Gelişen ülkeler için hayat zor olacak
Yıl başından itibaren bu konuda aslında benzer uyarıları bı köşede yapmıştım. Hatta bir yada bir kaç günah keçisi aranıyor diye de konuyu bağlamıştık. Geçen zaman içinde olup biten bu konu hakkındaki endişelerimizin maalesef yerinde olduğunu gösterdi. Son 10 yılın yükselen yıldızı BRIC ülkeleri (Brezilya, Hindistan, Çin ve Rusya) yada son 3-4 yılın diğer gözde gelişen ülkeleri (EM)MIST (Meksika, Endonesya, G. Afrika ve Türkiye) dahil olmak üzere kaçabilen yok. İstisnasız bütün EM'lerde aynı korku var; bu hikayenin sonu nereye gidiyor?
İlk etapta faiz silahları çekildi
EM'lerde satışların hızlandığı ve 2014'ün Ocak ayı ile doruğa çıkan geçen 6 ay içinde hemen hemen bütün gelişen ülkelerin merkez bankaları çareyi faiz artırmak zorunda kaldı. Hemen kısaca kim ne yaptı yeniden hatırlayalım
Hindistan : Geçen yıl Temmuz ayında % 7'ler seviyesinde olan faizleri % 8'e çıkardı. Ayrıca bankaların kredi verme şartlarını zorlaştırırken diğer yandan içeride önceliği enflasyona verdi. Enflasyon izlemi komitesi kuran Hindistan'da bir parça düşmesine rağmen enflasyon hala yüksek, % 8.7
Brezilya : Yine geçen Temmuz ayında Brezilya Merkez Bankası % 7.5'larda olan fonlama maliyetini 300 baz puan artırarak % 10.5'a kadar yükseltti. Diğer yandan Brezilya faiz silahı dışında rezervlerinde de ciddi miktarda döviz satışı da yaptı. Brezilya da enflasyon bir miktar aşağıya gelse de hala merkez bankasının hedefinin üzerinde % 5.60 seviyesinde.
Rusya : Üsteki 2 gelişen ülkeden farklı olarak Rusya polita faizini artırmayan ülkeler arasında. Politika faizi % 8.25 seviyesinde. Diğer yandan enflasyon % 6'larda ve piyasanın merkez bankası üzerinde faiz artır baskısı devam ediyor. Rus Merkez Bankası Başkanı Nabuillina bugün yapmış olduğu açıklamada yakın zamanda faiz artırmayı düşünmediklerini ancak gerekirse parasal sıkılaştırmadan kaçınmayacaklarını söyledi.
Türkiye : Uzun bir süre döviz satışı ve faiz koridoru ile global satışa karşı mücadele etmeye çalışan Türk Merkez Bankası sonunda faizlerini yaklaşık 325 baz puan artırarak % 10'a çekti. Ayrıca günlük sınırlı miktarda da olsa dövzi satmaya devam ediyor.
Şimdi sorun büyümede
Yukarıda bazı örneklerini vermiş olduğumuz gelişen ülkelerin global piyasalarda ortaya çıkan satış dalgasına karşı kendilerini korumak için faiz silahına nasıl sarıldıkları ortada. Bu silah şimdilik sonuç vermiş gibi gözüküyor. TL dahil bir çok gelişen ülke kurunda Ocak ayında görülen satışlar Şubat ayında sınırlanmış görünüyor. Anak şimdi sorun bu ultra sıkı para politkası ne kadar sürecek? Ve eğer uzun sürmesi gerekirse EM ülkelerinin büyümesı nasıl etkilenecek?
Burada benim görebildiğim resim pek parlak değil.
Türkiye dahil bir çok gelişmekte olan ülkenin uyguladığı ultra sıkı para politikası bir çok kişinin beklediğinden daha uzun sürecek. Yani Türk Merkez Bankası'nın % 10, Brezilya'nın % 10.5, Hindistan'ın % 8 oranları belki de bir miktar daha artmak sureti ile 2014 boyunca geçerli olacak. Aksi takdirde global satış dalgasının yeniden radarına girmek söz konusu. Buna da kimsenin cesaret edebileceğini düşünmüyorum.
Bu durumda ne olacak?
Gelişen ülkelerin son 10 senede kendilerini gelişmiş ülkelerden en net ayrıdıkları nokta büyüme. Son 10 yılda gelişen ülkeler ortalama % 6 büyürken bu oran gelişmiş ülkelerde % 2.5- % 3'ler seviyesinde oldu. Yani 2 katı. Yukarıda anlattığımız süreç sonunda büyüme rakamlarında ciddi düşüşler olacak. Örnek vermek gerekirse, 2014 yılında Rusya'da % 1.5-% 2, Brezilya'da % 2 Türkiye'de % 1.5-% 2 arasında büyümelerden bahsediliyor.
Son söz,
FED sonrası hayat bizim için zor olacak. Hem de oldukça zor.
