Tarım ve gıdada 2022'de fiyat baskıları öne çıktı

Tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından 2022, arz-talep dengesinin bozulduğu, fiyatlarda istikrarsızlığın yaşandığı bir yıl oldu. Bozulan denge ve yaşanan istikrarsızlıklarda jeopolitik krizlerin g&ouml;lgesinde y&uuml;kselen enerji maliyetleri ve bunun başta kimyasal g&uuml;bre olmak &uuml;zere tarımsal girdi fiyatlarına yansımaları etkili oldu. K&uuml;resel iklim değişikliğinin olumsuz etkileri ve &uuml;lkelerin k&uuml;resel ticarette izlediği korumacı politikalar da gıda fiyatlarındaki oynaklıkta &ouml;nemli rol oynadı. 2022 yılına neredeyse her a&ccedil;ıdan damga vuran en kritik gelişme Rusya&rsquo;nın 24 Şubat&rsquo;ta Ukrayna&rsquo;ya saldırısı oldu. D&uuml;nya tahıl ticaretinin y&uuml;zde 30&rsquo;unda s&ouml;z sahibi olan iki &uuml;lkenin savaşı, k&uuml;resel tahıl krizine yol a&ccedil;tı. Tahıl fiyatlarında tarihi zirveler test edildi. Savaşın beşinci ayında T&uuml;rkiye&rsquo;nin girişimleriyle taraflar arasında İstanbul&rsquo;da yapılan anlaşma sonucu tahıl koridoru oluşturularak Ukrayna limanlarında bekleyen tahıllar d&uuml;nya pazarlarına ulaştırılmaya başlandı. Savaşın tarım ve gıda &uuml;zerindeki etkisi bununla sınırlı kalmadı. İhracatta kısıtlama kararları T&uuml;rkiye, Rusya &ndash; Ukrayna savaşını gerek&ccedil;e g&ouml;stererek kırmızı mercimek, kuru fasulye ve d&ouml;kme zeytinyağı ihracatına kısıtlama getirdi. Yılın ilk aylarından itibaren T&uuml;rkiye&rsquo;de şeker konusunda arz ve fiyat kaynaklı tartışmalar g&uuml;ndeme geldi. Gıda enflasyonuyla m&uuml;cadele adı altında T&uuml;rkşeker tarafından frenlenen şeker fiyatları piyasada iki ayrı fiyat oluşturdu. İzlenen yanlış politika sonucu şeker arzında sorun b&uuml;y&uuml;y&uuml;nce 400 bin tonluk şeker ithalatına onay &ccedil;ıktı. Gıdada KDV indirimi Gıda enflasyonundaki hızlı y&uuml;kselişi frenlemek adına temel gıda &uuml;r&uuml;nlerinde KDV y&uuml;zde 8&rsquo;den y&uuml;zde 1&rsquo;e indirildi. Ancak s&ouml;z konusu indirim gıda fiyatlarında t&uuml;ketici lehine bir sonu&ccedil; doğurmadı. Fiyat artışı nedeniyle g&uuml;ndemde olan kırmızı etin ihracatına Mart ayı sonlarında kısıtlama getirildi. Tarım ve Orman Bakanlığı, toplam 150 bin baş erkek besilik sığır ithalatı i&ccedil;in kontenjan a&ccedil;tı. Hayvancılık tarafındaki istikrarsızlık ana&ccedil; hayvanların kesime gitmesine neden oldu. Arz-talep dengesindeki bozulmanın da etkisiyle peynir fiyatları kırmızı et fiyatlarını ge&ccedil;ti. Toprak Mahsulleri Ofisi&rsquo;nin ekmek fiyatlarını frenlemek adına un sanayicisine ge&ccedil;en yıl uygulamaya başladığı ucuz fiyata ekmeklik buğday satışı 2022 yılında da devam etti. Ancak t&uuml;m bu hamlelere rağmen T&Uuml;İK verilerine g&ouml;re ekmek fiyatları son 1 yılda y&uuml;zde 86 arttı. Domates konservesi ve sal&ccedil;ası ihracatı kayda bağlı mallar listesi&rdquo;ne alındı. Ticaret Bakanlığının tebliği 7 Eyl&uuml;l tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak, domates konservesi ve domates sal&ccedil;ası ihracatı kayda bağlandı. İhracatına kısıtlama getirilen &uuml;r&uuml;nler bunlarla sınırlı kalmadı. Gıda arz g&uuml;venliği ve fiyat istikrarının sağlanması gerek&ccedil;e g&ouml;sterilerek Kasım ayının son haftası taze patates ve kuru soğan ihracatına da kısıtlama getirildi. Rekabet cezaları Gıda &uuml;r&uuml;nlerinin fiyat artışları kadar o &uuml;r&uuml;nlere y&ouml;nelik sekt&ouml;r soruşturmaları ve Rekabet Kurumu incelemeleri de yıla damgasını vurdu. Rekabet Kurulu, Mayıs ayında Yumurta &Uuml;reticileri Merkez Birliği (YUM&ndash; BİR) ve birlik &ccedil;atısı altındaki 25 &uuml;retici ve birliğe &ldquo;rekabeti kısıtlayıcı &ccedil;eşitli eylemlerde bulunmak suretiyle 4054 sayılı Kanun&rsquo;un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla&rdquo; soruşturma a&ccedil;ılmasına karar verdi. Ge&ccedil;en yıl 2,7 milyar TL ceza kesilen zincir marketler bu yıl da gıda fiyatlarındaki artışlardan sorumlu tutuldu. Ticaret Bakanlığı perakende ticarette uygulanacak ilke ve kurallar hakkında y&ouml;netmelik değişikliğine gitti. Buna g&ouml;re şube sayısı 200&rsquo;&uuml;n &uuml;zerinde olan gıda zincir mağazalarına, satışa sundukları &uuml;r&uuml;nler ve şubelerine ilişkin verileri Bakanlık&ccedil;a belirlenen sisteme aktarma y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;ğ&uuml; getirildi. Rekabet Kurulu ise hızlı t&uuml;ketim malları sekt&ouml;r&uuml;nde faaliyet g&ouml;steren &uuml;retici, tedarik&ccedil;i ve perakendeci niteliğindeki teşebb&uuml;sler hakkında y&uuml;r&uuml;t&uuml;len soruşturmada, firmaların s&ouml;zl&uuml; savunmalarını aldı. 10 Aralık&rsquo;ta Antalya Kumluca&rsquo;da meydana gelen sel felaketinin 13 bin 200 dekarlık sera alanlarına verdiği zarar 1,3 milyar TL&rsquo;yi ge&ccedil;ti. Seralarını su basan ve işletmesi zarar g&ouml;ren &ccedil;ift&ccedil;ilere 100&rsquo;er bin lira &ouml;deme yapılacağı a&ccedil;ıklandı. &Ccedil;ift&ccedil;iye 2022 yılında mazot ve g&uuml;bre desteğinin ayni olarak &ouml;denmesi kararlaştırıldı. &Ccedil;ift&ccedil;inin hak ettiği destek Ziraat Bankası kartına y&uuml;klenirken, bankanın anlaşmalı olduğu işyerlerinden mazot ve g&uuml;bre alınması sağlandı. Tarımsal destek &ouml;demeleri 6 ay erkene &ccedil;ekildi. FAO K&uuml;resel Gıda Fiyat Endeksi 2021&rsquo;de g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; 10 yılın zirvesinden sonra 2022 yılının ikinci &ccedil;eyreğinden itibaren gerileme trendine girdi. T&uuml;rkiye&rsquo;de ise tarımsal girdi enflasyonu rekor &uuml;st&uuml;ne rekor kırarken gıda enflasyonu y&uuml;kselişini hız kesmeden s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;. Kasım itibariyle aylık bazda y&uuml;zde 5.75 artan gıda enflasyonu yıllık bazda y&uuml;zde 102,55 y&uuml;kseldi. B&ouml;ylece d&uuml;nyada gıda fiyatları son 8 aydır aralıksız gerilerken T&uuml;rkiye&rsquo;de 3 haneye &ccedil;ıkarak artmaya devam etti.

Tarım ve gıdada 2022'de fiyat baskıları öne çıktı

Öne Çıkanlar