EROL OYTUN ERCAN
EPİAŞ’ın vadeli doğalgaz piyasasının açılmasının üzerinden ondört gün geçmesine rağmen piyasada sadece 3 vadeli işlem gerçekleştirildi.
EPİAŞ, vadeli piyasanın tanıtımı için kurulan sitede projenin amacının “aylık, çeyreklik ve yıllık ürünler ile bunlara ilave olarak, geleceğe yönelik fiyat beklentilerini keşif (price discovery) ve fiyat riskinden korunma (hedging)” olduğunu belirtiyordu.
Bloomberg HT'ye konuşan enerji şirketi yöneticileri doğalgaz fiyatlarında küresel çapta yaşanan oynaklığın vadeli piyasalarda işlem yapılmamasının ana nedeni olduğunu söyledi. Piyasaların BOTAŞ’ın yeni alımlarını da beklediğini belirten yöneticiler, fiyatların istikrara kavuşmasıyla işlemlerin artacağını belirtti.
Konuyla ilgili Bloomberg HT'nin sorularını yanıtlayan EPİAŞ ise açıldığı günden bu yana vadeli doğalgaz piyasasına kayıtlarda artan bir ilginin olduğunu belirterek “İçerisinde bulunduğumuz dönemde enerji piyasalarındaki olağanüstü dalgalanmalar, ileriye dönük işlemlerin az sayıda ve düşük hacimle gerçekleşmesine neden oluyor. VGP’deki durumu da bu bağlamda değerlendirebiliriz”dedi.
Avrupa doğalgaz göstergesi olan Hollanda doğalgaz vadeli kontratlarının fiyatı sene başından bu yana yüzde 400’den fazla artarak megavatsaat başına 98,5 euroya çıktı. Türkiye’de spot doğalgaz fiyatı ise 2021’in Ocak ayında 1.300 TL civarında bulunurken 15 Ekim’de 3.000 TL’nin üzerinde bulunuyor.
Vadeli doğalgaz piyasası 1 Ekim'de işleme açılmıştı
EPİAŞ’ın Vadeli Doğal Gaz Piyasası (VGP) 1 Ekim’de işleme açıldıktan sonra ilk işlemlerde Ocak vadeli kontrat bin metreküp başına 3 bin 413 TL’den işlem görürken Aralık vadeli kontrat 3 bin 155 TL’den işlem gördü. 30 Eylül’de spot piyasada doğal gaz bin metreküp başına 2 bin 927 TL’den işlem görmüştü.
EPİAŞ Başkanı Tancan: piyasamızın öngörülebilirliğine katkı sağlayacak ve yatırımcılar için ileriye yönelik olarak gerçeğe yakın fiyat sinyalleri oluşturacak
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı ve EPİAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Tancan, mevzuat taslak çalışmaları aşamasında paydaşlarla geniş katılımlı toplantılar yaptıklarını ve teorik bir formülle baz fiyat belirlemenmesi için mutabık olduklarını söylemişti.
Vadeli doğalgaz piyasası açılmadan önce AA’ya yaptığı açıklamada, vadeli doğalgaz piyasası için baz fiyat hesabında STP, TTF, Henry Hub ve Brent petrol fiyatlarının belli katsayılarla ağırlıklandırıldığını belirten Tancan, “Dolayısıyla hub endeksli bir fiyat kurgusu oluşturuldu. Bu kurgunun ne gibi bir faydası olacak diye baktığımızda, piyasa tabanlı fiyat tespiti daha gerçekçi bir fiyat tahmini ortaya çıkaracak” demişti.
Tancan, “Böylece piyasamızın öngörülebilirliğine katkı sağlayacak ve yatırımcılar için ileriye yönelik olarak gerçeğe yakın fiyat sinyalleri oluşturacak” demişti.
Bakan Dönmez: Vadeli piyasalar üretici ve tüketiciyi fiyat dengesizliklerinin oluşturacağı risklerden korur
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, piyasanın açıldığı 1 Ekim’de vadeli doğalgaz piyasasında güçlü bir gösterge fiyat oluşacağına inandıklarını belirtmişti.
“Vadeli piyasalar, fiyat dalgalanmalarına karşı doğal gaz üreticileri ve tüketicilerine enerji maliyetlerini sabitleme avantajı sunarak, fiyat dengesizliklerinin oluşturacağı risklerden korur” diyen Dönmez, küresel piyasalarda yaşanan enerji fiyat artışlarının yaşandığı bu dönemde vadeli doğalgaz piyasasının devreye girmesinin bu açıdan büyük önem taşıdığını söylemişti.