BARBAROS GÖRGÜ, CEMRE NUR KARACA

Dünyada NFT piyasası başlıklara çıkan yeni bir trend olurken, Türkiye'de de yeni işlerle her geçen gün daha fazla öne çıkıyor.

Bu alanda ilk eseri geçen günlerde 36 bin dolara alıcı bulan Tarık Tolunay'ın ikinci eseri de 90 bin dolar üzerinden satışa çıkarıldı.

Sanatçı Tarık Tolunay NFT dünyasındaki “Fractal İstanbul - Pandemi" eserinin satış detaylarını Bloomberg HT’ye anlattı.

Tolunay NFT macerasına ilişkin, "Herkes beni NFT haberleri ile duydu ancak eserin satışına gelene kadar 30 yıllık bir çizerlik maceram var. "Fractal İstanbul - Pandemi" eserinde haliyle konumuz İstanbul olunca çok duygu barındıran bir şehir başka bir şehre asla benzemiyor. Sağ olsunlar insanlar benim yaptığım bu çalışmalara ilgi gösterdiler. Teknolojiyi yakından takip eden biriyim. Sanat dünyasında yeni karşımıza çıkan NFT (Nonfungible Token) sistemini uzun süreden beri takip ediyordum. Yakın zamanda kendi marketimi de oluşturarak çalışmalarımı yüklemiş oldum. Hemen ardından İstanbul’un büyüsüne kapılan uluslararası bir koleksiyona çalışmamı satın aldı.” ifadelerini kullandı

Sanat eserlerinin dijital ortamda değer kazanmasına şaşırtıcı ve anlamsız bulanlar olduğunu söyleyen Tolunay eserlerin dijital ortamda bir değere satış yapılmasının amaç değil bir iletişim aracı olduğunu vurguladı. Tolunay “NFT sistemi artık sanat dünyasının iletişim aracı diyebiliriz. Ve bu aracı seve seve kullanmaya devam edeceğim. Satış esnasında açık arttırmada çok fazla heyecanlanmadım zaten beklediğim bir şeydi. Ancak son bir hafta içerisinde çok hızlandırılmış bir süreç yaşadım. Yeni bir dünyaya adım attık ve bu dünyadan çok hızlı dönüşler aldık. “ dedi.

"Elle tutamadığımız bir esere neden değer atfedelim"

Tarık Tolunay insanların NFT konusunda en çok sordukları soru dijital bir eserin neden değerli olduğu, "Elle tutamadığımız duvara asamadığımız bir esere neden bir değer atfedelim?” diye soruyorlar. Bu tabii ki algılanması zor bir şey. Dijital olan nesnelere karşı biraz algı problemimiz var. Ama çok yakın bir süreçte bu algı problemi geçecek. Burada algılanması gereken şey Blockchain teknolojisi zerinden dijital eseri orijinal olarak tescilleniyor ve kalıcı bir şekilde tüm dünya bilgisayarlarına işleniyor. Kopyaları üretilebilir ama sahiplik olarak Blockchain işlenmiş bir tane eser vardır ve onun tek bir sahibi vardır. Bir anlamıyla sanatçıların kendi eserlerini doğru bir şekilde kaydetmeleri için doğru bir platform ve aynı zamanda koleksiyonerlerin de eserleri almaları için doğru bir platform. “

"Sanat piyasasının telif kuralları yeniden yazılıyor"

NFT ile birlikte gelen telif sistemindeki değişikliğe de değinen Tolunay “Örnek vermek istiyorum Picasso sanat eserlerini yaşadığı tarihte sattığında. Sanat eserlerinin yıllar içerisinde sahiplik değiştirmesinden pay alamayacaktı. Ancak şimdi Blockchain sistemiyle eserin içine bir kod yazıyorsunuz. Bu teknolojide eserin üreticisi ve sanatçısına ikincil üçüncül veya daha fazla satışlarda yüzdelik pay alacaktır diye kodu işliyorsunuz. Ve eserin yaratıcısı sanat eseri ne kadar el değiştirirse değiştirsin her satışta kendi emeğinin payını alıyor. Tüm kurgu matematik üzerine eskiden ticaret ahlak ve güven üzerindeydi. Ama artık günümüzde tümüyle algoritmalar ve matematik üzerine şekillenecek. “ açıklamalarında bulundu.

"Eserlerimi NFT dünyasına yüklemeye devam edeceğim"

Eserlerini NFT sistemine yüklemeye devam edeceğini dile getiren Tolunay sözlerine şu şekilde devam etti: “Ben eserlerini NFT dünyasına koymaya devam edeceğim "Fractal İstanbul- Pandemi” projesi çok yönlü bir poroje içinde yüzlerce binlerce ayrıntı barındırıyor. O ayrıntıların hepsini sırayla NFT dünyasına yükleyeceğim.”

NFT dünyasına bir işle katılmak sadece o işi üretmek değildir. Asıl NFT’ye yüklenen iş arka plandaki hikaye olmalıdır. Sadece bir şeyler çiziktirip NFT’ye yüklemek o sadece bir aksesuardır. Arka planında bir hikaye olan fikri olan eser yüklerseniz önünüz açık demektir.

NFT nedir?

Türkçe karşılığı "değiştirilemez para-çip" olan non-fungible token (NFT) blockchain ağı üzerinde şifrelenmiş, bir eşi daha olmayan token demek. Alışılagelmiş coin ve token kavramından farklı biçimde çalışan NFT; benzersiz, değiştirilemez, orijinalliği ve mülkiyet hakkı mutlak olan bir varlık.

En basit tabirle değiştirilemez ve benzersiz olarak tarif edilebilecek nonfungible tokenler, birbirlerinin yerine geçemeyecek orijinallikte ve farklı değerlerde üretiliyor. NFT genellikle koleksiyon, dijital sahiplik ve mülkiyet hakları alanında tercih edilir. Kripto sanat eserleri, dijital koleksiyon ürünleri ve çevrim içi oyunlarda yer alan eşsiz dijital öğeler gibi şekillerde karşımıza çıkar. Bunlara dijital sertifika da deniyor.

Özellikle sanat eserlerinin telif hakları için NFT kullanımı günbegün artıyor. Çok sayıda dijital sanatçı, müzik grubu ve spor kulübü, daha önce bedava olan dijital ürünleri, bu yolla maddi gelire dönüştürebileceklerini keşfetti.

Kadir Has Üniversitesi Öğretim üyesi İsmail Hakkı Polat, hayatımıza yeni giren NFT sistemini şöyle anlattı:

NFT sisteminin Türkiye’ye çok anlamlı bir çevirisi yok o yüzden bunu mülkiyet sertifikası olarak çevirebiliriz aslında. Bu da aslında bir dijital varlığın dijitalleştirilmiş varlığın orijinal olup olmadığını tarihçesini ve mülkiyet durumunu bir blok zinciri üzerinden değiştirtilemez bir biçimde kayıt altına alınan bir dijital sertifika olarak da bunları tanımlayabiliriz. Dijital dünyada yaratılmış veya fiziksel dünyada var olan bir eser, bin an ya da bir performansın, yaratıcısının kim olduğunu, orijinallik durumunu, öz geçmişindeki önemli olayları ve mülkiyet geçmişini güvenli bir biçimde kayıt altına alınarak saklanan dijital varlıklar diyebiliriz. Bu dijital varlıklar kültür sanat, spor ve oyun gibi sektörlerin fan kitlelerine sunuluyor. Bunların ilk ortaya çıkışı 2017 yılında Etherium Blok zinciri üzerinde tasarlanan Cryptokitties adlı oyun üzerinden ortaya çıktı. Aslıda bu oyun kapsamında sanal kedi karakterleri yaratıp koleksiyon amaçlı değişimi için açık arttırmaya sundular. Bu olay NFT sistemi için bir milat olarak kabul ediliyor.

NFT'yi gündeme getiren gelişmeler

Christie’s adlı müzayede evi, Beeple olarak tanınan Mike Winkelmann’ın NFT olarak üretilen dijital kolajının 'jpg' versiyonunu, pek çok tanınmış sanatçının fiziksel eserlerinden daha yüksek bir değere sattı. “Everydays: The First 5,000 Days” adlı eserin 69,4 milyon dolara (yaklaşık 523 milyon Türk lirası) satıldığı ve Beeple'ın"yaşayan en değerli üç sanatçı” arasına girdiği bildirildi.

Christie's, aynı zamanda ilk kez kripto para birimlerinin açık artırmada bir sanat eseri için ödeme yapmak için kullanıldığını açıkladı.

255 yıllık müzayede evi Christie's'de çevrimiçi yapılan açık artırmada satılan eser, Şubat ayında oluşturulmuştu. Müzayededen yapılan açıklamada anlık 22 milyon kişinin canlı takip ettiği açıklandı.

​Eser için ilk olarak 100 dolar verildi. 69 milyon dolara satılan eser için tekliflerin hızla gelmesinden dolayı süre 2 dakika daha uzatıldı. NFT, sanatçının 13 yıllık sanat yolculuğunda yaptığı çalışmaların bir araya getirilmesiyle oluşturuldu. Geçtiğimiz günlerde Twitter'ın kurucusu Jack Dorsey'in ilk tweeti de NFT olarak 2,5 milyon dolara satılmıştı.