniyle UST ile dolar arasında 2 sentlik bir fark oluştu.

İki gün içinde, UST varlığı bulunan ve bu farkın normalden yüksek olduğunu düşünen yatırımcılar, Terra blokzincirinin Anchor protokolünde yer alan toplam yaklaşık 14 milyar UST’nin yaklaşık 9 milyarlık kısmını, diğer sabitkoinler ile değiştirmek için çekti.

Bu gelişmeyle beraber UST’nin dolar ile olan eşitliği ortadan kalktı. Bu sırada UST ile LUNA’yı değiş tokuş ederek kâr eden yatırımcılar ise, LUNA üzerinde de büyük bir satış baskısı oluşmasına neden oldu.

Tüm bu gelişmelerden sonra UST ve LUNA’da olan kayıp yaklaşık 60 milyar dolar olurken, Bitcoin 24 Ocak’tan bu yana oluşturduğu yapının en düşük seviyesi olan 33 bin dolar seviyesini kaybetti. 24 Ocak ile 28 Mart arasında yaklaşık yüzde 46’lık bir ara yükseliş dönemi yaşanmıştı.

Bir önceki düşüşte olduğu gibi 9 Mayıs tarihindeki düşüşü de değerlendiren El Salvador, 500 Bitcoin’i 15,4 milyon dolara (ortalama 30 bin 800 dolar) satın aldı.

Yeni kriz: Celsius

Ethereum blokzincirinde “The Merge (birleşme)” adı verilen olay gerçekleşmeden yaklaşık üç ay önce, normal şartlarda aynı olması gereken kilitlenen Ether’in fiyatı ile kilitlenmeyen Ether’in fiyatları arasında teknik nedenlerden ötürü bir fark oluştu.

En yüksek miktarda kilitlenen Ether sahibi olan şirketlerden biri olan, kripto borç verme şirketi Celsius, kilitlenen Ether’in değer kaybetmesinden, Terra’nın çöküşünden ve genel piyasa şartlarından olumsuz etkilendi.

Şirketin likidite sorunu yaşadığı söylentileri nedeniyle kullanıcılar varlıklarını platformdan çekmeye başladı. Bunun üzerine Celsius çekim ve transfer işlemlerini durdurmakla beraber, likidite sağlamak için elindeki kripto varlıkları satmaya başladı.

Three Arrows Capital'in ses getiren çöküşü

Terra’nın çöküşünden ve kilitlenen Ether’in fiyatının Ether’e göre düşük kalmasından etkilenen bir başka kurum ise hedge fonu Three Arrows Capital oldu. Analiz şirketi Nansen’e göre Mart ayı itibariyle 10 milyar dolar değerinde varlığı yöneten hedge fonu, Voyager’dan aldığı borcu ödeyemedi ve 1 Temmuz’da iflas işlemlerini başlattı. Three Arrows Capital’ın ardından ise Celsius, 13 Temmuz’da iflas işlemlerini başlattı.

30 Haziran tarihinde El Salvador 80 Bitcoin’i 1,5 milyon dolara (ortalama 18 bin 750 dolar) satın aldı. Aynı gün içinde Tether’dan sonra piyasa hacmi en büyük sabitkoin olan USD Coin’in ortağı Circle, Euro Coin’i kullanıma sundu.

15 Eylül tarihinde piyasa hacmine göre en büyük altkoin olan Ether’in blokzinciri Ethereum’da yıllardır beklenen ve “The Merge (birleşme)” adı verilen işlem gerçekleşti. Bu sayede “prof-of-work” sisteminden “proof-of-stake” sistemine geçen blokzincirin elektrik tüketimi yaklaşık yüzde 99,95 azalırken, merkeziyetliliği arttı. Ethereum için tarihi olan bu günde, Ether yaklaşık yüzde 10 değer kaybetti.

27 Ekim tarihinde Elon Musk, Twitter’ı satın aldı. Musk ile ilişkilendirilen Dogecoin, 27 Ekim ile 1 Kasım arasında yaklaşık yüzde 120 artış gösterdi.

Kriptoyu kökünden sarsan kriz: FTX

6 Kasım tarihinde dünyanın en büyük kripto varlık alım satım platformu Binance’in CEO’su Changpeng Zhao, “yakın zamanda ortaya çıkanlar nedeniyle” diyerek şirketin elindeki tüm FTT’yi (FTX platformunun jetonu) satacağını açıkladı. 7 Kasım’da “LUNA’nın çöküşünden öğrendiklerimizi uyguluyoruz” diyen Zhao, 8 Kasım’da ise FTX’in likidite sorunu yaşadığını, platformun Binance’ten yardım istediğini ve Binance’in FTX’i satın almasını içeren fakat yasal olarak bağlayıcı olmayan bir anlaşma imzalandığını açıkladı.

Zhao’nun açıklamasının ardından FTT yüzde 80’i aşan bir değer kaybı yaşarken, Bitcoin de 18 Haziran’dan bu yana oluşturduğu yapının en düşük seviyesi olan 17 bin 600 dolar seviyesini kaybetti. 18 Haziran ile 15 Ağustos arasında yaklaşık yüzde 43’lük bir ara yükseliş dönemi yaşanmıştı.

Yaklaşık 15,2 milyar dolar kişisel servete sahip olduğu tahmin edilen, FTX CEO’su Sam Bankman-Fried, bir günde yaklaşık 14,6 milyar dolar kaybetti. Daha sonra Bankman-Fried sadece 100 bin dolarının kaldığını açıkladı.

SEC ve CFTC gibi kurumların FTX hakkında soruşturma başlatmasının ardından, Binance satın alımdan vazgeçti. 8 milyar dolar sermaye açığı bulunan FTX, Alameda Research ve Blockfolio başta olmak üzere, aralarında FTX Turkey Teknoloji ve Ticaret Anonim Şirketi ve SNG Investments Yatırım ve Danışmanlık Anonim Şirketi de bulunan 102 bağlantılı şirket ABD’de iflas başvurusunda bulundu. Bankman-Fried ise CEO görevinden istifa etti.

Bu sırada FTX’in ana merkezinin bulunduğu, vergi cenneti olarak tanınan Bahamalar’ın hükümeti, şirketin ülkede bulunan varlıklarına el koydu.

Bu gelişmelerin ardından, daha önce FTX sayesinde iflastan kurtulan BlockFi, iflas başvurusunda bulunurken, FTX hesabında 175 milyon doları kalan Genesis de iflas edebileceği uyarısını yaptı.

FTX’in yarattığı endişe nedeniyle Crypto.com platformunun jetonu 8 Kasım’ın ardından yüzde 50’den fazla değer kaybı yaşadı. Ayrıca FTX’in elinde yüksek miktarda Solana bulunduğu ve platformun bunları satabileceği endişesiyle de, Solana iki gün içinde yaklaşık yüzde 60 değer kaybetti. Aralarında Binance, KuCoin, Bitfinex, OKX, Bybit, Huobi ve Crypto.com’un da olduğu bazı kripto varlık alım satım platformları, kullanıcıların güvenini kazanmak için blokzincirleri üzerinde bulunan varlıklarını kullanıcılar ile paylaşmaya başladı.

Bankman-Fried, ABD’nin suç duyurusunun ardından Bahamalar’da tutuklandı.

Türklerin kripto sevdası

Blokzincir analiz şirketi Chainalysis’in yayınladığı Kripto Paranın Coğrafyası 2022 Raporu’na göre, Kripto Benimseme Endeksi’nde Türkiye genel sıralamada onikinci sırada, merkezi hizmetlerden alınan değer sıralamasında dokuzuncu sırada, merkeziyetsiz finans hizmetlerinden alınan değer sıralamasında ondokuzuncu sırada, kripto piyasaları en hızlı büyüyen bölge olan Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi içinde ise birinci sırada yer aldı.

Genel sıralamada birinci ülke Vietnam olurken, hem merkeziyetli hem de merkeziyetsiz finans hizmetlerinden alınan değer sıralamasında ise birinci ülke Hindistan oldu.

Rusya Ukrayna savaşı 2022 yılına damgasını vuran en önemli siyasi gelişmelerinden oldu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in talimatıyla Şubat ayı sonunda başlayan savaşta başta Kiev olmak üzere birçok şehir Rus ordusunun saldırısına uğradı. Bu saldırının hemen ardından, ABD ve Avrupa Birliği (AB), Rusya’nın ilhakına yanıt olarak ekonomik ve siyasi yaptırımlar uygulama kararı aldığını açıkladı.

Batılı ülkelerin Rusya'ya karşı uyguladığı yaptırım kararları arasında en çok ses getiren yaptırım kararı enerji alanında oldu. AB üye ülkeleri, enerjide arz çeşitliğini artırma gerçeğiyle tekrar yüzleşti.

“Tahıl Koridoru Anlaşması” ile tahıl ve gübre ihracatı gerçekleşti

Rusya ve Ukrayna’nın sahip olduğu temel tarım ürünleri düşünüldüğünde, savaşın ardından dünya genelinde gıda güvencesizliği konusu öne çıktı.

Bu duruma çözüm olarak, Türkiye Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 22 Temmuz’da imzalanan “Tahıl Koridoru Anlaşması” ile Ukrayna limanlarından tahıl ve gübre ihracatının yapılması hedeflendi. Anlaşma ile özellikle mısır, buğday, kanola ve ayçicek yağı gibi ürünler başta Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok ülkeye sevk edildi.

Finlandiya ve İsveç, NATO'ya katılma kararı aldı

Rusya'nın Ukrayna'ya müdahalesi ile Finlandiya ve İsveç, tarafsızlık politikasına son vererek NATO'ya katılma kararı aldığını açıkladı. Türkiye ilk aşamada İsveç ve Finlandiya'nın üyeliklerine karşı çıktı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, İsveç Başbakanı Magdelena Andersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İspanya'nın başkenti Madrid'deki NATO Zirvesi kapsamında 28 Haziran tarihinde bir araya geldi.

Görüşmenin ardından, Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında üçlü memorandum imzalandı. Görüşme sonrası açıklama yapan İsveç Başbakanı Andersson, İsveç'te 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek terör yasasını sıkılaştırdıklarını belirtti.

İngiltere’de siyasi kriz

İngiltere’de hükümetin bir yıl içerisinde ikinci kez değişmesi dünya siyasetindeki en önemli gelişmelerden biri oldu. 2019 yılında göreve gelen Muhafazakar Boris Johnson, koronavirüs salgını sırasında karantina kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle eleştirildi.

Kamuoyu tarafından oluşturulan baskıya dayanamayan Johnson 7 Temmuz 2022’de istifa ettiğini açıkladı.

İngiltere'de Johnson'dan boşalan başbakanlık koltuğuna Eylül ayı başında Dışişleri Bakanı Liz Truss oturdu.

Truss'ın, başbakanlık görevini devralmasının ardından hükümet 23 Eylül'de toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi kesintilerinin uygulanmasına hazırlanıldığını duyurdu.

Bu durum, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği beklentilerini artırarak sterlinin sert değer kaybı yaşamasına sebep oldu. Ekonomik planlara yönelik sert eleştirilerin ardından İngiliz hükümeti, yüzde 45'lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırma planından vazgeçtiğini açıkladı.



Daha önce pek çok kez vergi indirim planının arkasında duran Truss, 14 Ekim'de eleştirilere dayanamayarak Kwasi Kwarteng'i Maliye Bakanlığı görevinden aldı ve yerine Jeremy Hunt'ı atadı.

Bu gelişmelerin ardından, 20 Ekim’de istifasını açıklayan Truss, 44 gün görevde kalarak ülkenin en kısa süre görevde kalan başbakanı oldu.

Truss’ın istifasının ardından 42 yaşındaki eski Maliye Bakanı Rishi Sunak, 24 Ekim'de partinin yeni lideri oldu. Ülkenin etnik azınlıktan gelen ilk başbakanı olarak tarihe geçen Sunak, ekonomide istikrarı hükümet gündeminin merkezine koyacağını söyledi.

Kraliçe 2. Elizabeth hayatını kaybetti, oğlu Charles İngiltere Kralı oldu

8 Eylül tarihinde 96 yaşında hayatını kaybeden Kraliçe Elizabeth, İngiliz Monarşisinde 70 yıllık hükümdarlığıyla, "İngiltere tarihinin en uzun süre tahtta kalan hükümdarı" unvanını aldı.

Kraliçe 2. Elizabeth, tahtta bulunduğu süre içinde Winston Churchill'den Liz Truss'a kadar toplam 15 İngiliz başbakanla çalıştı.

Kraliçe Elizabeth'in ölümünün ardından 73 yaşındaki oğlu Charles tahta geçerek İngiltere Kralı oldu.

İran’da “Mahsa Amini Protestoları” baş gösterdi

İran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" tarafından "başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle" gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini hayatını kaybetti.

Bu ölüm ülke genelinde, İran yönetimine karşı şiddetli protestolara yol açtı. Protestolar ülke sınırlarını aşarak, dünya çapında yankı yarattı.

Çin ile ABD arasında tansiyon düşmedi

Çin ile Tayvan arasındaki gerilim, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin de dahil olmasıyla tavan yaptı. Pelosi'nin Tayvan’a resmi bir ziyaret gerçekleştireceğini açıklamasının ardından Çin, Tayvan Boğazı'na savaş uçakları gönderdi ve Tayvan'a yönelik yeni ihracat yasağını açıkladı.

Tayvan'la birleşmeyi yeniden ana gündem maddeleri arasına alan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, video konferans yöntemiyle görüştüğü ABD Başkanı Joe Biden'a "Tayvan'ın bağımsızlığını destekleyerek ateşle oynamaması" gerektiğini söyledi.

Pelosi 2 Ağustos tarihinde Asya turu kapsamında ziyaret ettiği Tayvan'da Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen'le bir görüşme gerçekleştirerek, Tayvan’ı Çin’e karşı destekledikleri mesajını verdi.

Peru’da Cumhurbaşkanı Castillo görevinden alındı

Seçildiği günden bu yana sağ muhalefetin hedefinde olan Peru Cumhurbaşkanı Pedro Castillo, çözümü sivil darbede arayarak feshetmek istediği Kongre tarafından 8 Aralık’ta görevinden alındı ve tutuklandı. Ülkenin başına ise Dina Boluarte getirildi.

Peru'da devam eden hükümet karşıtı protestolarda sokaklara dökülen binlerce kişi Boluarte'nin istifasını istedi. Gösterilerin şiddetlenmesi üzerine Boluarte 14 Aralık’ta bazı bölgelerde olağanüstü hal ilan edildiğini duyurdu.

Brezilya’da Lula da Silva 11 yıl sonra yeniden devlet başkanı seçildi

Brezilya'da devlet başkanlığı seçiminin ikinci turunu 31 Kasım’da yüzde 50,83 oy alan solcu eski Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva kazandı.

Brezilya'ya 2003-2010 yıllarında iki dönem başkanlık yapan 77 yaşındaki Lula da Silva, hakkında açılan yolsuzluk davaları nedeniyle bir buçuk yıl hapiste kalmış, davaların düşürülmesiyle yeniden başkanlık yarışına girdi. Böylelikle, Lula da Silva 11 yıl sonra yeniden devlet başkanı olarak seçildi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaklaşık 3 saat 40 dakika süren Kabine toplantısının ardından önemli açıklamalar yaptı.

Erdoğan EYT ile ilgili düzenlemenin yakında tamamlanacağını belirterek “Arzumuz yılbaşından önce bu meseleyi gündemimizden çıkarmak” dedi.

Erdoğan Fatih Sondaj gemisinin Çaycuma-1 sondajında 58 milyar metreküplük yeni bir doğalgaz rezervi keşfettiğini belirterek “Böylece Karadeniz’deki gaz rezervimiz Çaycuma-1deki yeni keşfimizle birlikte 170 milyar metreküp artarak toplam 710 milyar metreküpe ulaştı. Karadeniz’de keşfettiğimiz doğalgazın bugünkü rakamla uluslararası piyasalardaki karşılığı 1 trilyon doları bulmaktadır.

Hazar’ın, Akdeniz’in, Orta Doğu’nun enerjide merkez noktasının Türkiye olmasını sağlamakta kararlıyız. Özel ve kamu günlük yurt içi petrol üretimimiz bugün itibarıyla 80 bin varile ulaştı. Önümüzdeki yıl üretimimizi 100 bin varile çıkarmayı hedefliyoruz.” dedi.

Tek haneli enflasyon mesajı

Erdoğan konuşmasında ülkeyi yeniden tek haneli enflasyon rakamlarına kavuşturmak istediklerini belirterek “amacımız 2024’te ülkemizi yeniden tek haneli enflasyon rakamlarına kavuşturmaktır” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan girdi maliyetlerindeki artışların üstünde fiyatlamalar yaparak fırsatçılık peşinde koşanları affetmeyeceklerini söyledi.

Erdoğan şu açıklamaları yaptı;

“Yıl içindeki gelişmeler sonucunda Temmuz ayında asgari ücreti 5 bin 500 lira seviyesine çıkarttık. Şimdi 8 bin 507 lira olarak ilan ettik. Asgari ücret önceki yıla göre yüzde 200, yılbaşına göre yüzde 100 oranında yükseldi. Net asgari ücret 2021'e göre 3 kat, yılbaşına göre 2 kat artmış oldu. Asgari ücrete kişi başına verdiğimiz devlet katkısını da 250 liraya çıkardık.

Geçtiğimiz yıl alınan gelir ve damga vergilerini kaldırmıştık. Amacımız asgari ücretin işverene maliyetini azaltarak, yaptığımız yüksek oranlı artışların istihdamda olumsuzluğa yol açmamasıdır.

Memur ve emeklilere zam mesajı

Ülkemizin kazancını, zenginliğini çalışanlar başta olmak üzere milletimizin her kesimine yansıtmakta kararlıyız. Asgari ücreti belirlerken, sosyal yardımlar, işletmelere verdiğimiz kredi paketlerinde bu anlayışla hareket ediyoruz. İnşallah memur ve emekli maaş artışlarını da bu anlayışla yapacağız.

Çalışanlarımızın emeklilikle ilgili beklentilerini karşılayacak hazırlığı yakında tamamlıyoruz. İnşallah bu meseleyi de yılbaşından önce arzumuz gündemden çıkartmaktır.

Girdi maliyetlerin artışların üstünde yapan fırsatçılık yapanları asla müsaade etmeyeceğiz. Bu hukuki olduğu kadar ahlaki zeminde de yürütülmek durumundadır. Mal ve hizmetlerin üzerinde çok artışlar yapılması, kısa vadede kazandırıyor gibi gözükse de orta ve uzun vadede kaybettirecek yaklaşımdır.

Tarım Kredi Kooperatiflerinde indirim

Gübre ve yem fiyatlarını Nisan sonuna kadar sabitliyoruz. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri bazı kimyevi gübre çeşitlerinde yüzde 13’e varan, karma yemde de yüzde 5’e varan indirim yapacak.

Tarım Kredi’nin toplam 2 bin 170 hizmet noktasında 600 çeşit ürün (temel ihtiyaç maddeleri) en ucuz fiyatla satışa sunulacak.”