2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program'da (OVP) büyüme beklentilerindeki düşüş, enflasyon beklentilerindeki artış dikkat çekti.
OVP ile ilgili tahminleri Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde düzenlenen ve ekonomi yönetimiyle birlikte iş dünyasından temsilcilerin de yer aldığı etkinlikte açıkladı. Yılmaz'ın sunumunun ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da programın genel görünümüne ilişkin açıklamalarda bulundu.
Verilen mesajlarda depremin genel yönetim bütçesi ve büyüme üzerindeki etkilerine dikkat çekilirken, sıkı para politikasıyla birlikte enflasyonda tek haneli seyrin amaçlandığı vurgulandı.
2023 büyüme tahmini yüzde 4,4'e düşürüldü
OVP'de açıklanan tahminlere göre 2023 için büyümede gerçekleşme tahmini yüzde 4,4 oldu. Bir önceki OVP'de 2023 için yüzde 5 büyüme öngörülmüştü. 2024 için büyüme tahmini ise bir önceki programa göre 1,5 puan düşüşle yüzde 4'e çekildi. 2025 büyüme tahmini yüzde 4,5; 2026 büyüme tahmini ise yüzde 5 olarak kaydedildi.
Cumhurbaşkanı Cevdet Yılmaz büyüme tahminlerinde depremin etkileri nedeniyle aşağı yönlü revizeler yapıldığına dikkat çekti.
Kişi başına gelirde gelişmiş ülke ligi hedefi
OVP'de yer alan tahminlere göre 2023'te kişi başına gelir tahmini 12 bin 415 dolar oldu. 2024 için bu tahmin 12 bin 875 dolar olarak belirlenirken, 2025 için ise 13 bin 717 dolar olarak kaydedildi.
Kişi başına düşen dolar cinsi gelir hedefi 2026 yılı için 14 bin 855 dolar olarak belirlendi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kişi başına gelir hedefi ile ilgili olarak "Dönem sonunda, tarihimizde ilk kez 1,3 trilyon doları aşan bir ekonomik büyüklük ve 14 bin 855 dolara çıkan fert başına milli gelir ile yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmeyi öngörüyoruz" dedi.
İşsizlik beklentilerinde ise 2025 yılı itibariyle tek haneli seviyelerin hedeflendiği görüldü. 2023 için işsizlik beklentisi yüzde 10,1 olurken, 2024 için yüzde 10,3 olarak kaydedildi. 2025'te hedef yüzde 9,9; 2026'da ise yüzde 9,3 olarak belirlendi.
Erdoğan, "Program dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 909 bin kişi, toplamda da 2,7 milyon kişi artmasını ve işsizlik oranının program dönemi sonunda tek haneli rakamlarda gerçekleşmesini hedefliyoruz" ifadelerini kullandı.
Enflasyon tahminleri yukarı yönlü revize edildi
Büyüme beklentileriyle birlikte enflasyon tahminlerindeki yükseliş de dikkat çekti.
Daha önce Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Temmuz ayında açıkladığı enflasyon raporu ve sonrasında Ağustos ayındaki PPK kararında açıkladığı 2023 yıl sonu enflasyon tahmini OVP ile birlikte bir kez daha yükseldi.
TCMB'nin enflasyon raporunda yüzde 58 olan tahmin, Ağustos ayındaki PPK ile birlikte tahmin aralığının üst sınırı olan yüzde 62'ye yükseltilmişti. OVP ile birlikte bu tahmin yüzde 65 olarak belirlendi.
2024 enflasyon tahmini bir önceki programda yüzde 13,8 olurken son OVP'de yüzde 33 oldu. 2025 tahmini yüzde 15,2'ye yükselirken, 2026 için ise yüzde 8,5 olarak belirlendi.
"Sıkı para politikasıyla tek haneli enflasyon" mesajı
Enflasyon tahminlerinde yukarı yönlü güncellemeler dikkat çekerken Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konuşmasında da, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın sunumunda da tek haneli enflasyon mesajları öne çıktı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında sıkı para politikasıyla enflasyonun tek haneye ineceğini ifade etti. Erdoğan program döneminde; para, maliye ve gelirler politikalarını tüm araçlarıyla uygulayarak, enflasyonu artıran yapısal unsurları da ortadan kaldıracaklarını söyledi.
Orta Vadeli Program'da uygulanacak politika sepetiyle enflasyon sorununun ülkenin gündeminden kaldırılacağını belirten Erdoğan, para, maliye ve gelirler politikalarında eşgüdüm içerisinde hareket edileceğini, enflasyon ataletini gidermeye yönelik adımlar atılacağını söyledi.
Makroihtiyati politikalarda sadeleşmeye gidilerek, ekonomik dengeleri bozucu ve enflasyonu besleyen tüketim artışlarının önleneceğini anlatan Erdoğan, şunları paylaştı:
"Yatırım-istihdam-üretim ve ihracata dayalı büyüme politikalarıyla fiyat istikrarı odaklı olarak reel sektörü destekleyen finansman imkanı sağlayacağız. Gıda fiyatlarında istikrarı ve arz güvenliğini teminen, stratejik tarım ürünlerinde yeterlilik oranlarını belirleyerek, üretim planlaması yapacağız. Yaş sebze ürünlerinde mevsimselliği en aza indirmek amacıyla Sera Organize Tarım Bölgesi kurulmasına yönelik yatırımları hızlandırıyoruz.
Yeni sera kurulumu ile sera yenileme yatırımlarını daha fazla destekliyoruz. İşte bu Soçi ziyaretimizde çok çok ilginç olan 500 bin ton domates sadece Rusya'ya göndermiş olduk. Aramızdaki bu dayanışmanın nereden nereye vardığını göstermesi bakımından çok önemli. Tüketici aleyhine uygulamalar ile rekabeti sınırlayıcı fiyatlama davranışlarını ve haksız kazancı önlemeye yönelik düzenleme ve denetimleri uygulamaya koyacağız."
Cari işlemler dengesinde iyileşme hedefi
OVP'de belirlenen cari denge hedeflerinde de iyileşme öngörüldü. 2024 için cari açık hedefi 34,7 milyar dolar, 2025 için 31,7 milyar dolar 2026 için ise 30 milyar dolar olarak belirlendi.
Cari açığın milli gelire oranı için ise 2024 yüzde 3,1; 2025'te yüzde 2,6 ve 2026'da yüzde 2,3 hedefi öngörüldü.
Yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı önceleyen politikaların merkezine yeşil ve dijital dönüşümü içeren ikiz dönüşümü koyduklarını vurgulayan Erdoğan, bu şekilde, ürün ve hizmetlerin teknolojik kompozisyonunu iyileştirmeyi hedeflediklerini anlattı.
İhracatı 300 milyar doların, turizm gelirlerini ise 70 milyar doların üzerine çıkartarak, mal ve hizmet ihracatı gelirlerinin tarihi seviyelere ulaştırılacağını dile getiren Erdoğan, temel ithalat kalemi olan enerjide, doğal gaz ve petrol arama ile üretimine yönelik atılan hızlı adımların katkısının daha fazla görüleceğini aktardı.
Bütçede deprem etkisi
Bütçe ile ilgili hedeflemelerde depremin etkisi öne çıktı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz 2023 ve 2024 için bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 6,4 olarak tahmin edildiğini söylerken 2025'te bu oranın yüzde 3,4'e; 2026'da ise Maastricht Kriterleri sınırı olan yüzde 3'ün altına ineceğini belirtti.
Erdoğan ise programın tamamında deprem bölgesine 3 trilyon TL ayıracaklarını ifade etti. Erdoğan, "Ek bütçe ile bölgeye 762 milyar lirayı ayırmıştık; 2024 yılında deprem bölgesi için 1 trilyon liralık kaynak ayıracağız. Program döneminin tamamında yaklaşık 3 trilyon lira kaynak, deprem bölgesi için kullanılmış olacaktır. Bu kaynakla; afetzedelerimizin konut ihtiyacını hızla giderirken, zarar gören tarım ve sanayi alanları ile tüm altyapıyı ayağa kaldırmayı hedefliyoruz" dedi.
"Kur korumalı mevduat görevini yapmıştır"
Kur Korumalı Mevduat sisteminin görevini yerine getirdiğine ve kur istikrarını sağlamada önemli katkı sağladığına dikkati çeken Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:
"Kur Korumalı Mevduatlarımızın, kur istikrarının pekiştiği bir zeminde, Türk lirası mevduatlara dönüşmesinin yolunu açacağız. Merkez Bankamız, yeni şartlara göre güncelleyeceğimiz Yatırım Taahhütlü Avans Kredisiyle para politikasının gerektirdiği duruşundan taviz vermeden yatırımlarımızı destekleyecektir. Program döneminde uzun süredir üzerinde çalıştığımız İstanbul Finans Merkezi projemiz de meyvelerini vermeye başlayacaktır. Finans ve finansla ilgili danışmanlık hizmetlerimizde hizmet ihracatımızı artıracak ve ülkemize Döviz girdisi sağlayacağız.
Dijital Türk liramızla ilgili çalışmalarımız devam ediyor; bununla ilgili takvimi ayrıca paylaşacağız. Katılım finans sektörümüzün sigortacılık dahil tüm alanlarıyla gelişmesi ve İstanbul Finans Merkezi projemizde ana unsur olması için destek vereceğiz.
Finans Merkezi için yeni bir açılım
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, OVP ile ilgili konuşmasında İstanbul Finans Merkezi'nin enerji pazarlaması açısından da kullanılabileceğine dikkat çekti.
Erdoğan konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:
"Ataşehir'de şu andaki İstanbul Finans Merkezi'ni aynı zamanda bizim enerji hubımız (merkez) haline getireceğiz. Yani burada doğal gaz da bütün madenler de bunların burada değerlendirmesi yapılacak, dünya buradan bunları takip edecek. Nasıl birçok konuda Londra Borsası varsa Hamburg Borsası varsa işte bizim finans merkezimizin içerisinde aynı zamanda enerji ama enerji derken aklımıza elektrik gelmesin, burası doğal gaz da, maden de enerjinin bütün ürünleri nelerse bunların pazarlamasının yapıldığı bir yer olacak. Yani bu kulelerden bir tanesi bu işin pazarlamasının yapıldığı bir yer haline gelecek. Bu adımı da inşallah atmak için ilgili arkadaşlarımız, başta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız bunun çalışmalarını yaparak süratle bu adımı atacağız. Bütün bunlarla beraber son Soçi ziyaretimde de Sayın Putin ile yaptığımız görüşmede aynı şekilde Trakya doğal gaz hubı olarak yine planlaması içerisinde ayrıca yürüyecek.
2024 Merkezi Yönetim Bütçesi Kanun Teklifine yönelik ödenek teklif tavanları belirlendi
Meclise sunacakları 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Kanun Teklifine yönelik ödenek teklif tavanlarını belirlediklerini bildiren Erdoğan, "Meclisimizin de onayını aldıktan sonra 2024 yılında uygulamayı hedeflediğimiz tüm çalışmaları hızla başlatmış olacağız. Ayrıca ekim ayında Meclise sunacağımız 2053 perspektifiyle hazırladığımız 5 yıllık Kalkınma Planı ve Program dönemini de içeren bir atılım sürecini başlatacağız." diye konuştu.