2008 Küresel Finansal Krizi, ABD'de başlamış, ABD öncülüğünde çıkış stratejisi ile dünya belirli bir yörüngeye oturmuştu. Amerikan bankalarının "denetimsiz", adeta kredi musluklarını halkın üzerine boca edercesine başlattığı yarış, "subprime mortgage" kredileri yüzünden bir bulaşıcı hastalık gibi tüm dünyaya yayılmış; Lehman'ın batışı, AIG'nin kurtarılışı ile devam eden süreç, dünyanın geri kalanına fatura edilerek, kapatılmıştı.
Hatırlayınız, Ben Bernanke başkanlığındaki FED, çıkış stratejisini açıklarken, tüm dünya kulak kesilmişti. FED'in çıkış stratejisi değişik biçimlerde modellenerek, diğer ülkelerce izlenmiş ve dünya bugüne gelmişti.
Bu kez, yine bir salgınla yüzyüzeyiz ve tüm değer ve üretim kalıplarının değişeceği bir dönem yaşıyoruz. 8 Aralık'ta Çin'in Hubei Eyaleti'nin Başkenti Wuhan'da başgösteren Covid-19 salgını, Ortadoğu'ya, oradan AB'ye ve nihayet ABD'ye ulaştı.
Salgının ne kadar süreceği ve nasıl önleneceği henüz bilinmiyor.
İkinci bir dalganın ne zaman geleceği bilinmiyor.
Aşının ne zaman bulunacağı bilinmiyor.
Virüse karşı çok etkili bir ilacın bulunup bulunmayacağı bilinmiyor.
Kaç kişinin enfekte olacağı bilinmiyor.
Kaç kişinin öleceği bilinmiyor.
Salgının hangi ülkede sonlanacağı bilinmiyor.
Tıpkı, 2008 Küresel Finansal Krizi'nde olduğu gibi bilinmeyenlerin çok olduğu bir kriz yaşıyoruz.
Bugün Çin'den gelen haberler, bir miktar yolumuzu aydınlatıyor.
Çin ilk kez, bir büyüme hedefi belirlemedi. 1.5 milyardan fazla nüfuslu dünyanın iki numaralı ekonomisi, büyüme(küçülme de diyebilirsiniz) hedefi koymadı.
Ne demek bu?
Şu demek: Ülkeler büyüme hedefi koymadan yolu devam ederlerse, daha uygun hareket etmiş olacaklar.
Büyüme hedefi koymayan Çin, dün toplanan 13. Ulusal Halk Meclisi toplantısında önemli bir çalışma raporu sundu hükümete.
15 maddeyi aşağıya alıyorum:
1- Kentsel ve kırsal bölgelerde en az yeni 9 milyon istihdam yaratılacak. Ölçülen işsizlik oranı yüzde 6 ve kayıtlı işsizlik oranı yüzde 5,5 civarında korunacak.
2- Tüketici fiyatları yüzde 3,5 oranında tutulacak.
3- Mevcut standartlara göre kırsal kesimlerde yoksul nüfus kalmayacak.
4- Bütçe açığı oranı en az yüzde 3,6 olacak.
5- 1 trilyon yuan tutarında salgınla mücadele için özel devlet tahvili çıkarılacak.
6- Yılboyu, işletmelerin üzerindeki vergi ve sosyal sigorta yükü 2,5 trilyon yuan azaltılacak.
7- Vatandaşların gelir artışı ve ekonomik büyüme hızı dengeli şekilde korunacak.
8- İnternet Geniş bant ve özel hatların ortalama ücretleri yüzde 15 azaltılacak.
9- Büyük ticari bankaların KOBİ’lere kredi artış oranı yüzde 40’ın üzerine çıkarılacak.
10- Bu yıl ve önümüzdeki yıl 35 milyon nüfus mesleki beceri eğitimine tabi tutulacak ve yüksek meslek okulları 2 milyon daha fazla öğrenci alacak.
11- 3,75 trilyon yuanlık yerel özel tahvil çıkarılacak.
12- Kentsel ve kırsal bölgelerdeki 39 bin eski yerleşim restore edilecek.
13- Demiryolu inşasına 100 milyar yuan ek sermaye aktarılacak.
14- 5 milyon 333 bin hektar yüksek standartlı tarım arazisi çiftçilere tahsis edilecek.
15- Sağlık sigortasında kişi başına düşen sübvansiyon 30 yuan artırılacak.
Şimdi, bu modeli tıpkı 2008'deki FED'in çıkış stratejisi gibi alan ülkeler, Çin'le aynı hızda krizden çıkma şansı elde edebilir. Futbolda olduğu gibi "zamana oynayanlar" kaybedecek.
2008'de FED'in öncülüğü işe yaradı. Çünkü, krizin kaynağı ABD idi. Bugünkü krizin kaynağı Çin; ve Pekin öncülük ederek, yol gösteriyor.
Reçete hazır. Uygulama için harekete geçmek lazım.
