Pandemi borç alevini büyütüyor

Dilara SARI/Bloomberg HT Oxfam verilerine g&ouml;re d&uuml;nyanın en d&uuml;ş&uuml;k gelirli 73 &uuml;lkesinin toplam borcu 33,7 milyar doları aşmış durumda. Toplam aylık &ouml;demeleri 2,8 milyar doları bulan bu y&uuml;k&uuml;n 25 milyar doları ticari bankalar, &ccedil;ok uluslu kuruluşlar ve yatırım fonlarından oluşan bir dizi yatırımcıya bor&ccedil;lanılmış durumda. D&uuml;ş&uuml;k gelirli &uuml;lkelerin sadece D&uuml;nya Bankası&rsquo;na 4 milyara yakın borcu bulunuyor. &ldquo;Krizden &ouml;nce bir&ccedil;ok az gelirli &uuml;lke bor&ccedil; stresinin eşiğindeydi,&rdquo; diyen Center for Global Development &uuml;yesi Scott Morris, bu &uuml;lkelerin bug&uuml;n iflas etmeye yakın seyrettiğini vurguluyor. Bor&ccedil; krizine saplanmış &uuml;lkelerin başvurabileceği yolların başında y&uuml;ksek gelirli &uuml;lkelerden alınabilecek h&uuml;k&uuml;met bor&ccedil;ları, IMF ve D&uuml;nya Bankası benzeri &ccedil;ok uluslu kuruluşlar ve &ouml;zel bankalar geliyor. Ge&ccedil;tiğimiz haftalarda G-20 toplantısında da yer verilen bor&ccedil; hafifletme tartışmaları bir sonuca ulaşamamış, az gelirli &uuml;lkelerin bir&ccedil;oğunu hayal kırıklığına sevk etmişti. &ldquo;&Uuml;lkeler olduklarından zor durumda kalmamalı&rdquo; Morris&rsquo;e g&ouml;re &ccedil;ıkış yolunu ararken &uuml;lkeler arasında ayrım yapmak &ouml;nemli. &ldquo;Uluslararası finansal piyasalara erişimi olan &uuml;lkeler bu erişimi korumaya &ccedil;alışıyor. Ancak &ouml;zellikle ikili bor&ccedil;larda bu &uuml;lkeler olduklarından da zor durumda kalmamalı. G20 &uuml;lkeler kendi aralarında daha iyi koordine olmalı ve hem şeffaf, hem de durumu eskisinden daha iyiye g&ouml;t&uuml;rebilecek &ccedil;&ouml;z&uuml;mler bulmalı,&rdquo; diyen Morris, d&uuml;ş&uuml;k gelirli &uuml;lkelere sağlanan finansmanın da artması gerektiği g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. D&uuml;nya Bankası Başkanı David Malpass de 23 Temmuz&rsquo;da Bloomberg International&rsquo;a verdiği a&ccedil;ıklamalarda benzer bir rota &ccedil;izmiş, &ouml;zellikle &Ccedil;in ve ABD benzeri b&uuml;y&uuml;k bor&ccedil; verenlerin t&uuml;m alacaklarının geri aldıkları bir planın ihtiya&ccedil; halindeki &uuml;lkeleri bor&ccedil;larının hafifletmediğini, sadece ertelediğini vurgulamıştı. Morris &ouml;zellikle pandemi s&uuml;recinin bor&ccedil; hafifletmeleri daha da kritik hale getirdiği g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Morris, &ldquo;Kriz anında bor&ccedil;ların hafifletilmesi bu &uuml;lkeler i&ccedil;in &ouml;zellikle koronavir&uuml;s sebepli sağlık harcamalarını yapabilecek, topluluklara sosyal ve ekonomik destek sağlanabilecek mali alan a&ccedil;abilir,&rdquo; ifadelerini kullanırken, doğru şekilde yapılandırılmayan bor&ccedil;ların ileride bu &uuml;lkelerin yeniden bor&ccedil;lanma kapasitelerini de sert bir şekilde engelleyeceğinin altını &ccedil;iziyor. Morris&rsquo;e g&ouml;re bu &uuml;lkelere &ccedil;are olacak tek şey bor&ccedil; hafifletilmesi değil. D&uuml;nya Bankası, IMF gibi kuruluşların bu &uuml;lkelere sağladıkları finansmanları y&uuml;ksek seviyelerde artırması şart. &Ouml;zellikle IMF bu konuda adımlarını sıklaştıran kuruluşlardan biri. IMF den 23 Temmuz&rsquo;da yapılan a&ccedil;ıklamada, Genel Kaynaklar Hesabı ile Yoksulluğu Azaltma ve B&uuml;y&uuml;me Fonu ndaki kaynaklara erişimin yıllık limitlerinde ge&ccedil;ici artışa gidildiği belirtildi. Kurum, 13 Temmuz itibarıyla 72 &uuml;lkenin IMF nin finansal desteğinden yararlandığı ve &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda başka destek taleplerinin de gelmesinin de beklendiği de kaydetti. Peki ya alacaklılar? Pandemi d&uuml;ş&uuml;n&uuml;ld&uuml;ğ&uuml;nde bile herkes bor&ccedil;lu &uuml;lkelerin yanında olunması gerektiği g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde değil. 21 Temmuz&rsquo;da bir değerlendirme yayınlayan kredi derecelendirme kuruluşu Moody&rsquo;s, D&uuml;nya Bankası ve Birleşmiş Milletler ortaklığında ilerleyen ve 5 &uuml;lke i&ccedil;in bor&ccedil;ları donduran bir planın bu &uuml;lke tahvillerine para yatıran yatırımcılara zarar verebileceğini savundu. A&ccedil;ıklamada Etiyopya, Pakistan, Kamerun, Senegal ve Fildişi Sahili&rsquo;nden olşuşan 5 &uuml;lkenin notunun indirilebileceği uyarısında bulunuldu. Şeffalık fakt&ouml;r&uuml; Morris, bor&ccedil;ların &ouml;denmesi ve hafifletilmesi kadar finansal piyasalarda şeffaflığın da gerekliliğinin altını &ccedil;iziyor. &ldquo;Şeffaflığın olmaması g&uuml;venli bor&ccedil; y&ouml;netimi i&ccedil;in &ouml;nemli bir engel,&rdquo; diyen Morris, burda y&uuml;k&uuml;n hem alacaklılara, hem bor&ccedil;lulara d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;n&uuml; ifade ediyor. Morris d&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k alacaklılarından biri olan &Ccedil;in h&uuml;k&uuml;metinin bu konuda kaydının kuvvetli olmadığını da vurguluyor. D&uuml;nya Bankası Başkanı Malpass de &ouml;zellikle h&uuml;k&uuml;metler &uuml;zerinden verilen bor&ccedil;larda şeffaflığın sağlanamamasının bor&ccedil; y&ouml;netimi i&ccedil;in bir risk olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. &Uuml;stelik her destek de yerini bulmuyor. Jubilee Debt Campaign isimli d&uuml;ş&uuml;nce kuruluşunun &ccedil;alışmalarına g&ouml;re IMF&rsquo;in d&uuml;ş&uuml;k gelirli &uuml;lkelere sağladığı yardımların yaklaşık 11,3 milyar doları &uuml;lkeleri rahatlatacak kritik servislere gitmek yerine &ouml;zel sekt&ouml;re bor&ccedil; sağlamış alacaklıları rahatlatmak i&ccedil;in kullanıldı.

Pandemi borç alevini büyütüyor

Pandemi etkisiyle zora giren düşük gelirli ekonomilerde borç krizi büyüyor. Center for Global Development üyesi Scott Morris, sağlık hizmetlerine dahi bütçe ayıramayan ülkeler için neler yapılabileceğini Bloomberg HT'ye değerlendirdi

Öne Çıkanlar